1
zo te zien[hermsen:] Het International Film Festival Rotterdam is zojuist voor de 32e keer gehouden. Vanaf het prille begin heeft het Festival in de publiciteit smoel gekregen door het gebruik van een tijgerkop. De oorspronkelijke, agressieve en prominente tijger heeft een aantal jaren geleden plaatsgemaakt voor een wat lulliger tijgermascotte en sindsdien bestaan de jaarlijkse festivalbeelden niet meer uit tijgervariaties, maar wordt voor elke aflevering van het festival een nieuw pakkend beeld bedacht. Soms sluit dat aan bij een thema, soms niet. Het tijgertje springt nog altijd wel ergens tevoorschijn. Achteromkijkend.
Dit jaar werden de affiches beheerst door een foto (of fotomontage) van een androgyne redhead die naakt door het gras kruipt. Tussen gras en lucht zit een brede, grijs-metallic band. Na wat getuur kwam ik tot de conclusie dat dit een geluidsscherm is, op basis van twee kleine vluchtdeurtjes die nog net zichtbaar zijn.
Soms weet je niet meteen wat je van iets vindt. Soms weet je het in tweede of derde instantie nog niet.
Het is een aardige foto. De roodharige vrouw heeft felle ogen die confronteren. Ze heeft iets erotisch, de kleuren zijn Hollands en de horizontale opdeling lucht-scherm-gras werkt sterk grafisch en grafisch redelijk sterk.Maar: wat moeten we met dit beeld? Er zijn twee mogelijkheden: het slaat ergens op of het slaat nergens op.
Het is me niet gelukt te bedenken waar het beeld op zou kunnen slaan. Verband met festivalthemas als (based on) True Stories en Cinema Regained zie ik niet. Of wordt verwezen naar een waargebeurd verhaal dat ik niet ken? Een Romula of Rema door tijgers grootgebracht? Filmliefhebbers die ik naar hun mening vroeg, bleken die niet te hebben, maar kwamen na een denkpauze soms op een tijgerende vrouw tijgeren is, in legertermen, een sluipende manier van voortbewegen; maar daarbij steunt men op de ellebogen en n van hen, die het tweede deel van Lord of the Rings had gezien, was ervan overtuigd dat Gollem werd gepersifleerd. Op internet heb ik een Gollemplaatje gevonden en inderdaad: sprekend!
Cinema regained dus? Dacht het niet.
Opvallend was wel dat iedereen die ik ernaar vroeg het een sterk beeld vond, ook al tastten ze in het duister omtrent de betekenis en zagen ze geen enkel verband met film. Persoonlijk heb ik wl de behoefte om beelden te kunnen duiden. Niet per se op het eerste, hopelijk intrigerende gezicht, maar na wat gepuzzel moet ik er iets in zien. Als een beeld me ergens inzuigt om me vervolgens met lege handen achter te laten, moet ik denken aan de gevleugelde woorden van een vriend: Stille wateren, pierebadje. En als er weer eens blote vrouwen worden gebruikt om de aandacht te trekken, raak ik sowieso wat achterdochtig: te gemakkelijk, of zelfs, met een term uit de politieke correctheid: exploitative.
Is de wilde vrouw binnen- of juist buitengesloten door dat scherm? Wat gebeurt daar achter? Wordt ze betrapt en kijkt ze daarom zo, of wordt ze geacht de kijker te betrappen? Leeft ze ver beneden het bestaansminimum om een festivalpassepartout te kunnen betalen?
Vragen, geen antwoorden.
Nog een woordje over de belettering. Die staat, inclusief tijgertje, volkomen los van het beeld. Ik wil de lezer wijzen op een oude ontwerptruc: als het niet lukt of wenselijk is om beeld en tekst te integreren, dan is er altijd nog de stempel: je wringt de tekst in een vastgeklonken vorm, dat kan een cirkel zijn of een blok, en je plaatst die vorm een beetje scheef en schijnbaar willekeurig. De kijker begrijpt de stempel-beeldtaal meteen en heeft geen moeite met deze archasche vorm van tweelagigheid.
2
dat zit zo[polak:] En van je vermoedens is de juiste. De vrouw tijgert, in de militaire zin. Carlie Janszen, die sinds vijf jaar het ontwerptraject vanuit het Festival begeleidt, wilde dit jaar met een fris en eenduidig beeld de campagne ingaan. Terug naar de bron: de festivalmascotte, de tijger.
We wilden een beeld dat in alle uitingen te gebruiken is. Maar hoe de ontwerpers dat oplosten mochten ze helemaal zelf weten. Bureau Ontwerpwerk had al meer dingen voor het festival ontworpen: brochures, filmaffiches, bijlagen, het was logisch om ze nu ook met het festivalaffiche een kans te geven. Al in mei vorig jaar is Janszen hierover in de slag gegaan met het bureau. Je moet het traject tijdig opstarten zodat je nog kunt bijstellen of zelfs omswitchen als er niets uitkomt. Daarom gaan wij in het affiche ook niet in op themas van het festival, dat is op die termijn een te groot risico. In een eerder jaar hebben wij het beeld van een boot gebruikt. Het publiek dacht dat het hele festival De Haven tot thema had, maar dat onderdeel was tijdens de samenstelling van het programma onvoorzien klein geworden. Zon miscommunicatie wilde ik dit jaar vermijden. Dus heb ik gekozen voor de tijger. Er kwam in eerste instantie een grote hoeveelheid beelden uit, allemaal erg leuke ideen, maar uiteindelijk bleef dit het best overeind. Het beeld blijft meerdere keren boeien, en wij willen dat het de mensen aan het denken zet, net als onze films dat doen.
Carlie Janszen heeft het ontstaansproces van het affiche strak geregisseerd. Dat het nu opvalland veel aandacht krijgt doet haar goed.
Regelmatig wordt mij gevraagd of het model nu een man of een vrouw is. Dat universele vind ik een succes. De fotografe, Miloushka Bokma, werkt vaak met niet-professionele fotomodellen, bijvoorbeeld uit de danswereld. Die kunnen hun lichaam een sterke expressie geven, zonder dat mooiigheid in de weg zit. Dit meisje is bijvoorbeeld een mimespeelster. Veel mensen denken ook dat het beeld gemonteerd is. Maar de foto is in n keer op locatie geschoten op een zonnige dag in oktober. Er zijn wel de nodige kruiken en dekens aan te pas gekomen om het model warm te houden. Ik had zelf eerst moeite met die wand in de achtergrond, maar hij geeft de foto een decor van bewoonde wereld, terwijl het model juist heel dierlijk is. Dat contrast vind ik spannend.
De foto en de typografie staan inderdaad los van elkaar. Die term stempel voor de typografie, daar hebben anderen mij ook op gewezen. Ik kan er juist heel goed mee uit de voeten. We gebruiken dat stempel ook in ander uitingen, maar de foto nooit zonder het stempel. Voor mij was het vooral belangrijk dat het woord FILM er groot op staat. Het festival heeft natuurlijk al naamsbekendheid genoeg, maar mensen moeten er op attent gemaakt worden dat het er weer aankomt. Wij zetten dan ook een scherp tijdspad uit om onze uitingen zo efficint mogelijk in te zetten. Zo kun je met de beperkte middelen een optimaal resultaat bereiken.
3
ziezo[hermsen:] Het blijft paradoxaal: aan de ene kant verwijst de poster dus heel simpel naar niks anders dan zichzelf (via die tijger), aan de andere kant suggereert het plaatje allerlei betekenis. Maar die zit er dus niet in. Ik wil niet aan het denken gezet worden, wanneer dat gedenk niets kn opleveren. Dat heb ik trouwens ook bij films die niet te begrijpen zijn. (Pierebadje.)
Maar de poster wrkt wel! Getuige de reacties. Een goede (in de zin van werkende) poster heft, kortom, nergens over te gaan. In dit geval heeft dat te maken met de status van het festival: na 31 succesvolle afleveringen hoeft het potentile publiek alleen maar te weten dat het weer zover is. Het probleem van wat er op de poster moet, wordt een luxeprobleem: het maakt weinig uit, zolang het beeld maar de aandacht trekt en het woord FILM er groot op staat.
De aanloop naar IFFR 2003
December Het festivalmagazine is een teaser om de mensen warm te maken met filmbeschrijvingen en artikelen over het programma. Oplage: 220.000. Verspreiding: via een gedeelte van het VPRO-gidsbestand (Randstad), dmv eigen mailing en als meeneemmagazine verspreid in filmtheaters, bioscopen, culturele instellingen, cafes en bibliotheken door het hele land.
Het affiche wordt op A2 formaat verspreid in de Randstad en in Groningen en Maastricht. Oplage: 4.500.
Voor de Kerst gaat de bioscoopcommercial (550 kopien) in roulatie. Tot het festival.
Januari Het A0 affiche (oplage 2.500) en het ABRI affiche (oplage 900) worden verspreid.
Een free-card wordt in een oplage van 150.000 landelijk verspreid.
dag voor het festival De Volkskrantbijlage met het volledige programma wordt in een oplage van 350.000 verspreid met de krant. Een overdruk van 100.000 van deze bijlage wordt landelijk verspreid via culturele instellingen en ligt op het festival zelf. Het is het programma dat alle bezoekers gebruiken.
Bezoekcijfers iffr 2003
Bezoeken 355.000
bezettingsgraad 80%
publieksaantal Naar schatting bekijkt de gemiddelde bezoeker 3,5 4 films; het aantal verschillende bezoekers is dan 100.000
kosten per bezoeker Het is interessant dit (geschatte) aantal af te zetten tegen de oplagen. Iedere bezoeker verbruikt/kost dus: 2.2 magazines, 4.2 bijlagen, 1,5 free-cards en 0.072 affiches.
Website Op alle uitingen (behalve in de bioscoop trailer) wordt het webadres prominent genoemd. De website had in de maand januari (2003) 1.800.000 paginabezoeken en 170.000 unieke bezoekers.
