Poetry International lanceerde onlangs een poëziewebsite met gedichten in de originele taal en een Engelse vertaling. Een andere literaire instelling, het Nederlands Literair Produktie- en Vertalingenfonds, veranderde het uiterlijk van zijn nieuwsbulletins. Twee verschillende instellingen, twee verschillende media de vormgeving legt dan ook verschillende accenten. Toch lijkt van radicaal verschillende uitgangspunten geen sprake te zijn.
Het beleid van het Nederlands Literair Produktie- en Vertalingenfonds, kortweg NLPVF, is erop gericht de interesse voor Nederlandse literatuur in het buitenland te stimuleren. Het fonds doet dat onder andere door vertaalsubsidies te verstrekken aan buitenlandse uitgevers die Nederlandse literatuur uitgeven. Om hen te informeren over nieuwe boeken publiceert het fonds regelmatig de Engelstalige brochures 10 Books from Holland and Flanders met nieuwe romans en Quality Non-Fiction from Holland.
Onze doelgroep bestaat vooral uit redacteuren, vertelt medewerker Dick Broer. Dat zijn mensen met weinig tijd, die relevante informatie snel moeten overzien. Bij de opdracht aan vormgever Wim ten Brinke voor een nieuw ontwerp voor onze tijdschriften lag daarom tien jaar geleden het accent op een zakelijke, sobere presentatie. Een kop met een tekst over het desbetreffende boek, met een foto van de auteur. Verder in de rechter marge een korte biografische schets, aangevuld met enkele pakkende citaten uit recensies, en onderaan nadere gegevens over het boek, zoals de uitgever, verkoopcijfers, reeds aangekochte rechten en eerder gepubliceerde vertalingen.
Weerbarstige elementen
De uitvoering was simpel: drie ineengevouwen A-3 bladen, uitgevoerd in zwart/wit met een steunkleur. Die no-nonsense aanpak werkte heel goed, licht Broer toe, maar ik zie vormgeving toch als een integraal onderdeel van de boodschap. Zeker in geval van het fonds, dat literatuur promoot, moet een esthetische kwaliteit ook in de presentatie tot uitdrukking komen. Daarom is Wim ten Brinke onlangs gevraagd het concept aan te passen. Er is gekozen voor full color en meer glanzend papier. De indeling van de pagina is min of meer hetzelfde gebleven, maar de verschillende tekstonderdelen zijn door gekleurde blokken duidelijker van elkaar te onderscheiden. Met zogeheten streamers wordt de inhoud van de boeken pakkend en kernachtig weergegeven. Afwisseling van balken, kleuren en fonts maken de opmaak aantrekkelijker, ook omdat de afbeeldingen van portretten en boekomslagen in kleur zijn. Op de voorpagina heeft de titel een prominente plek gekregen, terwijl het logo van het fonds wat bescheidener staat afgebeeld. Beide bulletins ogen nu meer als een magazine.
Felle, contrasterende kleuren
Het NLPVF organiseert geregeld literaire festivals met Nederlandse auteurs in het buitenland, met voordrachten, lezingen en forums. Na Leipzig, New York, Rabat en Casablanca staan nu de Surinaamse steden Paramaribo en Nickerie op het programma. Voor het ontwerpen van een programmaoverzicht en een affiche werd Philip Stroomberg aangezocht. Stroomberg week af van het gebruikelijke uitvouwblad. Het geheel oogt nu als een boekje. Ik heb dat niet alleen gedaan vanwege de overzichtelijkheid en het gebruiksgemak. Het heeft ook te maken met het feit dat cultuurgoederen in Suriname schaars zijn. Boekhandels zijn er nauwelijks, laat staan goed gesorteerde zoals hier. Omdat het programma nu beter kan worden bewaard, kan het ook als lesmateriaal in het onderwijs gebruikt worden. Op het affiche staat nu ook het programma. Eigenlijk staat op een goed affiche naast een afbeelding en een titel bijna niets. Nu oogt het resultaat door de aankondiging wat druk. Het fungeert meer als een soort muurkrant. In Paramaribo werkt dat vermoedelijk beter, omdat de stad anders dan Amsterdam niet helemaal volhangt met affiches die allemaal om aandacht schreeuwen.
Grafische aanpak
Waar het NLPVF zijn uitingingen verfraait, daar houdt de poziesite (www. poetryinternational.org) de vormgeving juist eenvoudig. De teksten verschijnen op een witte achtergrond, slechts ondersteund door helder rood en fris groen in de marges met de navigatieknoppen en de contextuele informatie. Ontwerpbureau Mediamatic IP, dat de site bouwde, stelde diverse kleurcombinaties voor, aldus projectmanager Arnolda Jagersma. Grijs en blauw vielen af. We wilden geen al te gedistingeerde uitstraling, tenslotte willen we pozie juist toegankelijk maken. Helderheid is ook het uitgangspunt bij het idee om vrijwel uitsluitend met grafische oplossingen te werken, wat ook aansluit bij het talige karakter van de site. Jagersma doelt bijvoorbeeld op de zoekresultaten die in de rechtermarge verschijnen, waar verwijzingen naar artikelen, titels van andere gedichten en evenementen onderscheiden worden met combinaties van diverse lettertypes en fonts. Dit typografische blok werkt als een herkenbaar beeld. De verwijzingen naar de subsites van de deelnemende landen zijn eveneens grafisch aangeduid, met een voor het nationale alfabet karakteristieke letter; een voor Frankrijk, een voor Duitsland, een ij voor Nederland ook dat fungeert als onderscheidend beeld.
Verder komt het grafische karakter van de site duidelijk naar voren in de weergave van de gedichten, met links het origineel en rechts de Engelse vertaling. Die weergave sluit nauw aan bij de manier waarop pozie in druk wordt opgemaakt, met veel wit rond de tekst, legt Jagersma uit. Omwille van de typografische rust zijn de paginas met gedichten vrijwel leeg, met naast een backknop alleen de namen van de auteur en de vertaler. Titel van het boek en andere gegevens verschijnen pas als de lezer met de cursor over de klikbare namen schuift. Jagersma: Eigenlijk ken ik geen andere site waar de boekweergave zo dicht wordt benaderd.
Met elk kwartaal tien nieuwe gedichten uit elk land neemt de omvang van de poziewebsite snel toe, zeker naarmate meer landen aan het project gaan deelnemen. Uiteindelijk moet de site uitgroeien tot een internationaal pozieportaal.
Auteur: Joris van Groningen www. poetryinternational.org
