Culturele organisaties blijven zich ondanks eerdere beloften nog steeds voornamelijk richten op overheden. Willen we als sector relevant blijven, dan wordt het hoogste tijd om ons op écht op het publiek te richten. De internationale tech scene biedt een goed voorbeeld van hoe het anders kan.
Tussen 24 en 28 mei vond Startup Fest Europe plaats. Alle grote internationale technologiebedrijven waren deze week in Nederland om te netwerken, te inspireren en zich te laten inspireren. De media zaten hier bovenop. Zo kan het je niet ontgaan zijn dat Speciale Ambassadeur voor de Nederlandse startup scene Neelie Kroes werd opgevolgd door Prins Constantijn en dat Koningin Maxima The Next Women Innovation Summit opende. Premier Rutte stond op het podium met jonge ondernemers tijdens Crowdfunding Day Europe en übervlogger Casey Neistat kwam al wakeboardend over de grachten aan bij The Next Web, dat Startup Fest Europe afsloot. De hele week bruiste het van enthousiasme, positiviteit en energie.
Negatief advies
De cultuursector was in mei ook in het nieuws. En hoe. “Teleurstelling en hoop na adviezen Raad voor Cultuur” zo kopte NRC Handelsblad en “Een voorstelling in 2020? Eerst zorgen dat we er dan nog zijn”, is te lezen op de website van Nieuwsuur. Dit naar aanleiding van de adviezen die door de Raad voor Cultuur werden gepresenteerd. Er volgen momenteel vrijwel wekelijks nieuwe adviezen van lokale en provinciale overheden; de reacties uit de sector zullen min of meer gelijk zijn. Maar wacht eens even. Overheden waren toch niet meer de heilige graal, het publiek staat toch centraal?
Roy Cremers:
Voor de gesubsidieerde cultuursector blijven overheden en fondsen de belangrijkste stakeholders. Het publiek komt pas op een veel latere plaats. Dit is een belangrijk verschil tussen de cultuursector en de creatieve tech scene.Blijkbaar toch niet. Voor de gesubsidieerde cultuursector blijven overheden en fondsen de belangrijkste stakeholders. Het publiek komt pas op een veel latere plaats. Dit is een belangrijk verschil tussen de cultuursector en de creatieve tech scene. Hier staat het publiek altijd centraal en is men er vanaf oprichting van bewust dat het publiek je organisatie maakt of breekt. Naast het publiek, gaan veel van de ze bedrijven ook heel anders met hun medewerkers om. Ze weten dat medewerkers het belangrijkste kapitaal vormen van je bedrijf en alles is er dus op gericht om de meest talentvolle mensen aan boord te krijgen en te behouden. Mensen zijn trots op het bedrijf waarvoor ze werken en stralen dit vaak ook uit. Welke lessen kunnen we als cultuursector leren van de bloeiende technologiescene?
Persoonlijke verhalen
Storytelling is belangrijk. Hier is bijvoorbeeld Airbnb zich maar wat van bewust. De verhalen van verhuurders, huurders, maar ook medewerkers staan centraal op hun site. In de cultuursector communiceert men vrijwel alleen met het artistieke eindproduct terwijl moderne consumenten ook het verhaal hierachter willen weten. Verhalen van makers, maar ook van instellingen. In de cultuursector zijn medewerkers nauwelijks zichtbaar en kom je maar met moeite achter de bedrijfsfilosofie van een organisatie. Door open te zijn over je bedrijfsfilosofie en je medewerkers te tonen, laat je zien dat je open staat voor de buitenwereld en een verhaal wil vertellen.
Hier en daar lukt het al aardig in de culturele sector: De Bloed, zweet en… realityseries geven een exclusief kijkje achter de schermen van het Koninklijk Concertgebouworkest, de Nationale Opera, dansgezelschap Het Nationale Ballet en de musicals De Tweeling en The Bodyguard.
Investeer in talent
Door je organisatie zichtbaarder te maken, zul je eerder talent aantrekken, maar hoe houd je talent vast? In de cultuursector wordt van het artistieke product het hoogste resultaat verwacht, maar geldt dit ook voor medewerkers? De sector staat niet bekend als prettige werkgever, met name om budgettaire redenen. Is het dan niet juist zaak om medewerkers op andere manieren te binden? Stimuleer medewerkers om inspiratie op te doen buiten de sector, stuur ze naar bijvoorbeeld The Next Web en maak budget vrij voor scholing. Wanneer je medewerkers zichzelf kunnen ontplooien, zijn ze creatiever en meer betrokken bij je organisatie.
Keuzes maken
Één van de belangrijkste lessen uit de tech scene is simpel: durf keuzes te maken en innoveer. Dit hangt samen met leiderschap. Bij veel culturele instellingen ontbreekt het aan zelfreflectie. Men zegt publiek daadwerkelijk te willen bereiken, maar handelt er niet naar. Er wordt gestreefd naar meer culturele diversiteit, maar hierin slaagt men nog onvoldoende. Wat zijn daadwerkelijk je doelstellingen anno 2016? Waarom heb je als (culturele) instelling bestaansrecht? En, zijn de medewerkers binnen je organisatie nog wel de juiste mensen om deze doelen na te streven? Deze vragen worden in de sector nog nauwelijks gesteld omdat de belangrijkste stakeholders, de fondsen en overheden, toch wel blijven financieren. De urgentie om daadwerkelijk nieuwe bedrijfsmodellen te introduceren is er niet, omdat overheden hier niet op kunnen anticiperen en via de traditionele infrastructuur blijft financieren. De sector blijft zich op de overheid richten en zal meer en meer van de samenleving vervreemden.
Waarom bestaat ons museum?
Dat is de vraag die Arnoud Odding, directeur van Rijksmuseum Twenthe zich in 2012 stelde toen het museum daadwerkelijk een kwart van zijn subsidie kwijtraakte. Odding verwoordde het zo: “Wat het advies vooral losmaakte was een gevoel van urgentie: waarom bestaan wij, wat is ons verhaal? Rijksmuseum Twenthe heette ‘museum van oude en moderne kunst’, toen ik hier begon. Maar dat is raar. Het museum is niet van de kunst, het museum is van de mensen. En kunst is het middel om die mensen te laten nadenken over hoe dat wat ze hier zien zich verhoudt tot hun eigen leven. Het is niet: die of die kunstenaar is toe aan een expositie. Het is: het publiek is toe aan deze tentoonstelling, nu en hier. Zo zijn we dus gaan programmeren.”
Er is behoefte aan goede voorbeelden en een nieuwe positieve mentaliteit. Die begint van binnenuit. Ik roep dan ook zowel beleidsmakers als culturele leiders op om lef te tonen en eens goed te kijken naar de tech scene. Wees kritisch, investeer in mensen en ga voor het beste resultaat. Als we als sector relevant willen blijven, dan is ‘doe maar gewoon’ niet meer goed genoeg.
[UITGEVER:] Dit artikel is onderdeel van de Special Edition voor de BMC CultuurConferentie 2016 over Participatie en Community building.
