De stad als eenheidsworst, met dezelfde winkels en stadservaringen. Het product stad als een commodity zonder onderscheidend vermogen. Dit vraagt om een tegenreactie, naar een voorbeeld uit Itali.
Lekker struinen in een stad met een historisch ontstaan decorum en verrast worden door winkeltjes en producten die je niet verwacht dat voldoet aan een recreatieve behoefte. Steden willen echter meer. Ze willen groter en hoger. Het worden woon-, werk- en retailmachines. De menselijke maat is er nauwelijks aanwezig. Op zich is daar niets mis, maar profileer je als stad dan niet als een stad met warme aandacht voor mensen.
Authenticiteit als positionering
Durf als stad ook andersom te denken. Meer openbare ruimte, meer groen, meer leefbaarheid. Afbreken in plaats van bijbouwen. Er zijn in Nederland nog gemeenten waar het leven in een andere versnelling staat. Waar ruimte en behoud van cultureel erfgoed serieus worden genomen. Waar eigenheid, echtheid en authenticiteit worden gehanteerd als elementen voor positionering. Niet voor niets neemt de trek naar het platteland toe. Het merendeel van onze bevolking woont het liefst buiten, in het groen, in een dorpje. Helaas is de dorpse ruimte in Nederland schaars. Dan kan recreatieve compensatie uitkomst bieden. Wonen in de stad en genieten van de culturele rijkdom om ons heen.
Van oppervlakkigheid naar levenskunst
Wat voor de bebouwde omgeving geldt, geldt eigenlijk ook voor de maag. Voedsel nivelleert naar een eenheidssmaak waarbij de rol van smaakkwaliteit en ambachtelijkheid afneemt. De Italiaan Carlo Petrini had het wel gehad met de ongekende groei van fast food restaurants en startte de Slow Food beweging. Deze gaat uit van ecogastronomie die een levensfilosofie uitdraagt. Het genot van lekker eten gaat daarbij samen met de zorg voor het milieu. Ingredinten worden met uiterste zorg door restaurants ingekocht en bereid. Voor het nuttigen van de gerechten wordt de tijd genomen, zodat de smaakpapillen rustig hun werk kunnen doen. Petrini heeft in het Italiaanse Bra zijn hoofdkwartier, een stadje waar alles in het teken van onthaasten staat. De Slow Food-beweging is intussen uitgegroeid tot een wereldwijde organisatie met 60.000 leden in 45 landen.
Onthaasten in de stad
Onthaasten in de stad kan dat wel, is dat geen contradictio in terminis? Nee, dat hoeft helemaal niet. Er zijn genoeg steden die voldoen aan de criteria van warme, enigszins ingetogen steden. Waar de tijd rustig doortikt, waar gastvrijheid hoog in het vaandel staat en waar kwaliteit geen verkooptruc is, maar altijd strategisch uitgangspunt is bij ontwikkelingen. Deze steden, langzame steden, hebben het vermogen van ont-moeten. Ze trekken mensen aan die diepgang waarderen. Mensen die de tijd hebben en nemen, die zoeken naar kwaliteit van welzijn, leefomgeving, voedsel en omgang. In het bijzonder kleinere steden kunnen hierop inspelen door zich sterker vanuit authenticiteit en een passend productenaanbod te positioneren. Dus niet met het zoveelste pannenkoekhuis of het zoveelste niets zeggende museum, maar vanuit een toekomstvisie en een sterke ambitie, met een programma dat inspeelt op de sterk groeiende behoefte van welzijn en zingeving. Het toverwoord is en blijft kwaliteit, kwaliteit en nog eens kwaliteit op alle fronten. De langzame stad respecteert mensen, is gastvrij, geeft mensen energie en neemt zichzelf ook serieus.
Cultuurtoerisme als trekpleister
Op natuurlijke wijze speelt de langzame stad in op de trend van een gezonde en bewuste manier van leven, die direct kan worden doorvertaald naar bevordering van inkomend toerisme. Door hun aard zijn langzame steden dus toch attracties, maar dan op niveau. De producten moeten hier op zijn afgestemd. In de horeca door kennis te maken met de smaken van regionale voedselproducenten en door weten wat je eet. Dit speelt in op de trend van bewust genieten die bij de aanstormende groep van vijftigplussers een andere betekenis heeft dan louter dynamiek en plat vermaak. Steden met een rijk cultureel erfgoed, met prachtige monumentale gebouwen en een intieme sfeer hebben een groot voordeel wanneer ze zich als langzame steden positioneren. Neem bijvoorbeeld het vestingstadje Nieuwpoort. Een prachtig monumentaal stadje in Zuid-Holland aan de Lek. Of Zutphen, Vlieland, Zierikzee of Maastricht. Wij zouden ons sterk willen maken voor een verband van Langzame Steden die als ze werkelijk aan de criteria voldoen deze kwaliteit met een symbool mogen uitdragen.
