De oorzaak? De grondprijzen zijn te hoog en de commercie pikt de schaarse vrije ruimtes in en bouwt ze om tot luxekantoren of -appartementen. Daardoor blijven er voor jong en creatief Amsterdam geen plekken meer over om te werken of om bijeen te komen.
Dat alles tot grote ongerustheid van beleidsmakers en -uitvoerders. Iedereen weet immers dat ontwerpers, ict-ers, programma- en filmmakers, journalisten, kunstenaars en reclamejongens tegenwoordig d aanjagers zijn van de stedelijke economie. En creatievelingen kunnen niet zonder prikkels en plekken waar ze andere creatievelingen kunnen ontmoeten. Kijk maar naar Berlijn: anders dan in Amsterdam vind je daar nog illegale feesten in leegstaande panden, informele cafs of restaurants die even snel verschijnen als verdwijnen, daar kun je nog dansen, skaten en interessante mensen tegen het lijf lopen.
Wat een gelul. Hoe komen ze erbij, klonk het als reactie in Adformatie (16-9-2004). Buitenlandse werknemers in de creatieve industrie reageren verbaasd op de geuite jammerklachten. Hoezo is Amsterdam het kwijtgeraakt? Voor iedere niet-Nederlander is het een hartenwens een tijdlang in Amsterdam te kunnen werken. Amsterdam handhaaft zich dan ook moeiteloos in de wereldwijde top tien van creatieve steden, waartoe ook Los Angeles, San Francisco, Portland, Miami, Hong Kong en Londen zich kunnen rekenen. En hoezo geen contact meer? Bestaan er dan geen andere middelen om contact te leggen met gelijkgestemden? Niks kraakpanden en illegale feesten het internet is ht medium om gelijkgestemden te ontmoeten, om je werk te tonen en om contacten te leggen.
Virtueel contact
Dat het internet zich heeft zich ontwikkeld tot het ideale communicatiemiddel zullen weinigen ontkennen. Door de toegenomen snelheid van de internetverbindingen zijn afstand en tijd relatieve begrippen geworden. Wat iemand vandaag op het net zet, kan onmiddellijk wereldwijd gelezen, bekeken, beluisterd en van commentaar voorzien worden. En of je nu ver van elkaar verwijderd bent of dichtbij, tegenwoordig kan iedereen moeiteloos met iemand anders praten of werken chatten met iemand die zich op dat moment aan de andere kant van de aardbol bevindt, of vergaderen middels e-mail, elektronische bulletin boards of online discussiesystemen. De toegankelijkheid van het internet is groter dan ooit. Internetcafs en terminals bieden de mogelijkheid om in te loggen waar je je ook bevindt. Binnenkort is het zelfs mogelijk om via hotspots met een handheld, mobiele telefoon of laptop in te loggen.
Het gegeven dat je niet meer in elkaars nabijheid bent tijdens dit soort contacten is sommigen tot zorg. De moderne internetter is in toenemende mate iemand zonder face-to-face contacten, iemand die uitsluitend nog virtueel met anderen in contact komt. Maar er is ook een positieve kant. Het internet biedt veel meer mogelijkheden tot contact dan iemands gewone, fysieke omgeving. Virtuele ontmoetingsplaatsen of werkruimtes die via discussiefora, chatboxen en weblogs ontstaan, genereren nieuwe mogelijkheden tot dialoog en nieuwe sociale structuren of netwerken, waar mensen met gelijke interesses, ideen en affiniteiten elkaar kunnen vinden. Juist omdat deze netwerken niet gebonden zijn aan een werkelijke plek en omdat ze zich door alle lagen en stromingen van de maatschappij kunnen bewegen, zien sommigen in dergelijke virtual communities zelfs een belangrijke schakel in de vrijheid van expressie.
Een voorbeeld van een succesvolle virtual community is The Well, n van de langstlopende communities op het internet (http://www.well.com/). The Well ontstond in de jaren tachtig en bracht mensen met uiteenlopende interesses samen in virtuele discussiegroepen. Uiteindelijk groeide tussen verschillende leden van The Well een daadwerkelijke sociale band.
Ook Nederland kende in de jaren negentig een virtuele gemeenschap: De Digitale Stad Amsterdam. Hoewel oorspronkelijk opgezet als een nieuw communicatiemiddel tussen de bewoners en de beleidsmakers van de hoofdstad groeide DDS uit tot een virtueel Amsterdam, met cafs (chatkamers), huizen (homepages) en pleinen (informatie gerangschikt op onderwerp).
Interactiviteit
De aantrekkelijkheid van dergelijke internet-communities ligt uiteraard in de mogelijkheid tot terugpraten, tot interactiviteit. Daar liggen ook de mogelijkheden voor een zakelijk gebruik van het principe van virtual communities, met name op het terrein van het leggen en uitbouwen van een (virtuele) relatie met bestaande of potentile klanten. Culturele instellingen kunnen hun voordeel doen met het idee van een website waarop klanten kunnen inloggen om, behalve informatie over voorstellingen of tentoonstellingen op te vragen of tickets te bestellen, te reageren op het aanbod, suggesties te doen of tips te geven. Een elektronisch prikbord biedt zon mogelijkheid. Een (online) discussieforum biedt al meer mogelijkheden, bijvoorbeeld voor meningsuitwisseling en discussie. Een dergelijk forum biedt behalve dat laatste ook de mogelijkheid om met je publiek in dialoog te gaan. Een forum kan daarnaast ook een instrument worden binnen de marketing: inschrijvers op je nieuwsbrief kunnen direct benaderd worden en via de opbouw van bezoekersprofielen is een verdere segmentering van je publiek mogelijk. Op die manier kun je direct reageren op specifieke vragen of wensen van je publiek en gerichte aanbiedingen doen. Dat publiek zal zich door deze persoonlijke aanpak meer betrokken bij de activiteiten van je organisatie. Op die manier creer je een community-gevoel dat op de langere termijn zn voordelen zal afwerpen.
Is there anybody out there?
Uiteraard vereist een dergelijke vorm van klantenbinding ook een investering. Het onderhouden van een nieuwsbrief vergt tijd, bijvoorbeeld om interessante onderwerpen bij elkaar te zoeken, of om relevante informatie te verwerven. En een discussieplatform heeft baat bij een discussieleider, iemand die lijnen uitzet binnen de discussie, onderwerpen aandraagt en zorg draagt voor gepaste reacties op binnengekomen bijdragen. Wanneer dat niet gebeurt, zullen bezoekers snel afhaken niemand houdt ervan om niet gehoord te worden en dat geldt ook in de virtuele wereld. Reacties met een inhoud als het omineuze Is there anybody out there? zijn het logische gevolg.
Daarnaast is het zaak dat de discussie bruikbare of nuttige informatie oplevert voor de bezoekers en aansluit bij niet alleen je instelling, maar ook bij de belangstellingsfeer van je bezoekers. Er ligt dus een taak voor de discussieleider op het gebied van het leveren van de nodige content. Ook hier geldt dat het goed is van tevoren te bedenken wie je graag om welke reden naar je website lokt. Net als in de werkelijke wereld is het ook in de virtuele wereld belangrijk om je contacten goed te kiezen en te onderhouden. Alleen zo kan een virtueel contact daadwerkelijk uitgroeien tot iets dat meer is dan iets virtueels, dus tot een voor alle betrokken partijen waardevol sociaal contact.
