De laatste jaren bezinnen veel musea zich op hun taak en plaats in de samenleving. Zo ook stadsmusea. Van 25 tot en met 27 mei vond op uitnodiging van de Stedelijke Musea van Brussel en de Vrienden van het historisch museum van het gewest Brussel een symposium plaats, waarin door museummedewerkers uit Europa, Amerika en Canada werd gesproken over het begrip Stedelijk Museum.
Algemeen wordt gevoeld dat stadsmusea er zijn vr de stad en ver de stad waarin zij zijn gevestigd. Dat betekent dat ze zich moeten bezinnen op de gevolgen van de belangrijke demografische, sociale en economische veranderingen die zich de laatste decennia in Europese steden hebben voltrokken. Wat is de rol van een stadsmuseum in de multiculturele stedelijke samenleving, in hoeverre heeft het een bijdrage in de toeristenindustrie of in city-marketing?
Aanleiding voor het Brusselse symposium was een voorgenomen renovatie van het stadsmuseum van Brussel. Het museum is vrij onopvallend gevestigd in het Broodhuis op de Grote Markt. Hoe onopvallend bleek uit de lezing van de Brusselse freelance journalist en historicus Roel Jacobs: een kort onderzoek, verricht onder de toeristen die dag in dag uit de Grote Markt bezoeken, leerde dat vrijwel niemand wist wat er in het gebouw te zien was. Slechts de zaal met de vele kostuums van Manneken-Pis, de bekende attractie die slechts op luttele meters van de Grote Markt te zien is, trekt toeristen naar binnen. Het totale bezoekersaantal komt niet hoger dan circa 50.000 per jaar.
Ideen
Gedurende twee dagen kreeg Brussel aan de hand van praktijkvoorbeelden van elders een bonte reeks ideen aangereikt, waarbinnen zich enkele hoofdlijnen aftekenden.
De eerste hoofdlijn is het stadsmuseum als ontmoetingsplek. Een plek waar stedelingen iets kunnen leren over het verleden van hun stad, maar waar ze ook zelf met hun verhalen terecht kunnen. In dit moderne museum kan de burger bovendien meer te weten komen over interculturele betrekkingen en stedenbouwkundige plannen. Ook is het museum een plek voor theatervoorstellingen en lezingen. Francine Lelievre, directeur van het archeologisch en historisch museum van Montreal, schetste hoe haar museum in deze zin functioneert en hoe het bijdraagt aan de profilering van Montreal. Sarah Henry van het stadsmuseum van New York gaf aan hoe een stadsmuseum een positieve invloed kan hebben in geval van een acute crisis, zoals op 11 september 2001. Haar museum heeft direct gereageerd door enkele tentoonstellingen te organiseren en door actief ter plaatse van de ramp te gaan verzamelen.
De tweede hoofdlijn is die van het stadsmuseum als bindend element tussen verschillende vormen van stedelijk erfgoed. Het stadsmuseum brengt de architectonische geschiedenis, de geschiedenis van objecten n de verhalen van stadsbewoners samen. Steven Thielemans zette in zijn lezing de Gentse plannen voor een stadsmuseum in dit bredere perspectief.
De meeste aanwezigen waren het er over eens dat het stadsmuseum in de eerste plaats bedoeld is voor de bewoners van de eigen stad, niet voor toeristen. Dat is de derde hoofdlijn die zich aftekende op het symposium. De economische functie is belangrijk, maar staat niet op de voorgrond. Wel moeten toeristen zich in het stadsmuseum een beeld kunnen vormen over actualiteit en verleden van de stad die zij bezoeken.
De vierde hoofdlijn had betrekking op de relatie tussen stadsmusea en stadsbestuur. Voor een succesvol stadsmuseum is een goede en stabiele betrekking met het stadsbestuur en met vertegenwoordigers uit de zakenwereld namelijk cruciaal. Het voorbeeld van de relatie tussen het Amsterdams Historisch Museum en de gemeente Amsterdam was in dit verband veelzeggend.
Aanbevelingen
Aan het eind van het symposium beschikten de organisatoren over een lijst van aanbevelingen, die onder de aandacht zullen worden gebracht van het stadsbestuur. Ik haal er een belangrijk item uit. Velen waren van mening dat het Broodhuis niet geschikt is als modern stadsmuseum. Het gebouw kent teveel beperkingen en het staat in een omgeving die te zeer wordt getekend door de toeristenindustrie. Een voorstel is om in het Broodhuis een korte presentatie te geven voor toeristen en elders in de stad een nieuw, groot museum over de stad in te richten voor de Brusselaren. Of de stad Brussel een voorbeeld zal nemen aan Antwerpen, waar over enkele jaren een groot nieuw museum zal worden geopend, is nog de vraag.
