Internationale presentatie en promotie van de afzonderlijke kunstdisciplines is de taak en het belang van de fondsen en sectorinstituten zoals de Mondriaan Stichting, het Nationaal Pop Instituut en het Nederlands Architectuur Instituut. Echter, vaak is het bij grootschalige manifestaties beter om strategien en afzonderlijke activiteiten te bundelen. Daarbij bestaat behoefte aan een centrale regie. De Stichting Internationale Culturele Activiteiten (SICA) vervult sinds januari 2005 deze opdracht door op te treden als makelaar of uitvoerder van statelijke culturele presentaties en manifestaties in het buitenland. SICA ontwikkelt in nauw overleg met fondsen en sectorinstituten culturele activiteiten en programmas in binnen- en buitenland en cordineert activiteiten van Nederlandse instellingen in het buitenland en internationale manifestaties in Nederland.
Uitwisselingen met Marokko en Australi
Op dit moment is de SICA betrokken bij de ondersteuning van presentaties in Marokko (eind 2005) en Australi (2006). In het kader van 400 jaar betrekkingen met deze landen wil Nederland zich daar met een breed aanbod van kunst en cultuur presenteren. En andersom; in Nederland vinden extra veel culturele activiteiten van Marokkaanse en Australische bodem plaats. Als voorbereiding op deze vieringen worden informatiebijeenkomsten georganiseerd en quick scans gemaakt van de bestaande culturele relaties met het betrokken land. Ook verzorgt de SICA de bovensectorale activiteiten in het kader van de vieringen, zoals debatten en lezingen.
Zinvolle zichtbaarheid
Er heerst in het cultuurveld scepsis over de vraag of internationale culturele profilering in de zin van een bewust en doordacht streven om het imago van de Nederlandse cultuur te benvloeden eigenlijk wel mogelijk en zinvol is. Die scepsis wordt alleen maar groter wanneer het gaat over het uitdragen van zoiets als een nationale culturele identiteit. De beste vorm van collectieve marketing van de Nederlandse cultuur in het buitenland is van tijd tot tijd een grote hit te scoren, zo lijkt de redenering binnen het Nederlandse culturele veld. Dat neemt niet weg dat zich in het buitenland soms gelegenheden aandienen waarop een intelligente en relevante vorm van cultureel vlagvertoon voor de hand ligt of (politiek) onvermijdelijk is. Behalve om grootschalige (statelijke) manifestaties gaat het ook over benutten van unieke kansen op belangrijke cultuurplekken in de wereld. Een voorbeeld is de opening van de Nederlandse ambassade in Berlijn, ontworpen door Rem Koolhaas. Dit soort momenten bieden bij uitstek de mogelijkheid om de buitenlandse aandacht te vestigen op de bijzondere kunst- en cultuurpraktijk in Nederland.
Hollandpromotie: meer dan tulpen en klompen
Ook vanuit andere hoeken is er aandacht voor de culturele profilering van Nederland, dit omdat die in hoge mate bijdraagt aan het zogenaamde Holland imago. De cultuursector opereert zeer autonoom en laat zich doorgaans moeilijk inzetten als instrument voor doelen buiten de cultuur. Belangrijke instellingen op het gebied van branding en Holland promotie, zoals het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) en de Economische Voorlichtingsdienst (EVD) proberen echter de culturele sector juist wel te betrekken bij hun activiteiten. Kunst en cultuur zijn namelijk goede trekpleisters om buitenlandse bezoekers te verleiden naar Nederland te komen en geschikte middelen om Nederland internationaal op de kaart te zetten. Ook binnen de zogeheten Overleggroep Holland Imago, een platform voor verschillende ministeries en instellingen die zich bezig houden met de internationale profilering van Nederland, leeft de overtuiging dat de kunst en cultuur een essentile rol spelen bij het versterken van het imago van Nederland. Onder andere met behulp van grootschalige internationale manifestaties en nationale themajaren.
Een groot deel van de Nederlandse kunstwereld maakt ook dankbaar gebruik van dergelijke inspanningen van overheden en promotiebureaus, want zij kunnen meeliften in de vorm van financiering, collectieve pr en/of een afzetpubliek. Het streven is niet om bij dergelijke culturele presentaties een eenduidig beeld (culturele identiteit) van Nederland uit te stralen. De focus ligt op de artistieke kracht en de diversiteit aan verhalen daarachter. Culturele activiteiten die zijn gebaseerd op de vernieuwing en openheid van Nederland en die ons land promoten als internationale ontmoetingsplaats hebben de voorkeur van ons culturele veld!
Vooruit denken
Om tijdig te kunnen besluiten of Nederland deelneemt aan een manifestatie moeten overheden en het culturele veld beschikken over een goede inventarisatie van alle mogelijke aanleidingen voor dergelijke evenementen. Op basis van dat overzicht kan een inschatting van de voor- en nadelen of van de mogelijke politieke onvermijdelijkheid van een Nederlandse inbreng worden gemaakt. De ervaring heeft geleerd dat een tijdige en overdachte voorbereiding bepalend is voor een goed resultaat. De SICA is daarom bezig met het opstellen van een zo compleet mogelijk overzicht van grootschalige internationale manifestaties en mogelijke aanleidingen daarvoor. Zo kan tot 10 jaar vooruit worden gekeken welke mogelijke manifestaties er aan zitten te komen. Vanaf juli 2005 zal dit overzicht als actuele lijst te raadplegen zijn op www.sica.nl (>internationale agenda).
