Naar aanleiding van: Afscheidsrede Wim Knulst 16 december 2005: 24-uurseconomie wint alleen terrein in het privéleven (Universiteit van Tilburg); Die Heimat trilogie: Heimat 1. Lumiëre.
Ik heb de hele Heimat-reeks gekocht en in de week tussen Kerst en Nieuwjaar het hele eerste deel opnieuw bekeken. Gezien de leeftijd van mijn kinderen met meer interesse dan voorheen gekeken naar en geroerd door de puberteit van Hermnnchen. Hij zet zich af tegen moeder, dorp, Hunsrck en alles wat om hem geeft, door de elf jaar oudere Klrchen in vervoering te brengen met Goethe, Schiller, Hlderlin, Bach, Messiaen en die ferne Welt.
Dat deed mijn generatie, ik ben van 59, ook nog. Je onderscheiden door boeken te lezen, Vrij Nederland ostentatief door te bladeren bij de dorpspomp, je te verdiepen in De God Denkbaar, Denkbaar de God, en rond te bazuinen dat je op de dag dat je achttien wordt definitief de trein naar Amsterdam zou nemen.
Mijn dochter stelt zich net zo intensief te weer tegen alles wat om haar geeft, maar leest geen enkel boek, kijkt permanent TMF, zit voortdurend te msn-en, heeft acht verschillende lippenstiften, en vindt alles wat met haar VWO opleiding te maken heeft oersaai. Ook voor Heimat haalt ze haar neus op. Haar cijfers zijn overigens voortreffelijk. Maar mijn angst, gevoed door psychologie van de koude grond, is dat haar inspiratiebronnen geen contacten bewerkstelligen met bredere maatschappelijke verschijnselen en diepere betekenissen.
Volgens de afscheid nemende hoogleraar vrijetijdskunde Wim Knulst zijn de hedendaagse pubers zeker niet minder intelligent dan de generatie van t Hermnnchen. Maar volgens hem krijgt de generatie van mijn dochter alles waarmee deze zich kan onderscheiden met de paplepel aangeboden: `het voer wordt hen naar de bek gebracht`. Via nieuwe media en vernuftige speeltjes ligt de wijde wereld open en aan de voeten. Het onderscheidend vermogen van hedendaagse pubers zit niet meer in het vernuft van het individu, maar in de techniek van het product waarmee pubers zich associren. Dat is allemaal niet zo bedreigend, maar het tast de originaliteit van het denken wel aan.
Nieuwe gedragingen zijn reacties op gedragingen van vorige generaties. Alle nieuwigheid is een reactie op de voorgaande generatie. De paradox van de huidige communicatie is nu dat het gezag van de voorbeeldfunctie van ouderen is afgenomen en vervangen door computertechnologie. Dat betekent dat alln wat nieuw is als voorbeeld wordt gezien.
Een ander aspect waarin de jeugd zich onderscheidt, is het uitgaan. Dat vindt voor 40 procent plaats in de nachtelijke uren, en heeft alles te maken met het langer thuis wonen van kinderen. Het enige waarin deze zich fysiek duidelijk kunnen onderscheiden van de vorige generatie is hun temporele onafhankelijkheid. Ze hebben letterlijk lak aan de tijd. Hoe later het wordt in uitgaansgelegenheden, hoe jonger de clientle. In deze domeinen maken ze dan ook de dienst uit.
Met de Hunsrcker Heimat aan hun voeten zingt Hermnnchen voor zijn Klrchen een eigen compositie. Klrchen raakt zwanger en verdwijnt uit schaamte en angst spoorloos uit het leven van Hermann. Ongeveer veertig jaren later keert hij, inmiddels gearriveerd componist, terug naar de Hunsrck, hervindt zijn wortels en bouwt er zelfs een huis. Ook ontmoet hij Klrchen weer, tijdens de begrafenis van zijn broer. Zij is ouder dan 65 en zijn woorden nooit vergeten: Denn es waren deine Wrter, Hermann.
Auteur: Jos Gadet j.gadet@dro.amsterdam.nl
