Creativiteit en innovatie als motor voor maatschappelijke vernieuwing. Dat is het idee achter BrabantDC, een netwerk dat creatieve denkers en doeners verbindt. Als een van de elf ‘Districts of Creativity’ zet Brabant zich als creatieve topregio op de wereldkaart. Onder meer met de organisatie van het Creativity World Forum 2019. Dit internationale evenement op 21, 22 en 23 oktober brengt zo’n tweeduizend professionals uit alle disciplines en windstreken samen. Het thema is ‘Change the Inevitable’.
De wereld om ons heen wordt steeds complexer en paradoxaler. Grote maatschappelijke vraagstukken schreeuwen om verandering. Veelbelovende innovaties en technologische ontwikkelingen bieden kansen, maar tegelijkertijd groeien de scheidslijnen in de samenleving wat betreft opleidingsniveau, gezondheid, welzijn, welvaart en (economisch) perspectief. Oplossingen die vroeger voldeden, sluiten niet meer aan bij de realiteit van nu. We moeten dus op zoek naar nieuwe oplossingen. Dat vraagt om een andere manier van denken en vooral ook doen. BrabantDC gelooft erin dat creativiteit en verbeeldingskracht daarbij het verschil kunnen maken. “Het bestaan van BrabantDC als onderdeel van een wereldwijd netwerk laat zien dat creativiteit steeds serieuzer wordt genomen”, zegt de Vlaamse kunstenaar, theatermaker en programmamaker Lucas De Man.
Creatieve netwerken zijn broodnodig
“De waarde van creativiteit is gigantisch hoog”, constateert ook Christine De Lille, lector Innovation Networks aan De Haagse Hogeschool en voorzitter van het plenaire programmateam van het Creativity World Forum 2019. Volgens De Lille volstaat het managen van het bestaande niet meer. “Om een betere wereld te creëren, moeten we toe naar nieuwe oplossingen. Creativiteit is daarvoor de basisvoorwaarde. En samenwerking, want alleen samen kunnen we het verschil maken. Maar dan wel op een innovatieve manier. De oude netwerkvormen, waarin het erom gaat hoe ‘ik’ erop vooruitga, werken niet meer. Er moeten nieuwe samenwerkingsvormen ontstaan, waarin we op elkaars schouders gaan staan vanuit een gedeelde ambitie en omdat we elkaar heel hard nodig hebben. Een mooi voorbeeld is een project waarin onze studenten samenwerken met winkeliers om ze toekomstbestendig te maken. Door de inzet van creativiteit is dit project nu opgeschaald met elf labs in Nederland. Een creatief netwerk als BrabantDC is in dit soort processen broodnodig, als een soort wegversperring die je ertoe aanzet om een andere route te nemen dan de geijkte.”
Brigitte de Swart:
BrabantDC als een broodnodige wegversperring die je ertoe aanzet om een andere route te nemen dan de geijkte.‘changewanters’ en ‘changemakers’
Zo brengt BrabantDC ‘changewanters’ en ‘changemakers’ bij elkaar. In ongewone omgevingen, via ongewone wegen. Om samen ongewone dingen te doen, innovatief, creatief, betekenisvol. Zowel online als offline en met een centrale rol voor ontwerpers, kunstenaars en creatieven. Met resultaat. Zo richtte kunstenaar Matthijs Bosman Superland op, de grootste, niet bestaande supermarkt van Nederland. Met zijn conceptueel kunstwerk zet hij bezoekers aan het denken over hoe het anders kan binnen de voedselketen. Stichting WasteWorld bouwt in Brabant aan een infotainment themapark rondom de circulaire economie met afval, leefomgeving en energie als thema’s. En met de Wet op behoud van creativiteit wil Brabant het creatief potentieel in Brabant duurzaam stimuleren.
Creativiteit is essentieel
Binnen het internationale Districts of Creativity Network is BrabantDC sinds 2014 een van de elf meest creatieve en innovatieve regio’s ter wereld. Samen dragen ze bij aan de Sustainable Development Goals van de VN. De Lille: “De maatschappelijke problemen die we hier hebben spelen overal, maar niet overal op dezelfde manier. De circulaire economie bijvoorbeeld is hier heel anders dan in Sri Lanka; daar wordt al tot in den treure gerecycled vanwege de torenhoge materiaalkosten en het lage uurloon. De grote vraag is wat we van elkaar kunnen leren om samen tot een vernieuwende aanpak te komen om zo bij te dragen aan de Sustainable Development Goals. Vaak geldt dat lokale oplossingen een effect hebben op de rest van de wereld. Creativiteit is daarbij essentieel.”
Verhalen vertellen
Volgens Lucas De Man is de kracht van creativiteit dat het ieders verhaal kan vertellen. “Vanuit verschillende invalshoeken dus. Niemand heeft het antwoord op de grote vragen. Er zijn honderdduizend beginnen van de wereld en er is niet één absolute waarheid. Waar het om gaat is met het vertellen van verhalen inzicht te bieden, met als uitgangspunt dat de mens mens mag zijn met al zijn kwetsbaarheden en onzekerheden. Wij als creatieven hebben daarin een superbelangrijke taak, juist in een tijd waarin de grote verhalen afbrokkelen en het steeds meer gaat om de kleine verhalen.” Volgens De Man, die ook een bijdrage gaat leveren aan het Creativity World Forum, is de wereld niet maakbaar. “Maar alles wat je doet heeft wel impact. Ik geloof ook niet zo in een betere wereld. We gaan naar een ándere wereld en die brengt goede en slechte dingen met zich mee.”
Snelkookpan
De deelnemers van het Creativity World Forum gaan het aan den lijve ondervinden. Drie dagen lang duiken ze in een snelkookpan met nieuwe inzichten en perspectieven voor de uitdagingen van vandaag en morgen. Met inspirerende sprekers, verrassende ontmoetingen en prikkelende werksessies. BrabantDC brengt hiermee een vernieuwend programma, waarin de deelnemers ook echt aan de slag gaan met concrete casussen van Brabantse en internationale bodem. Ze worden creatief uitgedaagd om met vernieuwende oplossingen te komen voor urgente vraagstukken. “Creativiteit kun je niet zenden, maar is een kwestie van doen, van samen creëren”, zegt De Lille. “Daarom hebben we ook gekozen voor een interactief programma. Voor de deelnemers is het hard werken, jezelf tegenkomen, voor de spiegel staan en moeten leveren om het verschil te kunnen maken. De lokale hubs in Brabant, die concreet met casussen aan de slag zijn, staan hierbij centraal. Voor hen start de reis in feite pas echt als het Creativity World Forum voorbij is. De essentiële slag die we willen maken, zit dus zeker ook in de ‘nazorg’.”
Brigitte de Swart:
De kracht van creativiteit is dat het ieders verhaal kan vertellen, vanuit verschillende invalshoeken.“Het mooie is dat Brabant tijdens het event echt met de billen bloot durft te gaan door gericht vragen te stellen”, aldus De Man. “Creativiteit zonder vraag is marketing, creativiteit met vraag is inhoud. Precies dat is voor mij kunst: een verhaal vertellen om te bevragen. Wat ons mens maakt, is dat we met elkaar kunnen communiceren. Dat is wat mij betreft de essentie van ons bestaan. Zolang we blijven praten en elkaar vragen stellen, komen we steeds weer tot nieuwe oplossingen. De wereld heeft tenslotte nog nooit stilgestaan.”
Het onvermijdelijke veranderen
Het programma van het Creativity World Forum draait rondom de grote paradoxen in de samenleving, gebaseerd op de Sustainable Development Goals. Met het thema ‘Change the Inevitable’ wil BrabantDC laten zien dat het onvermijdelijke wel degelijk veranderd kan worden. Want de maatschappelijke vraagstukken voelen soms aan als onoplosbaar, en toch lijkt het tij zich te kunnen keren. Een groeiend aantal individuen en groepen wijdt zich vol overgave aan alternatieve oplossingen. Omdat de bekende weg doodlopend lijkt te zijn. En dus moet het anders, met een andere kijk en een andere attitude. “We staan voor een voldongen feit”, aldus Christine De Lille. “Verandering moet er komen, maar de grote vraag is: hoe?”
De conferentie zelf geeft een antwoord: door verbeeldings-, ontwerp- en innovatiekracht te bundelen en door samenwerking. De nieuwe generatie speelt daarin een allesbepalende rol en het gaat de jongeren niet snel genoeg. De Lille: “Onze studenten zijn ongelooflijk veeleisend en krijgen de grootste veranderingen erdoor; zij willen alleen circulair eten, bemoeien zich met de afvalstromen. En ze willen afstuderen op het creëren van een betere wereld. Het mooie is dat ze docenten weten te motiveren en het hele instituut op scherp zetten. Er is een behoorlijke revolutie gaande in onderwijsland, niet alleen in Nederland, maar wereldwijd. Daarom ook moeten we onze studenten de waarde van netwerken laten inzien.”
Volgens Lucas De Man is het thema een paradox op zich. “Je kunt het onvermijdelijke in feite niet veranderen. Wel heeft het onvermijdbare duizend kanten en kleuren en je kunt kiezen waar je voor gaat. Daarmee verandert het onvermijdelijke in zekere zin toch. Het kan: Change the Inevitable”.
Fotografie
- Fille Roelants
- Phile Deprez
NB: dit artikel verscheen eerder in het magazine Uncover ‘Leisure for a better world’ van Breda University of Applied Sciences.
