Tot slot vermeldenswaardig is het wetenschappelijk onderzoek naar de inzet van dynamische verlichting in de zorg. Dit ter bevordering van een adequaat slaapwaak-ritme en daarmee het welzijn van de senior met zogenoemde sundownings klachten. (zie: www.davita.nl). Deze interessante innovatie wordt nog niet omarmd door zorgaanbieders en/of het bedrijfsleven. Wat lijkt te ontbreken is een ‘sexy verpakking’ van de complexe materie in een aansprekend leefstijlprogramma voor de zorgconsument zodat deze innovatie de aandacht krijgt die het verdient.
Kernvragen voor de toekomst
Wat zijn zoal de kernvraagstukken voor de zorgsector die een oplossing behoeven? Waar ziet de creatieve industrie kansen liggen? En wat zijn mogelijke oplossingsrichtingen? Brainstormtafels rondom deze vragen laten duidelijk zien dat het eenvoudiger is om in problemen te denken dan in oplossingen. Een inventarisatie van kernvragen rondom zorg levert tal van thema’s op uiteenlopend van ‘gezondheid en welbevinden’, ‘wonen’ en ‘zelfredzaamheid’ tot ‘de implementatie van technologische innovaties’ en ‘personeelstekort’. De set van kernvragen is illustratief voor een zorgsector in ontwikkeling. Centraal staan transities van grootschalig naar kleinschalig, van aanbodgericht naar vraaggericht, van zorg naar gastvrijheid, en van een curatieve benadering met een accent op ‘cure & care’ naar een preventieve aanpak met een focus op gezondheid en kwaliteit van leven. Dat deze veranderende visie op zorg kansen biedt voor cross-sectorale samenwerking was een inzicht dat de deelnemers aan de tafels deelden en dat velen enthousiast en actiebereid maakte. Het formuleren van nieuwe oplossingen bleek duidelijk een stuk lastiger. Zoals hierboven al werd vermeld zijn er diverse geslaagde transsectorale projecten te noemen, maar om de creatieve denkkracht in de context van een marktplaats direct om te zetten naar concrete oplossingsrichtingen bleek binnen deze setting een stap te ver. Als we de ideeën nader onder de loep nemen, vallen er toch een aantal richtingen te onderscheiden waarlangs oplossingen gevonden kunnen worden.
Mogelijke oplossingsrichtingen
Een eerste oplossingsrichting betreft de ontwikkeling van creatieve innovaties die de zorgvrager ondersteunen bij de zorg die hij nodig heeft. Dit door de ontwikkeling van producten en/of diensten die het mogelijk maken de zorg uit te stellen dan wel te verlichten of te vereenvoudigen. Denk bijvoorbeeld aan vernieuwende applicaties die het mogelijk maken de noodzakelijke zorg op afstand te verlenen waardoor opname in een zorginstelling uitgesteld wordt en de zelfredzaamheid van de zorgvrager verlengd kan worden. Maar ook de eerder genoemde toepassing om de organisatie van de mantelzorg goed te regelen is hiervan een mooi voorbeeld. De creatieve industrie is daarnaast bij uitstek een sector die het negatieve beeld dat kleeft aan veel zorgproducten en -diensten om kan buigen naar een positiever imago. Ook andersoortige vraagstukken met betrekking tot beeldvorming (hoe jongeren te interesseren voor een opleiding en het werken in de zorg?) evenals bewustwordingsprocessen (hoe jonge senioren te verleiden in een vroegtijdig stadium te anticiperen op toekomstige zorgvragen?) zijn onderwerpen waar de creatieve industrie op in kan springen. Tot slot kan de creatieve industrie een bijdrage leveren aan vraagstukken rondom betekenisverlening en zingeving, zoals bijvoorbeeld in community arts projecten al decennia lang gebruikelijk is.
Positive aging
Een bruikbaar perspectief waarin bovengenoemde lijnen samenkomen en van waaruit de noodzakelijke innovaties vormgegeven kunnen worden is dat van positive aging. Een korte Google-search laat een groeiende belangstelling zien voor deze invalshoek. Aansprekende koppen als ‘succesful aging’, ‘inspired not retired’, ‘helping to thrive, not just to survive’ en ‘the art of aging’ onderstrepen dit fenomeen. Positive aging refereert aan een positieve opvatting ten aanzien van het proces van het ouder worden en sluit daarmee beter aan bij het wensen- en behoeftenpatroon van nieuwe senior dan traditionelere opvattingen ten aanzien van ouder worden. Gergen en Gergen (www.taosinstitute.net) pleiten ervoor om de latere levensfase niet te zien als een periode van toenemende beperkingen, maar als een periode die geschikt is voor persoonlijke groei en ontwikkeling. Ook de rijpere levensfase biedt mogelijkheden voor het realiseren van een hoog niveau van welbevinden en een positieve life style. Belangrijke elementen van een dergelijke leefstijl zijn: een optimistische levensvisie, nieuwsgierigheid, actiebereidheid en een verlangen naar plezier, lol en ontwikkeling. Maar ook: het vermogen om betekenisvolle relaties met anderen aan te gaan en de overtuiging dat het leven zin heeft en dat je het kunt sturen. De uitdaging is om de (zorg)innovaties zodanig te ontwerpen en te presenteren dat zij een positieve levenswijze faciliteren. Dit door het ontwikkelen van quality of life producten en/of diensten die de nieuwe senior helpen zijn talenten te ontplooien, zijn sociale netwerk te versterken en/of antwoorden te vinden op vragen rondom zingeving. Maar tevens door innovaties te ontwikkelen die de zorgconsument ondersteunen op een positieve wijze om te gaan met zijn gezondheidsklachten, en dit aanbod zodanig vorm te geven dat de consument het accepteert en integreert in een leefpatroon dat bij hem past en waar hij zich goed bij voelt.
Vergrijzing verzilveren
De opmars van de vergrijzing gaat gepaard met uiteenlopende vraagstukken rondom zorg. Hoe moet de zorg in de toekomst gefinancierd worden en hoe moet het zorgaanbod worden omgevormd zodat het aansluit bij de behoeften en wensen van de nieuwe senior? Een bruikbaar perspectief van waaruit de gewenste innovaties ontwikkeld kunnen worden is dat van positive aging. Uitgangspunt hierbij is de inzet op preventie en het uitstellen van de zorg door te investeren in welbevinden. Op het moment dat gezondheidsklachten niet langer voorkomen kunnen worden is het zaak het zorgaanbod zodanig aan te kunnen bieden dat het past binnen een positieve leefstijl. Dit aanbod is bij voorkeur op maat te maken voor en door de zorgconsument in kwestie. Juist ondernemers in de creatieve industrie pretenderen buiten bestaande kaders te kunnen denken en slimme verbindingen te kunnen leggen. De zorgvraagstukken van de toekomst bieden volop kansen deze belofte in te lossen.
