Generaties zijn groepen personen die in dezelfde periode zijn geboren, onder vergelijkbare omstandigheden zijn opgegroeid en dezelfde grote levensgebeurte-nissen hebben meegemaakt. De huidige jongeren groeien op omgeven door digitale technologie. Of dit een aanduiding als de digitale generatie rechtvaardigt kan pas over geruime tijd vastgesteld worden. Evident is dat ICT een grote rol in hun levens speelt. Onduidelijk is nog in hoeverre de invloed van nieuwe technologie gaat doorwerken in latere levens en of die invloed de huidige jongeren wel onderscheidt van andere generaties. Als de veronderstelling van doorwerkende invloed juist is, kan de bestudering van het ICT-gebruik van jongeren wel enig licht werpen op de toekomst van de informatiesamenleving in het algemeen en hun patroon van digitale cultuurparticipatie in het bijzonder.
Hoe ziet de culturele activiteit in de digitale wereld van tieners eruit? Jongeren hebben zo hun eigen cultuur, jongerencultuur. Wie de herosche jaren zestig nog een beetje troebel op het netvlies heeft staan, denkt dan aan sex and drugs and rock n roll. De jongere van nu denk veel meer aan Pimp my ride. Ondanks de suggestie van het tegendeel in vele muziekclips speelt seks een bescheiden rol in het leven van jongeren als we tenminste afgaan op hun informatie-zoekgedrag op internet (tabel 1). Mogelijk valse bescheidenheid van de genterviewde jongeren, maar je weet maar nooit, the times, they are changing. Een vergelijkbare desinteresse komt naar voren als naar het informatiezoeken over drugs wordt gevraagd. Nog geen kwart zegt hierover wel eens informatie te zoeken op internet. Nu is het natuurlijk mogelijk dat die andere drie kwart gewoon naar de coffeeshop gaat om in hun behoeften te voorzien, maar toch contrasteert dit cijfer sterk met dat van het zoeken naar informatie over muziek en films. Samen met informatie over televisie vormen muziek en films de top drie van zoekgedrag op internet van tieners. Populaire cultuur domineert de culturele leefwereld van jongeren. Bij deze drie onderwerpen maakt opleidingsniveau nauwelijks verschil. Jongerencultuur is enorm democratisch, iedereen mag en kan er in gelijke mate aan meedoen. Anders is dat voor hoge cultuur. Sowieso is de belangstelling voor kunst en cultuur een stuk lager, en dat geldt ook voor het digitale aanbod. Hierbij tonen tieners met een hoger opleidingsniveau zich meer genteresseerd dan de lager opgeleide tieners. Verplichtingen van CKV kunnen hier een rol spelen, maar desalniettemin bevestigt het een sociologische wetmatigheid dat hoger opgeleiden meer kunstzinnige belangstelling tonen dan lager opgeleiden. VMBO-leerlingen compenseren dit enigszins door wat vaker naar de onderwerpen drugs en seks te zoeken dan HAVO-leerlingen, die daar op hun beurt weer vaker naar zoeken dan vwoers. De verschillen in opleidingsniveau komen niet alleen bij kunst en cultuur tot uitdrukking, maar ook bij het zoekgedrag naar actualiteiten, politiek en gezondheid en dieet. De contouren en contrasten van goed en slecht genformeerde levensstijlen tekenen zich al op jonge leeftijd af.
Hoe verhoudt het zoeken naar informatie zich tot het andere online gedrag van tieners? Communicatietoepassingen als e-mail, maar vooral msn, staan dan bovenaan de lijst (tabel 2). Jongeren zijn niet alleen always on, maar ook nog eens vrijwel altijd in contact met elkaar. Hoog genoteerd in de favoriete online activiteiten staan ook muziek downloaden en het spelen van games. Andere culturele activiteiten zoals films downloaden en fotos bewerken gebeurt minder maar nog altijd door vele tieners. Meer dan verschillen in opleidingsniveau spelen hierbij verschillen tussen de seksen hier een onderscheidende rol. Meer jongens dan meisjes gamen, en ook bij het downloaden van films en muziek tonen jongens zich actiever. Meisjes bewerken wat vaker fotos en deze fotos worden op websites geplaatst (een profielsite of online fotoalbum). Wie het resultaat van deze creatieve inspanningen eens wil bekijken, kunnen we een bezoek aan www.sugababes.nl van harte aanraden.
ICT is voor jongeren dagelijkse routine. Er is geen onderdeel van hun leven dat niet ook een digitale variant heeft. Deels uit eigen belangstelling, deels uit schoolse verplichting komt culturele belangstelling ook tot uitdrukking in deze digitale levensstijl. Aanbieders van cultuur kunnen uitzien naar een generatie die langs digitale weg bereikt en betrokken kan worden.
Auteur: Jos de Haan Marion Duimel j.de.haan@scp.nl
