Wie herinnert zich nog de eerste vingeroefeningen met de tekstverwerker Wordstar en later Wordperfect? Figuren maken met Drawperfect en berekeningen maken in Lotus? Als je dan klaar was kon je dat opslaan op vijf-en-een-kwart-inch-floppen en later op het formaat van drieënhalf inch. Staan er soms nog van die sleeën met floppies ergens in je kast, terwijl de laatste pc waar je die in kon stoppen al lang naar het grofvuil is? Snelle technologische veranderingen zijn kenmerkend voor de digitale wereld. Zowel hardware als software verouderen snel. Het is dus belangrijk om van begin af aan goed na te denken over de vorm waarin je je digitale data voor de toekomst wilt bewaren. Want gebeurt dat niet, dan dreigt zelfs een digital dark age, als we het filmpje op www.den.nl/blog/bericht/3005 mogen geloven. Het wil ons op nogal omineuze toon behoeden voor digitale veroudering.Wat voor je privébestanden geldt, geldt ook voor het culturele materiaal dat tegenwoordig op grote schaal wordt gedigitaliseerd. Door de snelle technologische ontwikkelingen is het heel moeilijk om digitaal materiaal blijvend te bewaren en te kunnen blijven gebruiken. Apparatuur en software verouderen en de levensduur van informatiedragers is beperkt.
E-depots
Aangezien in de culturele wereld heel veel materiaal wordt gedigitaliseerd en hiermee grote investeringen gemoeid gaan, is het van groot belang de digitale duurzaamheid goed te organiseren. Beheer van databases is nodig om het hoofd te bieden aan digitale ontoegankelijkheid. Door de beperkte houdbaarheid van soft- en hardware zijn met enige regelmaat overzettingen nodig.Om de duurzaamheid van digitaal materiaal te bevorderen, kiezen sommige sectoren ervoor de handen ineen te slaan en samen te werken. In de archeologiesector zijn bijvoorbeeld e-depots opgericht waar gedigitaliseerde objecten op een centrale plaats worden opgeslagen. Door het bundelen van krachten zou onder meer op een eenduidiger manier gewerkt kunnen worden aan de duurzaamheid van het gedigitaliseerde materiaal. Verschillende organisaties, zoals het Nationaal Archief, de Koninklijke Bibliotheek en DANS, spelen een belangrijke rol bij het onderzoek naar digitale duurzaamheid. De afdeling Digitale Duurzaamheid van de Koninklijke Bibliotheek heeft tot taak te zorgen dat de in het e-depot opgeslagen objecten ook op de lange termijn bewaard blijven en geraadpleegd kunnen worden.
Digitale kunstwerken
Het born-digital-materiaal kent vergelijkbare problemen als het gaat om duurzame toegankelijkheid. Ook hier is men afhankelijk van de hard- en software om het materiaal te bekijken. De meeste digitale kunstwerken zijn bijvoorbeeld op den duur niet meer operationeel. De belangrijkste reden daarvoor is het gebrek aan geld voor onderhoud. Dit probleem doet zich eveneens voor in de architectuur. Wat in de architectuur vroeger een ontwerp op papier was of een ruimtelijk ontwerp in de vorm van een maquette is nu een Autocad-bestand of een 3D-animatie. Als hoeder van de nationale architectuurcollectie (rijkscollectie) dient het Nederlands Architectuurinstituut te zorgen voor een duurzame opslag en een toekomstbestendige ontsluiting van deze digitale archieven en collectiestukken. Duurzaam digitaliseren begint bij ICT-beleidsplannen. Hierin staat niet alleen aangegeven welke bronnen gedigitaliseerd gaan worden, hoe dit gefinancierd wordt en welke metadata toegevoegd gaan worden, maar ook hoe het beheer van de database en website is geregeld. Het project Testbed Digitale Bewaring van het Nationaal Archief identificeert de beste manieren om digitale duurzaamheid te bereiken. Het Nationaal Archief heeft sowieso een vooraanstaande rol bij kennisopbouw en kennisuitwisseling op het gebied van digitale duurzaamheid. Ook de website van Digitaal Erfgoed Nederland (www.den.nl) biedt veel informatie en handige tips om duurzame toegankelijkheid van cultureel erfgoed te bevorderen. Beter hier goed gebruik van te maken dan te belanden in een digital dark age.
