In de gemeente Roosendaal moest een nieuwe cultuurvisie en cultuurnota komen. Maar in plaats van een theoretisch beleidsstuk te schrijven en dat van bovenaf aan de burgers op te leggen, wilde de gemeente Roosendaal het over een andere boeg gooien. De nieuwe cultuurnota moest veel meer vanuit de burgers zelf komen. Een opdracht waar ik me als projectleider anderhalf jaar vol overgave in heb vastgebeten. Mijn methodiek: radicale transparantie.
De eerste stap was de organisatie van diverse rondetafelsessies, waarin wensen, behoeften en problemen werden geformuleerd. In deze sessies hanteerde ik de principes van appreciative inquiry (waarderend onderzoeken) waarbij je vertrekt vanuit het positief waarderen van wat er is en vanuit daar onderzoekt waarheen je kunt bewegen. Ik vond het belangrijk deze filosofie te volgen. Op deze manier gingen we namelijk voorbij het alleen benoemen van problemen of opsommen van klachten. Na deze rondetafelsessies konden mensen zich als vrijwilliger aanmelden om mee te denken en te doen.
Pleingroepen
Als organisatievorm bedacht ik de zogenaamde pleingroepen. Een pleingroep is een soort klankbordgroep. Maar de term ‘klankbordgroep’ komt al zo vaak voor dat de meeste mensen zich na het horen van dat woord meteen een beeld vormen. Daarom koos ik voor een nieuw woord: ‘pleingroep’. Een plein is een natuurlijke plek van iedereen. Een plein weerspiegelt de ziel van een gemeenschap. Het heeft een dagelijkse dynamiek, met zowel onverwachte als ingeplande activiteiten. Ongeacht status of herkomst is deze openbare ruimte toegankelijk en in te nemen door iedereen. Iedereen kon zich aanmelden voor zo’n pleingroep, maar er het was wel van belang dat mensen breed durfden te denken en open stonden voor een andere manier van werken.
Allies Swinnen:
Het is natuurlijk niet zo dat alles ineens vanzelf gaat als je een groep burgers uitnodigt om mee te denken en bouwen aan nieuw cultuurbeleid. Mensen zijn kritisch en sceptisch, zijn ongeduldig of voelen zich gepasseerd.Negentig-dagen-cycli
Het is natuurlijk niet zo dat alles ineens vanzelf gaat als je een groep burgers uitnodigt om mee te denken en bouwen aan nieuw cultuurbeleid. Mensen zijn kritisch en sceptisch, zijn ongeduldig of voelen zich gepasseerd. Vrijwilligers komen erbij maar haken ook weer af. De toewijding van de pleingroepers was dan ook niet vanzelfsprekend. Er moest voortdurend energie in worden gestoken. Een belangrijke keuze was om in korte cycli te werken. Zo hebben de pleingroepers zich steeds in periodes van negentig dagen aan een bepaald vraagstuk of probleem gezet. Er was bijvoorbeeld een pleingroep die zich bezighield met het thema ‘Jongeren’ en een pleingroep die nadacht over de ‘Waarden en de visie van de nieuwe cultuurnota’. In zo’n periode van negentig dagen werden stapjes vooruit en achteruit gezet. Soms vertraagden de politieke ontwikkelingen het proces maar nieuwe, domeinoverstijgende samenwerkingen gaven juist weer energie. De pleingroepers werkten volgens de zeven pleinprincipes en golden als de ‘motor’ van Cultuurnetwerk Roosendaal. Zij legden het fundament voor een breed gedragen cultuurvisie en cultuurnota voor de gemeente Roosendaal.
Prototypes
De bouwstenen voor de nieuwe cultuurvisie en cultuurnota werden zo concreet mogelijk uitgewerkt in de vorm van prototypes: voorbeelden van projecten waarbij verschillende partijen uit diverse domeinen en disciplines bij elkaar zaten om tot een samenwerking te komen. Kunstenaars en kunstinstellingen konden in dit proces ‘hoofdaannemer’ of ‘onderaannemer’ zijn. Een voorbeeld van een van deze protoytpes is ‘Helden van Roosendaal’. In dit project zijn pleingroepers met kunstenaars op zoek gegaan naar wie of wat de individuele Roosendaler inspireert. Wie of wat is een held? En word je als held geboren of kun je een held worden? Alle verhalen zijn gebundeld op de website Pop-Up Held. Een ander voorbeeld is ‘Feest van het Leven’. Pleingroepers en kunstenaars keken gezamenlijk naar de eigenheid en verbindende kracht van verschillende gemeenschappen in de stad. In Roosendaal leven mensen van uiteenlopende culturen samen, en samen feest vieren zorgt voor verbinding. De handleiding Feest van het leven vertelt er meer over.
In anderhalf jaar samenwerken is er in de gemeente Roosendaal ontzettend veel gebeurd. Alle stappen en documenten in deze periode zijn op de website van Cultuurnetwerk Roosendaal gezet. Zoals de tijdlijn van Cultuurnetwerk Roosendaal met alle belangrijke ijkpunten in het proces. Ook is er meer informatie te vinden over de protoypes en de cultuurnota van de gemeente Roosendaal die door Cultuurnetwerk Roosendaal is gemaakt.
Deel van de cultuurnota gepresenteerd in een compacte en geïllustreerde vorm
Getekend Verslag van een PleinGroep-bijeenkomst. Alle bijeenkomsten werden op deze visuele manier vastgelegd.
