Handboek voor hemelbestormers; ideen bedenken en in de wereld zetten is een prettig leesbaar, niet-wetenschappelijk boek over het opdoen van inspiratie en creativiteit. Het boek bestaat uit twee met elkaar samenhangende delen: deel 1 gaat over creatieve oplossingen zien en deel 2 over het daadwerkelijk toepassen van creatieve ideen. Een laatste, derde deel behandelt de creatieve klasse en de ideeneconomie. In dit korte hoofdstuk dendert Boshouwers door Richard Floridas The rise of the creative class en de behoeftenpiramide van Maslow om aan te tonen dat de ideeneconomie in de westerse wereld sterk aan betekenis heeft gewonnen. Het laatste deel staat inhoudelijk wat los van de rest. De auteur eindigt met een verhaal over Tinker, zijn eigen bureau voor conceptontwikkeling. Dit komt wat promoterig over, omdat Tinker ook al in het dankwoord en in hoofdstuk 7 ruimschoots wordt aangehaald.
Beeldkracht, vormkracht en daadkracht
Het handboek biedt een handig overzicht van tiplijsten en praktijkcases. Creativiteit schuilt volgens Boshouwers in de juiste visie op een situatie: de kunst van sterke ideen is het zien van het vanzelfsprekende. Het is dus niet zo dat creativiteit te maken heeft met het doorbreken van denkpatronen of het vinden van onverwachte oplossingen, wat vaak wel wordt gedacht.
Boshouwers ziet drie krachten waaraan een goed idee zich moet meten: beeldkracht, vormkracht en daadkracht. Een sterk idee vertelt ons duidelijk wat we willen (beeldkracht), lost vraagstukken op (vormkracht) en zet mensen aan tot actie (daadkracht). Een goed idee voldoet aan alle drie van deze kwaliteiten. Daadkracht is realistisch, beeldkracht is fictief en vormkracht hangt hiertussen in. Om de daadkracht van een idee te voorspellen kun je als maatstaf de mate van zin nemen: heeft het idee voldoende nut, heeft het betekenis, is het zinnenprikkelend?
inspiratie
Om creativiteit los te weken heb je inspiratie nodig. Boshouwers beschouwt inspiratie niet als verheven fenomeen, ook niet als extraatje. Inspiratie draait om de kern van het leven: het is verbonden met alles wat de moeite waard is. Je open stellen voor schoonheid in de breedste zin van het woord: voor goede muziek, lekker eten en drinken, voor vriendschap en intimiteit, voor natuurindrukken en spiritualiteit. Het schone, het ware en het goede als favoriet. Vrijetijdstechnisch gezien zou je kunnen spreken van een flow-ervaring: een plezierige gemoedstoestand waarbij tijd en plaats er even niet toedoen en je jezelf energiek, actief en genspireerd voelt. Het boek Hemelbestormers beschouwt ervaringen als deze als brandstof voor professionals, met name binnen de vrijetijdssector. Een verfrissende kijk.
Natuurlijk creatieproces
Zo ver zo goed, maar hoe breng je dit nu in de werkpraktijk? Hoe raak je genspireerd in je werk? Boshouwers heeft het hier over een natuurlijk creatieproces met vijf stappen:
1 Analyseer het probleem/ breng de zaak in kaart
2 Laat het probleem los/ maak de geest vrij
3 Pluk de oplossing uit de lucht/ stem af/ voel de vonk
4 Zie het visioen/verdicht tot een concrete oplossing
5 Schuur eraan/neem feedback van anderen mee
Ideen die hieruit komen, zijn robuust genoeg om overeind te blijven. Deze opsomming komt nogal voor de hand liggend over en dat klopt. Boshouwers heeft onderzocht hoe natuurlijke creatieprocessen verlopen en dat blijken deze stappen te zijn. Hij zet ze af tegen de kunstmatige denktechnieken, de zogenoemde brainstorms, die heel andere toepassingen en uitkomsten hebben. De genoemde stappen hoeven overigens niet volgtijdelijk te zijn. Na dit proces van het zien moet je het daadwerkelijk gaan doen.
Uitvoeren
Het werkelijkheid laten worden van ideen is uitdagend en angstig tegelijk. Het is alsof je een mooi meisje mee uit vraagt. Je loopt een aanzienlijk risico op een blauwtje. Dit geldt evengoed voor werksituaties. Hier komt hij bij het wezenlijke verschil tussen een hemelbestormer en een luchtfietser. Een hemelbestormer voert in tegenstelling tot een luchtfietser een genspireerd idee daadwerkelijk uit. Hemelbestormers nemen initiatief, volharden, maken anderen enthousiast en zorgen dat het idee op de juiste plekken in hun netwerk landt.
10 tips om de hemel te bestormen
1 Schets het plan op een A-4tje
2 Wees de aanvoerder
3 Stel de realisatie boven je eigen credits
4 Formuleer het idee als antwoord op een probleem
5 Maak deelname begerenswaardig
6 Vorm een goed beeld van je volggroep
7 Zoek ambassadeurs op beslisniveaus
8 Volhard in het idee
9 Treed in dialoog en gebruik de feedback
10 Activeer de volggroep
Waar ik zelf minder door genspireerd raakte, was een intermezzo over de beleveniseconomie. Zo heft de auteur een vingertje naar musea die disconachten organiseren. Dit zou imitatiegedrag zijn van museumdirecteuren, die zoeken naar de intense prikkels van de beleveniseconomie. Maar beleveniseconomie hoeft niet over veel prikkels te gaan. Dat is een misverstand. Een belevenis is immers pas een belevenis als het voor iemand memorabel is en beklijft. Dit kan losstaan van zaken als entertainment en blitsheid, waarmee Boshouwers de term beleveniseconomie in het voorbeeld over museummarketing onterecht associeert. Voor sommige mensen zal dansen voor De Nachtwacht een bijzondere gebeurtenis zijn en voor anderen weer niet.
Het boek is vooral bedoeld als handboek en hierin is het geslaagd. Hemelbestormers is enthousiasmerend en biedt, zoals Olivier B. Bommel zou zeggen, een inspirerend raamwerk voor creativiteit in werksituaties.
