Ouderen en cultuur
Ouderen zijn een cultureel actieve groep, voornamelijk op het gebied van de traditionele kunsten (toneel, klassieke muziek, ballet, musea, monumenten en galeries). Deze generatie ondervond vroeger weinig concurrentie van ander vermaak aangezien de diversiteit van het huidige populaire aanbod nog niet bestond. Aan het hierdoor verworven hoge culturele patroon werd ook in het latere leven vastgehouden. Ouderen zitten verder na de pensionering doorgaans wat ruimer in de tijd. Gezien de dubbele vergrijzing (het aantal ouderen groeit en bereikt daarbij een hogere leeftijd) zal de groep ouderen groter worden. Hierdoor blijft deze doelgroep interessant voor culturele instellingen.
Cultuur en internet
Om doelgroepen te bereiken kunnen culturele instellingen zich buiten de traditionele vormen als dagbladen en televisie tegenwoordig ook presenteren via internet. Dit is in korte tijd inderdaad gebeurd: veel culturele instellingen hebben inmiddels een eigen website. Uit een onderzoek naar websites van theaters en musea blijkt dat er op de website met name praktische informatie beschikbaar is en verder inhoudelijke informatie over voorstellingen en tentoonstellingen. Door de vele mogelijkheden van internet kunnen websites extra interessant gemaakt worden met behulp van video, geluid en andere interactieve toepassingen.
Ouderen en internet
Hoe hoger de leeftijd, hoe lager het internetgebruik. Momenteel is in elke leeftijdscategorie tot 54 jaar grofweg tweederde al online. Daarboven loopt het gebruik per toename van tien levensjaren nu nog met ongeveer 20% terug. Ouder ben je volgens sommige zienswijzen al met 55 jaar, maar wanneer onder ouderen 65-plussers verstaan worden, dan is momenteel een op de vijf ouderen online. Ook de computeractiviteiten van ouderen verschillen van andere leeftijdsgroepen. Ouderen spelen in de eerste plaats spelletjes op de computer, met e-mailen als tweede bezigheid. Gericht informatie zoeken komt bij ouderen op een lagere plaats dan bij andere leeftijdsgroepen.
De driehoeksverhouding
Tijd voor een optelsom. Hoewel internet een prima plaats is om informatie over culturele instellingen te vinden, maakte in 2000 toch maar 3% van de bevolking (boven de 12 jaar) gebruik van internet als informatiebron over kunst en cultuur. Het is niet makkelijk aan te geven hoe groot het aandeel ouderen is binnen deze 3%. Wel is bekend dat in 2001 de ouderen een schamele 1% uitmaakten van de totale groep internetgebruikers in de bevolking. Overeenkomstig is dat de online-ouderen veelal hoogopgeleid zijn, wat doorgaans ook voor de cultureel actiefste mensen geldt. Toch, wanneer de percentages gelijktijdig in ogenschouw genomen worden, lijkt het succesvolle bereik van ouderen voor cultuur door middel van internet wel heel erg klein. En dan is er nog niet eens gesproken over de mogelijke eisen aan websites om interessant te zijn voor ouderen, zoals aanpasbare lettergrootte, lage complexiteit en goede overzichtelijkheid.
Een behoorlijk negatief beeld. Het lijkt erop dat de driehoeksrelatie tussen ouderen, cultuur en internet inderdaad niet spettert. Hoe staat deze er volgens de verwachting in de toekomst voor? De jonge ouderen van nu zijn de oudere ouderen van straks. In de leeftijd tussen de 55 en 65 jaar zijn momenteel twee op de vijf mensen online, tussen 45 en 54 jaar is dat al drie op de vijf. Te verwachten valt dat deze groepen online blijven, aangezien mensen doorgaans aan hun gedragingen vast blijven houden. De verschillen in internetgebruik zullen met het opschuiven van de generaties minder worden. Of meer internetgebruik van ouderen automatisch leidt tot meer bezoeken aan culturele websites is niet met zekerheid te stellen. Wel is zeker dat de toekomstige ouderen meer ervaring en vaardigheden betreffende internet hebben dan de huidige ouderen die er in mindere mate mee te maken hebben gehad in hun levensloop. Internet als informatiebron zal daarmee waarschijnlijk alleen maar meer integreren in de samenleving en op den duur belangrijker worden als informatiekanaal tussen culturele instellingen en ouderen.
Bronnen:
Broekhuizen, J en Huysmans, F (2002), Cultuur op het web. Het informatieaanbod op websites van musea en theaters. Den Haag: SCP.
CBS (2003), De digitale economie 2003. Voorburg/Heerlen: Centraal Bureau voor de Statistiek.
Klerk, M.M.Y. De (red.) (2001), Rapportage ouderen 2001, Veranderingen in de leefsituatie. Den Haag: Sociaal en
Cultureel Planbureau.
