Beleid door burgers

Beleid opstellen met inspraak van burgers? Wel als het aan Vera Tax ligt, wethouder Zorg, Welzijn, Jeugd en Evenementen bij de gemeente Venlo. Bij de ontwikkeling van het evenementenbeleid voor Venlo in de komende jaren heeft zij geluisterd naar de ideeën en wensen van betrokkenen uit haar gemeente en regio.

In samenwerking met BMC heeft ze een actief participatietraject uitgezet waarbij het conceptbeleid is voorgelegd aan het werkveld. Venlo pionierde daarmee een nieuwe aanpak, die door steeds meer gemeentes wordt omhelsd. Reden voor MMNieuws om wethouder Tax enkele vragen voor te leggen over dit innovatieve project.

Wat zie je als belangrijkste trend ten aanzien van participatie en leisure?
Participatie betekent voor mij ‘loslaten in  vertrouwen’; de burgers aan zet laten, zo mogelijk. Het betekent ook steeds opnieuw beoordelen of een bepaalde rol is toebedeeld aan de burger en hoe deze toebedeelde rol kunnen vormgeven, nu en in de toekomst. Dit vergt een andere houding van bestuurders en het ambtelijke apparaat, en van hun werkwijze. Leisure is voor en door mensen. Veelal door vrijwilligers georganiseerd als je kijkt naar evenementen. Bij uitstek een domein waarbij we de mensen moeten betrekken.

Hoe is dat van invloed op jouw functioneren als wethouder in Venlo?
Het betekent dat ik veel aandacht moet vragen voor de ambtelijke ondersteuning van deze nieuwe werkwijze. En dat ik zelf niet meer een bestuurder ben die vooraf zegt wat er veranderd gaat worden, maar een wethouder die een proces inricht met burgers en andere betrokkenen, om vervolgens pas te kunnen besluiten welke beleidskeuzen we maken voor de toekomst.

Hoe verzamel je zelf informatie voor je eigen persoonlijke en professionele ontwikkeling?
Ik vertrouw inhoudelijk op de professionele ondersteuning en kennis van de medewerkers, soms ook op externe adviseurs. Zelf blijf ik op de hoogte door vaak aanwezig te zijn bij onze evenementen en daarbij met de vrijwilligers en bezoekers te praten. De combinatie van de professional en de (politieke) bestuurder maakt dat we veel informatie tot onze beschikking hebben en op basis daarvan afwegingen kunnen maken.

Het evenementenbeleid in Venlo is ontwikkeld in co-creatie met burgers en andere stakeholders. Hoe is dit zo tot stand gekomen? Wat was de directe aanleiding om een grotere betrokkenheid van de burgers te vragen?
De directe aanleiding lag binnen het coalitieprogramma, waarin we met alle partijen tot de afspraak zijn gekomen om dit plan uit te voeren. Ik citeer uit ‘Verbinden vanuit vertrouwen en verantwoordelijkheid’: “De afgelopen jaren heeft het gemeentebestuur in een ongekend tempo moeilijke keuzes moeten maken, keuzes die wenselijk en nodig waren om Venlo voor te bereiden op de toekomst. Maar ook noodgrepen op de korte termijn, om problemen die veroorzaakt werden door de economische crisis het hoofd te bieden. Deze keuzes waren niet altijd herkenbaar voor mensen. Wij willen vaker en beter verantwoording naar de samenleving afleggen over de keuzes die we maken en we willen ook meer dan voorheen mensen vooraf betrekken (co-creatie) bij het maken van keuzes. We willen inwoners de ruimte geven om zelf keuzes te maken.”

Kun je kort beschrijven hoe jullie de participatie en co-creatie hebben opgezet? Welke werkvormen zijn er gehanteerd? Moest er hard aan getrokken worden om de co-creatie van de grond te krijgen?
Met de doelstelling co-creatie in het oog is een werkgroep aan de slag gegaan om dat concept vorm te geven. Daarbij was de bestuurder soms ook aanwezig als er besluiten nodig waren.

Meer beschouwend: wat zie jij als de rol van de overheid om burgers te laten participeren? En kun je een paar goede voorbeelden geven van andere gemeenten of overheden die zich dit hebben eigen gemaakt?
Ik ben een groot voorstander van de burger actief laten participeren in onze beleidsvoornemens. En soms zelfs dat in plaats van de overheid de burger aan zet is. Binnenkort gaan we werken met buurtbudgetten. De burgers bepalen daarbij waar het geld in hun wijk aan besteed gaat worden. We werken al vanuit het concept Buurtbestuurt, die eerder werd ingezet in Rotterdam. Burgers bepalen daarmee zelf waar ze de prioriteit leggen als het gaat om veiligheid en leefbaarheid in hun wijk.

Wat zijn relevante ontwikkelingen ten aanzien van het evenementenbeleid? Op welke onderdelen van beleid hebben jullie participatie gezocht? Welke was meest succesvol en waarom?

We hebben op alle onderdelen participatie gezocht, we werken als gemeente ten slotte voor de Venlonaren. Waarom zouden wij bepalen waar de burgers wel of niet over gaan? Er zijn niet veel wezenlijke zaken anders geworden, er is vooral veel draagvlak voor de plannen ontstaan. Zoals het invoeren van meerjarige subsidie in plaats van jaarlijkse subsidies. Het signaal was er al langer, maar we hebben het nu opgepakt en vormgegeven in de beleidsplannen. Een ander punt was het niet langer aantrekken van externe evenementen, zoals het Glazen Huis. Daar gaat veel geld in zitten; geld dat we liever inzetten ter ondersteuning van lokale initiatieven die structureel bijdragen.

Zie je specifieke sectoren meer of anders participeren in een traject als dit? Bijvoorbeeld dat de ene partij zich meer inzet dan de andere?
De inbreng van bijvoorbeeld organisatoren is anders dan die van de binnenstadondernemers. Maar dit soort verschillen wil je juist zichtbaar maken, hierdoor is er bij de besluitvorming ook meer draagvlak voor de te nemen besluiten. Men is in kennis van het belang van de ander en wil daar rekening mee houden.

Is participatie een eenmalige actie geweest, of zie je co-creatie als proces dat doorloopt?
Het is een doorlopend proces en we vinden het van belang dat we dit structureel in onze organisatie borgen. Daar zijn we nu ook stappen toe aan het zetten, met uitstekende hulp van BMC. In de toekomst willen we dit vooral ook zelf kunnen organiseren. De participatie van burgers is niet incidenteel, maar hoe we dit structureel vorm moeten geven is nog een zoektocht. Co-creatie is een prima werkvorm, maar die is nog niet ‘af’. Bovendien is het een maatwerkproces, afhankelijk van het sociale vraagstuk of het beleid dat je wil aanpassen.

Hoe selecteer je partners in de stad die geschikt zijn om te participeren en te activeren als het gaat om (nieuw) publieksbereik voor evenementen?
We maken geen selectie door mensen uit te sluiten:  iedereen die wil kan in principe meedoen. Wel maken we vanuit de ambtelijke kant een voorselectie, om gericht potentiële stakeholders uit te kunen nodigen.

[UITGEVER:] Dit artikel is onderdeel van de Special Edition voor de BMC CultuurConferentie 2016 over Participatie en Community building.