De tijd is rijp!

Mens en theater zijn bijna van nature met elkaar verbonden. Echter, sinds theaters ondersteund worden door de overheid, onderdeel van de periodieke kunstsubsidiecarousels, zijn ze teveel verworden tot kunsttempels terwijl de verbindingen met de stad, de burger, de man van de straat meer aandacht vragen. 

Maar de tijden veranderen. De gemeenten verstrekken minder subsidie of beperken de subsidie alleen tot de kosten van het beheer van het gebouw. Met andere woorden: cultureel ondernemerschap moet met zwarte cijfers omlijst worden. De overheid plaatst zich meer op afstand en laat meer ruimte voor initiatieven van burgers en ondernemers. Theaters kunnen niet achterblijven.

Minstens zo belangrijk is dat manier van het werk organiseren in Nederland (en wereldwijd) steeds minder gebonden is aan traditionele kantoorgebouwen. De moderne kenniswerker opereert in de nieuwe, netwerkeconomie; wil plaats en tijd onafhankelijk werken. Het gaat hierbij om veel mensen. Internationale accountacy gigant PricewaterhouseCoopers schat het percentage van de beroepsbevolking dat in meer of mindere mate mobiel werkt op 10% van de gehele beroepsbevolking. Hoeveel mensen binnen het theaterpubliek werken mobiel? 

In een theater gaat het om de kunst op de planken. Toneel, muziek, dans en zo meer. Maar is dat nog wel genoeg? Dekt de theatervlag de lading? Moeten en kunnen theaters hun vleugels uitslaan, zonder hun essentie geweld aan te doen? Of anders, durven ze hun missie overboord te gooien? “Gaat theater wel alleen over de kunsten of gaat het meer en meer over het verbinden van mensen met elkaar en de stad. De podiumkunsten prikkelen de creativiteit. Uiteindelijk gaat het daarom”, aldus Ruud van der Woerd, onder andere aanjager binnen het Parktheater in Eindhoven.

Denken en doen in expertise

In het Parktheater kunnen flexwerkers al meer dan drie jaar gebruik maken van professioneel ingerichte werkplekken in een deel van de foyer, naar ontwerp van Arie van Angelrooy en architecten EN-EN. Deze formule heet Net(Anders)Werken (BuzzyChain) en wordt ondersteund door de software van Seats2Meet.

Het project Net(Anders)Werken is gebaseerd op het uitgangspunt dat het realiseren van nieuwe expertise en netwerkcombinaties meer rendement oplevert dan het werken vanuit de aloude marketingdoctrine van product en markt. Theaters hebben zoveel in huis dat ook op andere manieren benut kan worden in de maatschappij, zoals door het werkbaar maken van creativiteit, de inzet van hun uitstekende technische voorzieningen of het aanbieden van gastheerschap.

De redenen voor het Parktheater om deze formule te omarmen zijn meerledig. Bestaande capaciteit wordt overdag beter benut, aangezien de meeste theatersfoyers overdag leeg staan. Toch draait er meestal al een WiFi-netwerk en zijn de nodige cateringvoorzieningen ook aanwezig. Het betekent ook meer inkomsten uit de zakelijke verhuur van met name de kleinere overleg- en werkruimtes.

Naast die praktische overwegingen, wil het Parktheater altijd nog meer reuring. Het motto van het Parktheater is ’Raken‘. Het theater als representant van de “raakindustrie” – zoals het wordt genoemd door Giel Pastoor, directeur van Parktheater – als tegenhanger van de alom aanwezige maakindustrie in de regio Eindhoven. Kenniswerkers en theater raken elkaar met expertise en ideeën. Het Parktheater werkt continu aan een positief imago in de stad. Het (gratis) openstellen van een deel van de foyer voor werkers werkt hier aan mee. Natuurlijk ook bij de politiek, de bestuurders en anderen.

Lekkere koffie

De werkplekken worden druk bezocht. Gemiddeld werken er dagelijks tussen de acht en de twintig mensen. Overwegend zzp‘ers (of zp‘ers) maar ook medewerkers van (internationale) ondernemingen, mkb en vertegenwoordigers van overheden. Het Parktheater als werkcommunity is met name populair bij de kleinere ondernemer die de smaak van het ondernemen te pakken heeft en wil doorpakken en doorwerken. De totale werkcommunity bestaat nu uit ruim 400 mensen. De ambiance en voorzieningen worden (zeer) positief beoordeeld. De lekkere koffie is gratis, de WiFi werkt prima en de omgeving doet niet onder voor een kantooromgeving van bijvoorbeeld het Microsoft hoofdkantoor bij Schiphol.

In 2015 heeft het team van het Parktheater tijdens enkele werklunches concrete werkvragen voorgelegd aan geïnteresseerde mobiele kenniswerkers. Een vorm die voor de zoekende kunstensector waaronder theaters zeer vruchtbaar kan werken. Ook zijn er de afgelopen tijd bijvoorbeeld meer dan vijftig workshops (zogeheten expert meetings) gegeven waarbij de expertise van de kenniswerkers een podium heeft gekregen. Toch is het ideaal dat mobiele werkers op dergelijke flexwerkomgevingen elkaars expertise optimaler benutten dan wanneer men op een zolderkamer werkt, nog maar in beperkte mate gerealiseerd. De kruisbestuiving (van sociaal kapitaal) vraagt om continue bewatering.

Toekomstplannen
Één van de toekomstplannen van het Parktheater is om bestaande netwerken (bijvoorbeeld professionele netwerken, ’vrienden van’, kennisinstituten) en bestaande programma’s nog meer te verbinden met de werkcommunity. Het is bekend dat een deel van de flexwerkers voorheen zelden of nooit theatervoorstellingen bezocht. In 2016 en verder zal het Parktheater de functies werk (de netwerkeconomie) en het theater verder gaan combineren.

Ook het servicepakket aan de mobiele kenniswerker kan worden uitgebreid zodat er een full-service officepakket kan worden aangeboden waar werkers naar keuze gebruik van kunnen maken. Natuurlijk kost dat extra inspanningen van een theater maar die kunnen gefinancierd worden uit de inkomsten uit een dergelijk servicepakket. Het voordeel voor zp’ers en mkb’ers is dat ze dan eigenlijk volledig afscheid kunnen nemen van betaalde werkkantooromgevingen.

Op de locatie Pand P (ondersteund door het Parktheater) wordt elke maand een zogenaamd ‘In Between Cafe’[LINK: www.inbetweencafe.nl] georganiseerd. Kort gezegd, werkzoekenden helpen elkaar. De volgende stap is dat we deze groep gaan verbinden met de ondernemers van Net(Anders)Werken in het Parktheater, op vijf minuten loopafstand.

Inzetbaarheid
Bijna alle theaters kunnen hun faciliteiten (foyers, kantoorplekken, aanwezige catering) verbinden met de groeiende groep mobiele werkers. Elk theater is anders; elke stad is anders. De enige voorwaarden zijn de beschikbare vierkante meters, een open geest en experimenteerlust onder medewerkers en management. Uit eerdere verkenningen van BuzzyChain (Jacques Giesbertz) is gebleken dat zowel in kleine kernen en steden (Sneek en Deventer) als in grote steden en stadswijken (Den Haag) er voldoende kansen liggen. Overigens zijn naast theaters ook veel andere maatschappelijke organisaties geschikt om overdag werkcommunities te ontwikkelen. Zo kan een netwerk ontstaan van werkcommunities (ook wel smart working places) binnen het sociale domein van een stad.

Maar het ontwikkelen van een werkcommunity naast de normale theaterwerkzaamheden is geen sinecure; het komt erbij. Terwijl het bestaande team vaak toch al een druk werkprogramma heeft. Het aanbieden van werkfaciliteiten vanuit een theaters heeft op termijn alleen maar kans van slagen als de leden van de community mee gaan doen in de organisatie bijvoorbeeld als gastheer/vrouw of organisator van workshops.

[UITGEVER:] Dit artikel is onderdeel van de Special Edition voor de BMC CultuurConferentie 2016 over Participatie en Community building.