MMNieuws vroeg daarom verschillende koepelorganisaties en brancheorganisaties, behalve om de gebruikelijke gegevens (naam van de organisatie, plaats van vestiging, websiteadres) naar:
de mission statement of doelstelling van de organisatie
de belangrijkste activiteiten van de organisatie
op welke wijze die organisatie invulling geeft aan het begrip cultureel ondernemerschap
en tot slot of die invulling heeft geleid tot recente of toekomstige beleidswijzigingen.
Voor de goede orde: dit is geen uitputtend overzicht. Van sommige organisaties ontvingen we geen informatie; andere kozen er om uiteenlopende redenen (bijvoorbeeld omdat een fusie of reorganisatie in gang is of net is ingezet) voor om later te reageren. MMNieuws bericht bijvoorbeeld in een volgend nummer over de situatie rondom het nieuwe sectorinstituut voor film. Inmiddels is duidelijk dat verschillende organisaties op het gebied van muziek gaan samenwerken (zie kader). Tot slot hebben we ervoor gekozen enkele organisaties in dit nummer apart te belichten (zie de verschillende interviews in de rubriek MAW (Met Andere Woorden).
SICA
SICA is een bovensectoraal instituut, dat actief is over de volle breedte van het Nederlands internationaal cultuurbeleid. De SICA bevordert de internationale profilering van Nederlandse cultuur in het buitenland door het organiseren van culturele manifestaties en draagt, door middel van de uitvoering van meerjarige strategische beleidsprogrammas van de overheid gericht op specifieke landen of themas, bij aan de verdere ontwikkeling van de internationale culturele uitwisselings-praktijk. Dagelijks adviseert de helpdesk en het bij de SICA ondergebrachte Europees Cultureel Contact Punt over praktische zaken in culturele uitwisseling en over de mogelijkheden die het Europees cultuurbeleid biedt. Daarnaast organiseert SICA in het kader van haar algemene informatiefunctie ruim vijfentwintig openbare bijeenkomsten per jaar, verzorgt bezoekersprogrammas voor buitenlandse cultuurdeskundigen en voor de cultuurmedewerkers van ons wereldwijde netwerk van ambassades en consulaten en brengt het kwartaaltijdschrift SICAmag uit. Tot slot draagt de SICA bij aan de ontwikkeling van de Nederlandse internationale cultuurpolitiek door het uitbrengen van publicaties (All that Dutch) en het organiseren van het debat.
Als onafhankelijk kennisinstituut en uitvoeringsinstelling staat SICA zoals gebruikelijk in Nederland op enige afstand van de overheid. Met het advies van de Raad voor Cultuur in 2005 en de financiering van het beleidsplan heeft de SICA een stevige positie verworven in de ontwikkeling van de strategische component van het internationaal cultuurbeleid. Cultureel ondernemerschap is daarbij belangrijk.
Als ondernemende organisatie neemt SICA talrijke initiatieven om de presentie en profilering van Nederlandse cultuur in het buitenland te stimuleren. Tot slot is de verbintenis tussen cultuur en economie een belangrijk onderdeel van SICAs takenpakket, onder meer door samen met de EVD, een agentschap van het ministerie van Economische Zaken, alle instrumenten en financieringsmogelijkheden die de export van cultuur bevorderen, te inventariseren.
Stichting Internationale Culturele
Activiteiten/ SICA
Amsterdam
www.sica.nl
www.dare2connect.nl
TIN
Het Theater Instituut Nederland is het kennis- en informatiecentrum van het Nederlandse theater in al zijn verschijningsvormen. Een levende historische collectie en een uitgebreide documentatie van het hedendaagse theater vormen de basis van tal van activiteiten. Deze hebben ten doel de kennis van en het debat over de Nederlandse theatercultuur te bevorderen. Dit gebeurt met het oog op de toekomst van het theater en met aandacht voor de wisselwerking tussen theater en maatschappij.
Belangrijkste activiteiten:
zorg voor en documentatie van het erfgoed
presentatie van de collectie in tentoonstellingen, publicaties, websites, digitalisering van de collectie etc.
informatie verschaffen en kennis verspreiden zowel nationaal als internationaal
initiren en uitvoeren van internationale projecten
stimuleren en/of initiren van het debat
adviseren van het professionele theaterveld
Het Theater Instituut heeft zich in de afgelopen jaren vooral geprofileerd als kennis- en informatiecentrum en is daarin eerder ondersteunend dan ondernemend. Wel vragen eigen activiteiten, zoals tentoonstellingen en boekuitgaven, om een ondernemende aanpak, in het bijzonder gericht op externe fondsenwerving. De komende jaren wil het instituut meer dan voorheen een voortrekkersrol gaan spelen in het stimuleren en cordineren van belangrijke ontwikkelingen in de podiumkunsten, zoals de versterking van de band tussen aanbod en afname, culturele diversiteit, inter-nationalisering en cultuur en economie. Daarvoor zal het TIN een gezaghebbende positie binnen de sector moeten verwerven. En ook dat vereist cultureel ondernemerschap.
Theater Instituut Nederland
Amsterdam
www.tin.nl
VNPF
De Vereniging Nederlandse Poppodia en -Festivals (VNPF) ondersteunt en bevordert de Nederlandse popcultuur (in het algemeen) en de poppodia en -festivals (in het bijzonder).
De VNPF heeft 100 leden, bestaande uit 74 podia en 26 festivals.
De belangrijkste activiteiten van de vereniging zijn de belangenbehartiging van haar leden, dienstverlening aan haar leden, de ondersteuning van leden bij professionalisering en de organisatie van (netwerk) bijeenkomsten voor poppodia en -festivals. Om dit te doen, wordt er veel in overleg getreden met verschillende overheden, maar ook met andere partijen (VSCD, Belangenvereniging Dance, Koninklijke Vereniging MKB-Nederland, Vereniging van Evenementen Makers, VVEM) die belangen behartigen. De zelfregulering t.a.v. tabaksrook, veiligheid en versterkt geluid staat dit jaar hoog op de agenda.
Tot een paar jaar terug werd de (toen nog) VNP gesubsidieerd door het rijk. Sinds twee jaar houdt de VNPF de eigen broek op. Dit doet zij door een meer marktconforme contributie van haar leden te vragen en collectief inkoopvoordeel voor haar leden te organiseren. Een deel van het kortingspercentage blijft aan de spreekwoordelijke strijkstok van het bureau hangen.
Voor leden is bijvoorbeeld een (overigens verplicht, het is een bindende lidmaatschapsvoorwaarde) benchmarkinstrument ontwikkeld, waarmee zij hun eigen presteren kunnen spiegelen aan dat van collega-podia. Goed voor het monitoren van de interne organisatie en goed voor het verzamelen van argumenten richting, bijvoorbeeld, een subsidirende gemeente.Een recente beleidswijziging betrof de contributie van de leden: die moest omhoog. De VNPF ziet haar leden ook meer als klanten, hetgeen in ieder geval betekent dat nog duidelijker dan voorheen aangegeven gaat worden whats in it for them.
Het is niet ondenkbaar dat de kick back (het deel dat aan de strijkstok blijft hangen), een wezenlijke omvang gaat krijgen, ook al is het niet de bedoeling het opereren van het
branchebureau daarvan afhankelijk te maken. Gedacht kan worden aan het opbouwen van een gezonde reserve en in de wat verdere toekomst misschien zelfs aan een aparte beheerstichting, die geld beschikbaar stelt voor bijvoorbeeld collectieve projecten ten behoeve van de popcultuur en in het bijzonder de poppodia en popfestivals.
Vereniging Nederlandse Poppodia en
-Festivals (VNPF)
Amsterdam
www.vnpf.nl
GAUDEAMUS
Gaudeamus stelt zich ten doel de promotie van hedendaagse muziek, in het bijzonder die van jonge componisten en vertolkers en daarnaast de verspreiding en vergroting van de kennis van en begrip voor de hedendaagse muziek in al haar uitingsvormen. Ze realiseert dat via festivals als de jaarlijkse Internationale Gaudeamus Muziekweek, de Nederlandse Muziekdagen (in coproductie met NPS, Donemus, Vredenburg), het tweejaarlijkse Internationaal Gaudeamus Vertolkers Concours, tweejaarlijkse festivals met wisselende themas zoals het Gaudeamus Life Electronics Festival (2006) en het Gaudeamus Muziektheaterfestival (2004), Terza Prattica (2002), via projecten met Nederlandse componisten, musici en ensembles in het buitenland en via het documentatiecentrum hedendaagse muziek.
Steeds meer zijn makers, uitvoerenden en programmeurs bezig buiten de gevestigde podia. Ze grijpen zodoende in het culturele leven van steden en dorpen in, en zijn zichtbaar in de openbare ruimte of op alternatieve plaatsen. Zij organiseren zelf werkplaatsen, concertseries, tentoonstellingen en educatieve activiteiten op scholen, maar ook activiteiten die aanhaken bij gebeurtenissen in de stad, waar muziek een onverwachte rol krijgt. Ze verhogen daarmee het culturele imago van de stad en genereren hun eigen inkomsten buiten subsidiestromen om.
Om op die ontwikkelingen in te spelen is onder andere de VAMP (Vereniging Actuele Muziek Podia) omgevormd in een vereniging, waarbij niet alleen podia aanschuiven, maar nu ook alle initiatiefnemers in dit veld (muziektheatergezelschappen, producenten, organisaties) om ideevorming en uitvoering dichter bijeen te brengen. Gaudeamus levert daarbij de nodige kennis en infrastructuur en helpt partijen cultuurpolitiek bewuster en zelfstandiger te worden. Ook organiseert Gaudeamus debatten en symposia over op dat vlak relevante onderwerpen. Wat dat laatste betreft trekken oorspronkelijk onafhankelijke partijen als Gaudeamus, Donemus, Kamervraag, DJC steeds meer gezamenlijk op, bijvoorbeeld bij educatiesymposia en projecten, of bij het professionaliseren van het aanbod in het kader van internationalisering. Dat alles ter voorbereiding op een nieuw Muziekinstituut dat momenteel in oprichting is.
Gaudeamus
Amsterdam
www.gaudeamus.nl
STICHTING JAZZ IMPULS
Stichting Jazz Impuls is opgericht door Bob Hagen. De algemene doelstelling is gericht op het verbeteren van het imago van jazz en het genereren van meer belangstelling voor jazzmuziek bij een groter publiek. Jazz Impuls organiseert in n seizoen 120 dubbelconcerten van hoge artistieke kwaliteit in de Nederlandse theaters. De Stichting spreekt hiermee, en met voor- en nagesprekken, een groter publiek aan, dat nog niet gewend was aandachtig naar een jazzconcert te luisteren.
40% van het publiek dat de concerten van Jazz Impuls bezoekt, blijkt nog nooit naar een jazzconcert geweest te zijn. De programmering spreekt dus publiek aan dat niet snel geneigd is een festival of een jazzclub te bezoeken. Daarom komt Jazz Impuls door het gehele land naar hen toe en biedt hen, in overleg met de theaters, een passend programma aan.
Cultureel ondernemer Bob Hagen stelt zich met zijn stichting als intermediair op, met artistieke integriteit als uitgangspunt. Hij vertegenwoordigt geen specifieke groep maar de jazzmuziek in het algemeen.
De stichting gaat het vierde theaterseizoen in. Er wordt continu gevalueerd hoe de strategien aangepast moeten worden. Het boekingsseizoen 07/08 is met meer dan 130 concerten bijna voltooid. Nieuwe plannen voor 08/09 dienen zich volop aan.
Stichting Jazz Impuls
Nijbroek
www.jazzimpuls.nl
VERENIGING VAN OPENBARE BIBLIOTHEKEN
De Vereniging van Openbare Bibliotheken brengt samenhang in het Openbaar Bibliotheekwerk ten behoeve van een lerende, goed genformeerde en democratische samenleving.
De belangrijkste activiteiten van de Vereniging liggen op het gebied van themas als informatie, educatie, leesbevordering en cultuur. Zo richt de Vereniging zich op het ontwikkelen en onderhouden van een groot aantal digitale diensten voor het bevorderen van integratie en mediawijsheid. Verder participeert de Vereniging in acties als de Kinderboekenweek en de Nationale Voorleeswedstrijd.
De Vereniging geeft invulling aan cultureel ondernemerschap door de participatie in een driejarig brancheprogramma gericht op het stimuleren van cultureel ondernemen. Onderwerpen en aanpak gaan om opleidingen, cursussen, workshop en studiedagen die gericht zijn op personeel. Verder op fysieke kennisdeling in bijeenkomsten en op congressen. Een en ander moet gaan leiden tot een ontwikkeling van HRM-instrumenten.
Vereniging van Openbare Bibliotheken
Grote Marktstraat 43
2511 BH Den Haag
T: 070-3090180
www.debibliotheken.nl
PREMSELA
Premsela (voluit: Premsela, Dutch Platform for Design and Fashion) werkt sinds 2002 aan de verbetering van het Nederlandse designklimaat. Daarbij kijken we in verschillende richtingen. Want design en mode hebben te maken met cultuur en economie, ambacht en industrie, ontwerpers en fabrikanten, opdrachtgevers en gebruikers, amateurs en professionals, in binnen- en buitenland.
Premsela organiseert lezingen, debatten en tentoonstellingen. Verder doet Premsela onderzoek, brengt publicaties uit, en geeft informatie en advies.
Door de economische kant van design te onderzoeken speelt Premsela een sleutelrol bij de ontwikkeling van overheidsbeleid voor de creatieve industrie. Design is een speerpunt in programmas voor cultuur en economie, zoals de Creative Challenge Call. Zo ontstaan er steeds meer mogelijkheden voor exposities, promotie, handelsmissies, marktonderzoek en matchmaking. Het project 100% Design Tokyo 2006 is daarvan een goed voorbeeld.
In Nederland werken ruwweg 45.000 ontwerpers, die jaarlijks 2,6 miljard euro aan de economie bijdragen (deze cijfers komen uit een onderzoek van TNO en Premsela, dat in 2004 werd uitgevoerd). Het rapport laat duidelijk zien dat design niet alleen belangrijk is bij technologische innovatie. Ontwerpers leveren ook een grote bijdrage aan het vernieuwen van de ervaring en betekenis van producten. Met name op dit vlak liggen kansen om de wisselwerking tussen cultuur en economie te versterken.
Van recente of toekomstige beleidswijzigingen is geen sprake.
Premsela
Dutch Platform for Design and Fashion
Amsterdam
www.premsela.org
020 34 49 449
WALTER MAAS HUIS
Het Walter Maas Huis stelt zich tot doel het creatieve vermogen van onze samenleving de doen groeien. In het Walter Maas Huis ontmoeten kunstenaars en niet-kunstenaars elkaar in creativiteit. Via de praktijk reflecteren zij op eigen werk en dat van anderen. We combineren die reflectie met verbeelding en het spelelement. Dan ontstaat een rijke bron voor innovatieve oplossingen in kunsten, wetenschap en bedrijfsleven. Sommige oplossingen zijn zelfs richtinggevend voor de toekomst. Het is cultureel ondernemerschap ten voeten uit.
Het Walter Maas Huis is een buitenplaats voor verkenningen: voor salons, workshops, creative labs en meer. De activiteiten ontstaan vanuit de inspirerende villa in Bilthoven een prachtig monument in de stijl van de Amsterdamse School met een zeer indrukwekkende historie. Al sinds het begin van de vorige eeuw doet het Huis dienst als podium en ontwerp-atelier.
Enkele voorbeelden uit onze agenda zijn Artistiek Leiderschap, Het Radiolab, Intercultureel Programmeren en Meet the Composer.
Walter Maas Huis
Bilthoven
www.waltermaashuis.nl
