Cultuur en commercie in de virtuele wereld

Vijf jaar geleden spatte de dotcom-bel uiteen. Na een decennium van opgeblazen verwachtingen leek plotseling niemand nog een stuiver te geven voor de kansen op commercieel succes van internetbedrijven. In de wereld van kunst en cultuur is dergelijk succes vaak niet de eerste ambitie, maar met een cultuurbeleid dat vraagt om cultureel ondernemerschap mag er ook best iets verdiend worden. Hoe kansrijk is cultuur op het internet? Twee voorbeelden Fabchannel en ArtOlive illustreren de mogelijkheden.
Doelend op al het materiaal dat in musea, archieven en bibliotheken ligt opgeslagen, kon iemand rond de millenniumwisseling nog verzuchten: The best we have to offer, is not on the net. De Europese Commissie sprak over een treasure chest of unique resources (EC 2002:12) en de erfgoedinstellingen zouden de sleutel tot deze kist bezitten. Sindsdien is er al veel gebeurd om deze culturele rijkdom online beschikbaar te maken. Ook in de wereld van de kunsten huist een enorm potentieel dat kan helpen om het culturele aanbod in de virtuele wereld te vergroten. Voor een betere ontsluiting is digitalisering van deze gigantische hoeveelheid materiaal van groot belang. En dat gaat verder dan het digitaliseren van bronnen het heeft ook betrekking op het leveren van contextuele informatie en het vertellen van de achterliggende verhalen. Met interactieve culturele diensten zouden mogelijk meer genteresseerden geboeid kunnen worden. Naast een vergroting van het cultuurbereik liggen er ook mogelijkheden om langs digitale weg cultuur en commercie te verknopen.
Dat een popband bekend en populair kan worden door muziek op internet te zetten bewezen de Arctic Monkeys. Deze zelf gecreerde muziekhype toont de macht van het nieuwe medium en evenzeer de kwetsbare positie van de gevestigde machten in de muziekwereld. De poolaapjes maakten eerst ver buiten de schijnwerpers van de roem hun muziek. Zo wordt er over heel de wereld muziek gemaakt die niet bekend wordt door de populaire radio en televisie. Wat die bands echter wel doen, is optreden. En Fabchannel.com zet opnamen van concerten van onbekende, maar ook van bekende bands op internet. Volgens de website: From upcoming acts to big stars playing rock, hip hop, folk, avant-garde and everything in between. Inmiddels heeft Fabchannel een van de grootste online concertarchieven ter wereld opgebouwd, met zon 550 integrale concerten, festivals en voorstellingen, opgenomen in Paradiso en de Melkweg Amsterdam. In kleinbeeld kan iedereen die concerten gratis bekijken, maar het business model ligt al klaar om door verkoop van downloads op grootscherm en van kopien op dvd financieel onafhankelijk te worden.
Ook beeldende kunst laat zich via internet verkopen. Met zon 2.500 kunstenaars en 60.000 originele werken noemt ArtOlive (www.galerie.nl) zich de grootste galerie van Nederland. De kunstwerken zijn beschikbaar voor uitleen en/of koop. Particulieren en door bedrijven kunnen ze direct via internet of telefonisch bestellen. ArtOlive is gestart in 2000 met als doel om op het internet n plek te creren waar kunstliefhebbers, kunstenaars, galerien en kunstenaarscollectieven en -initiatieven elkaar en kunst gemakkelijk kunnen vinden. Die ene plek biedt een gemeenschappelijke database, die heel eenvoudig op vele manieren te doorzoeken is op naam van de kunstenaar, op techniek, stijl, mate van abstractie, formaat, kleur, onderwerp en prijs of met behulp van een zoekterm. Inmiddels verdienen de galeriehouders een goed belegde boterham met hun werkzaamheden.
Na de val van koersen van internetbedrijven in 2001 ging de verspreiding van internet in huishoudens door, namen steeds meer mensen een breedbandverbinding en raakten vertrouwd met de mogelijkheden van het nieuwe medium. Ook het culturele aanbod op internet wordt steeds vaker gevonden. Naast de mogelijkheden om kunst en cultureel erfgoed onder de aandacht van meer mensen te brengen liggen er ook kansen voor culturele ondernemers die het verbond van cultuur en commercie niet schuwen.