De verhalen van de Waterlinie

De inspiratiemiddag ‘Waterlinies’ op Fort Vechten in najaar 2015 gaf het startschot om het verhaal van de Waterlinielandschap tot leven te wekken.  Op basis van een plan dat uitgaat van  zes kernbegrippen: vertellen, verhalen, verbinden, verdienen, vrijwilligers, en (werk) verzetten. Tezamen vormen deze kernbegrippen ons project ‘V6’. Door middel van verhalen willen we de objecten in het landschap, en niet de forten, als focus nemen. We willen deze objecten verbinden en het mogelijk maken om ze te delen met anderen. Door het project bottom-up te starten stimuleren we eigenaarschap, zodat bewoners, bezoekers, bedrijven en andere betrokkenen zich het verhaal van de Stelling van Amsterdam en de Hollandse Waterlinie eigen maken.

Het doel van het V6-project is om een community te vormen van mensen die oog en belangstelling hebben voor objecten in het linielandschap en de daarbij behorende verhalen, en die de bereidheid tonen hier actief (fysiek en communicatief) mee aan de slag te gaan. Deze objecten kunnen direct zichtbare objecten zijn (kazematten, inlaatsluisjes of  tankversperringen) maar ook minder zichtbare objecten zoals een liniedijk of inundatiekanaal die niet snel als zodanig herkend zullen worden. De achterliggende gedachte is dat de bottom-up aanpak van het project zorgt voor een synergie tussen mensen, objecten en verhalen, die leidt tot een gevoel van verbintenis met het erfgoed in de regio.

Eigen erfgoed

Dit streven kan concreter totuiting komen als de (lokale) gemeenschap oog krijgt voor wat er in hun ‘achtertuin’ staat en zij gaan helpen bij het verzamelen en vertellen van verhalen over die objecten. Om deze ontwikkeling op gang te helpen hebben we een oral history training gehouden in gemeente De Ronde Venen, in samenwerking met Utrechts verhalenplatform UtrechtAltijd.nl. Lokale verhalen doordringen de gemeenschap van de noodzaak tot zorg voor lokale erfgoedobjecten, waarbij ook crowdfundingcampagnes en andere vormen van financiering ingezet kunnen worden. Een deel van het onderhoud en werk aan deze objecten kan door diezelfde community worden gedaan (crowdsourcing).

Door als projectorganisatie slechts beperkte regie te voeren over de associates tussen en met verhalen, kan tussen de diverse objecten in een regio fysieke en thematische verbindingen ontstaan die de samenhang tussen de afzonderlijke elementen versterken. Deze samenhang en verbinding zorgen voor inspiratie, maken co-creatie mogelijk, én bieden aansluiting bij grotere thema’s van de Waterlinie als regio-overschrijdend fenomeen.

Lean en mean burgerinitiatief

Het project is in december 2016 van start gegaan en ontwikkelt zich door deze bottom-upbenadering als een burgerinitiatief, in aanvang gefinanceerd vanuit de provincie Utrecht tot eind 2017. Deze betrokkenheid draagt direct bij aan de zichtbaarheid en gebruik van de Waterlinie, en aan de trots van lokale bewoners op hun erfgoedomgeving. Daarmee draagt het project ook bij aan de identiteit van de streek, gemeente en provincie.

De bottom-upbenadering van het ‘V6-werken’ vergt geen zware organisatie, zowel in de ontwikkeling als in eventuele vervolgfases. Het uitgangspunt was een lean and mean planconcept met kleine faciliterende organisatie en communicatie. Het coördinerende team heeft in het eerste half jaar een en ander op gang gebracht, blijft het proces monitoren en stuurt af en toe bij, maar kan en moet redelijk hands off opereren. Alles is gericht op het creëren van draagvlak door community-building op lokaal en hooguit regionaal niveau. De communitystrategie is erop gericht om gedeelde waarden te ontwikkelen die volgens het principe ‘one – to few – to many’ zoveel mogelijk mensen betrekken, enthousiasmeren en activeren.

In gemeente De Ronde Venen en twee pilotgebieden in gemeente Houten wordt ervaring opgedaan met het V6-concept. De ervaringen van de pilots dragen bij aan een volume van best practices voor nieuwe kleinschalige projecten en dienen als voorbeeld om ook elders uitgerold te worden. Het is de bedoeling om bij het afsluiten van de eerste fase een bescheiden community of practice op te zetten om de ervaringen onderling te delen. Naast een project met Atelier De Kromme Mijdrecht en Fotoclub Abcoude lopen er nu al drie andere deelprojecten: met vrijwilligers de limietpaaltjes rond de forten inventariseren, beheren en herstellen; een zwerfvuilproject in samenwerking met Natuur- en Milieueducatie; en een samenwerking met Videoclub Abcoude die een deel van de V6activiteiten registreren.

Verhalen vinden en verzamelen

Ons belangrijkste werktuig voor het creëren van een community rond de objecten is de website if then is now (http://ifthenisnow.eu/nl) die flexibel meerdere projecten ruimte biedt, met een eigen homepage en met journalistieke concepten om het heden te koppelen aan het verleden. Vanuit dit reeds bestaande en bewezen erfgoed-, cultuur- en toerismeplatform worden voor het V6-project een aantal aanpassingen gedaan om de verschillende projecten ieder een eigen ‘thuis’ te geven. De koppeling van objecten aan verhalen en de mogelijkheid als ‘groep’ hieraan te werken, wordt hiervoor ingebouwd.

Verder ontwikkeld V6 crowdsourcing en crowdfunding op locatie en online om de community te versterken. Bij deze functionaliteit wordt zoveel mogelijk gebruik gemaakt van bestaande en beschikbare open-source functionaliteit. De organisatie achter V6 biedt bij de projecten fysieke ondersteuning en facilitering, bijvoorbeeld een werkorganisatie met gereedschap, een schaftkeet, opzichter/werkmeester of, zoals in het geval van een net afgesloten deelproject, de inrichting van een tentoonstelling van schilderijen van Atelier de Kromme Mijdrecht en foto’s van de Fotoclub Abcoude. Deze deelprojecten bieden mogelijkheden om lokale bedrijven te betrekken bij de ontwikkeling (als sponsor, als adviseur, als partner van de lokale bevolking). Zo wordt de tentoonstelling die na de opening in Fort bij Nigtevecht nog verder reist naar het Waterliniemuseum mede mogelijk gemaakt door het Waterschap Amstel, Gooi en Vechtstreek. Uiteindelijk hebben deze lokale groepen zo een aantal mooie Waterlinie- of Stellingobjecten in het zonnetje gezet, verbonden aan verhalen en bijgedragen aan de herkenbaarheid van militair erfgoed.

Samen met het waterschap, verhalenplatform UtrechtAltijd.nl, Documentatiecentrum Stelling van Amsterdam en de Stichting Liniebreed Ondernemen kijken we welke bestaande persoonlijke en historische verhalen we bij het project kunnen betrekken, bijgestaan via community-building op locatie en in de regio. Van mond tot mond, met lokale ambassadeurs en via social media bereiken we vele potentiële verhalenvertellers, die hun verhalen via het platform ifthenisnow.eu of hun eigen website kunnen delen.

Voor meer informatie kunt u kijken op de Facebookpagina www.facebook.com/V6Waterlinie. Like V6  om te volgen. Of voor een meer gedetailleerde beschrijving op de project LinkedIn pagina https://www.linkedin.com/company/v6-waterlinie

• http://ifthenisnow.eu/nl/essays/landschap-als-ervaring
• http://ifthenisnow.eu/nl/essays/water-weg
• https://twitter.com/V6Waterlinie
• facebook.com/V6Waterlinie/
• http://hollandsewaterlinie.erfgoedsuite.nl/
• http://forten.nl/

Wil je meedoen? Of heb je relevante content om met dit project te koppelen? Neem contact op met:

Menno Heling: menno@ifthenisnow.nl  of tel 06-31974866

Verhalen van de Waterlinie