Er is maar n werkelijkheid. Of u nou buiten naar kwetterende vogels luistert, of een virtuele freak ontwijkt in Second Life, alles wat u ervaart, behoort tot de werkelijkheid. Het is weliswaar w werkelijkheid, maar daarom is het wel de meest werkbare. Zonder deze werkelijkheid is er geen omgeving waarin wij ons zelf kunnen ervaren. Er zijn filosofische argumenten om deze logica om zeep te helpen, maar in praktijk is het nuttig niet te lang te twijfelen aan de dingen die ons als werkelijk voorkomen.
Maar hoe zit dat met digitale omgevingen? Wat gebeurt er met mij als ik een spel speel op de computer in een fantastisch cht lijkende omgeving, waar het zonder moeite lukt om te vliegen, onbeleefd te zijn of zelfs zonder wroeging een kanon leeg te schieten? Het antwoord is simpel: wat we waarnemen is werkelijk, maar in onze beleving voegen we er betekenissen aan toe, die we overigens net zo makkelijk weer wegnemen; het is maar een spel. In dat opzicht is er geen enkel verschil met ganzenbord of het lezen van een boek. Wat we waarnemen, zijn nagebootste werelden, knap vormgegeven en mogelijk ondersteund met elektronische geluiden, maar wat we ervaren is een werkelijkheid waaraan wij persoonlijke betekenissen hebben toegevoegd omdat die nodig zijn om een spel als spel te kunnen ervaren.
Persoonlijke betekenissen
Het zijn deze betekenissen die tijdens het spelen van een spel iets doen met ons ik. Door het toekennen van betekenissen plaatsen we ons ik bij het spelen van een spel in de werkelijkheid die we ervaren. Op de computer hebben we een digitaal ik; een DigiMe.
Digitale communicatie verandert onze fysieke omgeving misschien niet indringend, maar stelt ons wel in staat tot interactie. We ontlenen daarom niet alleen betekenissen aan de digitale omgeving, we kennen ze ook toe. Als we digitale middelen gebruiken, zijn we ons bewust van deze interactie en hanteren we zekere profielen van onszelf; een meer of minder ingrijpend DigiMe. Voor veel mensen is de keuze van een mobiele telefoon net als de keuze van kleren of sieraden verbonden met persoonlijke identificatie. Bij de samenstelling van een e-mailadres kiezen we bewust voor een combinatie die past bij hoe we bij anderen willen overkomen. Velen maken een profiel van zichzelf op een zogenaamde social network site, zoals Hyves, Myspace en LinkedIn. En bij veel spellen die via het internet op de computer worden gespeeld is een spelkarakter nodig. Een dergelijk avatar wordt gekozen uit verschillende opties en soms kan er nog naar eigen voorkeur gemodificeerd worden aan dit spelpersoon dat onze eigen aanwezigheid voorstelt. Al deze verbindingen tussen digitale vormen van communicatie en ons ik vormen een
DigiMe.
Wat moet de cultureel manager met DigiMe?
Omdat digitale communicatie verbonden is met betekenissen en meer en meer betekenisgevend is, staat de rol van de cultureel manager in de spotlight. Cultuur is immers een van de belangrijkste producenten van persoonlijke betekenissen en de cultureel manager staat als intermediair tussen de creatieve professionals en de samenleving. Professioneel is digitale communicatie voor de cultureel manager het belangrijkste interactieve medium dat meer en meer zal samenvallen met andere media (crossmedia). Nu al is te zien hoe over n aspect gecommuniceerd wordt via tv, radio, gsm n internet tegelijk. Deze tendens zal zich voortzetten terwijl gezin, werk en vrijetijd nog meer door elkaar gaan lopen en onze communicatie vaker en meer zal overlappen (multitasking). De cultureel manager is de intermediair die de potenties van cultuur succesvol koppelt aan effectieve communicatie.
De succesvolle toepassingen van digitale communicatie zijn onverwacht en overal. De onbekende muziekband OkGo, die met een flitsend filmpje van hun nummer Here It Goes Again via YouTube in n klap wereldberoemd werd. Of het Zevenaarse meisje Esme Denters, die op YouTube een aantal filmpjes van zichzelf plaatste en inmiddels optreedt met supersterren en aanschoof op de bank met Oprah Winfrey. Lucky shots? In elk geval vormen van succesvolle digitale interactie die gerealiseerd zijn door na te denken over de manier waarop het medium internet gebruikt kan worden. En de inzichten groeien snel. Bijvoorbeeld in allerlei vormen van internetmarketing: viral, one-to-one, permission, interruption, searchengine, affiliate. Wie het medium goed gebruikt, kan miljonair worden, een groot publiek bereiken, of gewoon zn verhaal kwijt. Heeft u de geraffineerde reclamefilmpjes van de SP gezien (e-mail in combinatie met internet), waarin Jan Marijnissen zich al schrijvend rechtstreeks tot u lijkt te wenden? Of zijn blog dat dagelijks door hem wordt bijgehouden? Het werkt. Net als aanwezigheid op social network sites zoals Hyves waaruit blijkt dat ongekend grote aantallen mensen niet in de laatste plaats jongeren zich rechtstreeks voelen aangesproken (persoonlijke betekenis!).
Digitale competenties
Opvallend is dat de meest succesvolle communicatie via het internet vooral werkt als die vrij toegankelijk is, dus zonder toegangsbeveiliging of kosten. Succesvolle communicatie via internet lijkt een anarchie te volgen die veel te maken heeft met oorspronkelijkheid. Een competentie die niet vreemd klinkt binnen de culturele sector. Wie professioneel cultuur produceert of daar als manager verantwoordelijk voor is, zal niet alleen rekening moeten houden met de betekenisgeving van digitale communicatie, maar er ook actief in moeten participeren. Door digitaal te leren kijken naar jezelf, naar je product en naar je doelgroep. Dit vraagt om nieuwe competenties; een DigiMe. Niet alles hoeft anders, maar cultureel managers zullen voor de interactie met hun doelgroepen naar een veranderde digitale werkelijkheid moeten kijken. Lastig? Dat valt mee. Het gaat hier om competenties die je niet in boeken vindt maar in de praktijk, op straat; de digitale straat. Wie niet weet waar te beginnen, kan op het internet de wereld van tieners betreden en heeft de digitale werkelijkheid binnen een dag effectief ontsloten.
De nadruk ligt overigens niet op digitale marketingtechnieken of doelgroepenbeleid. Het is overduidelijk dat dergelijke digitale competenties eveneens nodig zijn voor succesvolle cultureel managers. Deze competenties wijzen niet pers verkeerd, maar in de richting van kwantiteit en niet naar kwaliteit. Interessanter is dat digitale communicatie een steeds krachtiger omgeving is voor betekenissen en betekenisgeving. Hoe kunnen creatieve professionals digitaal ons ik bereiken?
Het aanbieden van inhoud, gericht op betekenissen, is bij uitstek een competentie van de creatieve professionals, maar dit aanbod is nog amper aanwezig in de digitale werkelijkheid. Er liggen ongekende kansen, mits er naar nieuwe vormen van interactie wordt gezocht; cross-mediaal, multidisciplinair en cross-sectoraal.
Deze begrippen draaien stationair in vrijwel iedere subsidieaanvraag waar de creatieve industrie centraal staat. Wie in staat is de relevantie ervan te doorgronden snapt dat cross-mediaal, multidisciplinair en cross-sectoraal stokken zijn die de creatieve industrie de straat op jaagt. Weg uit de gesoleerde ruimtes en de individuele worsteling; op naar een nieuwe werkelijkheid waar het draait om samen. Samenbrengen van media, professionals en branches is uitdagend en kansrijk, met als valkuil tijd en geld. Wie niet net als OkGo en Esme op een betrekkelijk eenvoudige manier tot resultaat weet te komen, loopt het risico te verzuipen in tijdrovende en/of kostbare projecten.
De feestelijke afsluiting van StratLab was weliswaar niet digitaal, maar wel existentieel. Dichter Ingmar Heytze had 75 filosofische brieven die de studenten in opdracht voor hem geschreven hadden verwerkt in een puntig essay. Hij constateerde bij het lezen van de brieven dat het digitale ik vooral ten koste gaat van zoiets persoonlijks als een handgeschreven brief. Terwijl de winst die we met digitale communicatie weten te behalen zo nu en dan verontrustend is. De meest gestelde vraag per mobiele telefoon, in spraak of per sms is immers: Waar ben je?
