De virtuele community is het nieuwe lab

Waag Society en V2 zijn de meest succesvolle labs van de afgelopen vijftien jaar in de creatieve sector. Het is zonder precedent dat ze hun visie relevant hebben gemaakt voor Surfnet, een academische node. Van de marge naar het academische discours, hoe is dat zo snel kunnen gaan? Door het liberale klimaat van de jaren tachtig dat de randvoorwaarden voor het ontwikkelen vanuit een krakerscultuur (V2) en een hackerscultuur (Waag) ondersteunde.
Arnold Smeulders: In de geschiedenis zijn telkens weer periodes aan te wijzen waarin op n plaats en in n tijdspanne een serie van grote versnellingen worden bewerkstelligd. Voor deze tijd gaat het passende antwoord om de impuls die televisie, computer en internet in de maatschappij hebben geslagen. Oude waarden zijn onvoldoende voor een antwoord, een nieuwe cultuur staat op als voorbode voor grootschalige veranderingen in de maatschappij, voortgebracht door communicatie en informatie van veraf en nabij voor overal en altijd. De kenmerkende tijd en plaats is een virtueel platform. Het platform is daarom het essentile condensatiepunt van deze tijd.
Het klimaat is nu drastisch veranderd. Het gedoogbeleid versmalt en ideen als veiligheid en zekerheid worden door de overheid gepropageerd. V2 en Waag Society ontwikkelen zichzelf als zelfstandige kennisomgevingen tegenover universiteiten en corporate R&D labs. Hun voornaamste uitdaging ligt erin niet te willen worden als zij. Het universitaire discours dat kwaliteit alleen tekstueel kan denken wordt steeds irrelevanter voor een beleids-, bestuurs- en onderzoeksmatige werkelijkheid.
Eric Kluitenberg (de Balie): Als we een raar begrip als e-cultuur gebruiken, dan is het evident dat dit levende cultuur is; het zijn vormen van cultuur die uitgaan van actieve participatie en dus bij uitstek voorbeelden van intens sociaal verkeer. Nieuwe mediatechnologie en toepassingen die deze sociale verbanden ontkennen, zullen onherroepelijk down-market gaan, terwijl alleen die technologie en toepassingen een kans hebben die de nieuwe sociale verbanden ondersteunen of bij voorkeur versterken, zoniet (bedoeld of onbedoeld) tot geheel nieuwe vormen van sociaal verkeer leiden. Uiteindelijk zijn mensen namelijk niet primair in nieuwe technologie genteresseerd, maar in andere mensen. Dus de vraag is, hoe helpen nieuwe media mensen bij het bereiken van andere mensen die ze zo graag willen leren kennen?
De vraag is welke nieuwe creatieve strategien in dit huidige klimaat kunnen ontstaan, en welke in staat zijn om zon gentegreerde vraag vorm te geven in theorievorming, het formuleren van wat als onderzoek geldt, in een beleidswerkelijkheid en een dagelijkse wereld. Er zijn twee belangrijke vragen die gentegreerd zijn, de creolisering van Nederland en de trend naar gesloten interfaces, waarop niet door professionele amateurs (proam) ontwikkeld kan worden.
Joeri van den Steenhoven (Kennisland): Het succes van een virtual community wordt in hoge mate bepaald door de inhoudelijke meerwaarde die het levert voor de leden, bijvoorbeeld door nieuwe themas te agenderen, en het vertrouwen dat het wekt om informatie met elkaar te delen. Om die twee zaken te organiseren heeft elke gemeenschap trekkers nodig die de gemeenschap op sleeptouw nemen en waken voor goede omgangsvormen. Dat gaat nooit vanzelf, ook al dachten mensen dat enkele jaren van wel. Het Virtueel Platform is binnen het terrein van de creatieve industrie en nieuwe media zon trekker. Als een virtuele organisatie verbindt ze tal van mensen en organisaties. Met vaak onverwachte onderwerpen en connecties. Dat doet het VP zowel virtueel als fysiek, want wie zegt dat virtuele gemeenschappen niet af en toe fysiek bij elkaar kunnen komen? Dat is juist essentieel wil je verder komen.
Diegene die nu op zoek is naar de nieuwe V2 of Waag Society vindt die niet. Het nieuwe lab is de virtuele gemeenschap zelf. De mate waarin de allianties die daarin samenkomen open zijn, zal de mate van haar rol als regisseur van de creatieve industrie bepalen.