MMNieuws is altijd op zoek naar nieuwe en/of innovatieve producten in de culturele en creatieve industrie. Beeldend kunstenaar Marcel van Kerkvoorde, die zich naast zijn kunstenaarspraktijk ontpopt tot educatiespecialist, heeft bijzonder werelderfgoed van Nederlandse bodem met de ontwikkeling van een speciale app en website nog toegankelijker gemaakt voor het publiek.
Startpunt voor de app die Marcel van Kerkvoorde ontwikkelde, was het Kunstfort bij Vijfhuizen. Hij was nauw betrokken bij de herontwikkeling en exploitatie van dit cultureel erfgoed, dat onderdeel is van de Stelling van Amsterdam. Van Kerkvoorde is schilder en tekenaar, maar is ook al lang werkzaam in het onderwijs, momenteel als CKV-docent in het voortgezet onderwijs. Inmiddels is het Kunstfort mede door zijn toedoen een goedlopende presentatie-instelling, annex beeldenpark, annex restaurant.
De bevlogen educator – hij heeft inmiddels een eigen educatief bureau – heeft op een organische manier veldonderzoek kunnen doen. Hij heeft in het verleden als curator van verschillende grootschalige kunstprojecten steeds andere delen en andere aspecten van de Haarlemmermeer belicht. Een grote historische belangstelling deed de rest. En nu komt alles samen in deze applicatie. Hij stelde twee nieuwe mediatoepassingen samen die gebruik maken van de iPhone-technologie, Google Maps en podcasting: ‘De zogeheten StellingTour ontsluit wat ik met een knipoog het grootste openluchtmuseum van Nederland noem: de Stelling van Amsterdam – al schuilt daar een zekere waarheid in. Een gebied waar heel veel geschiedenis is geschreven van de prehistorie tot vandaag. De Stelling ligt in een straal van 20 kilometer rond Amsterdam.
Digitale tour, hoorspel en game in één
Hoe is hij tot de samenstelling van deze app gekomen? ‘Wat ik heb gedaan is een vorm van digitale industriële en militaire archeologie bedrijven. Ik heb een digitale tour gemaakt die inzichtelijk maakt wat niet inzichtelijk is: allerlei historische en cultuurhistorische, sociologische en demografische lagen. Maar niet zo saai en afstandelijk wetenschappelijk als dat klinkt. Nee, inspringend op en met de maximale inzet van de nu beschikbare technologie, dus in de vorm van een app: een combinatie van een digitale tour, hoorspel, game – geschikt voor allerlei publieksgroepen en meerdere lagen. Het is geweldig hoeveel informatie je audiovisueel kwijt kunt in deze toepassing.’ In het hoorspel bijvoorbeeld komen de tegenstrijdige belangen van de dijkgraaf en een commandant van het Nederlandse leger naar voren; ze zitten elkaar dan ook flink in de haren. Het maakt volgens Van Kerkvoorde inzichtelijk dat de Stelling van Amsterdam verschillende voor-, maar ook nadelen met zich meebracht. ‘En dat terwijl de stelling, ingehaald door de komst van het vliegtuig, als militaire strategie nooit heeft kunnen functioneren. En als je vervolgens bedenkt dat bij Fort Schiphol datzelfde vliegtuig heeft geleid tot een luchthaven en een complete vliegindustrie, dan heeft de geschiedenis af en toe toch wel gevoel voor ironie.’ Met behulp van deze iPhone applicatie (die ook op een iPod of mobiele telefoons met MP3 speler-functie kan worden gevolgd, zij het in beperktere mate) kun je verschillende routes volgen op en om de forten en langs delen van de Stelling van Amsterdam. Van Kerkvoorde wist waar hij aan begon: ‘Een enorm arbeidsintensieve klus, maar erg leuk om te doen.
Er zijn nu bijna twee routes klaar, tussen Vijfhuizen en Aalsmeer en tussen Aalsmeer en Vijfhuizen.’
In opdracht van het Kunstfort bij Vijfhuizen heeft Van Kerkvoorde rond onderdelen van de Stelling van Amsterdam een aantal unieke digitale rondleidingen ontwikkeld. De StellingTour biedt rondleidingen met verhalen, korte films, foto’s en animaties die speciaal zijn ontwikkeld voor gebruik op de smartphone, iPod en MP3 speler. Maar er is nog meer te halen met deze toepassing, onderstreept hij: ‘Er zit een game in waarin twee of meer groepen de opdracht krijgen zoveel mogelijk locaties te veroveren. Ik heb trouwens in de praktijk gemerkt dat niet alleen scholieren en jongeren, maar ook volwassenen deze educatieve game leuk vinden om te spelen.’ De bezoeker kan wanneer het hem of haar uitkomt de tour volgen, een groot voordeel zo vindt Van Kerkvoorde: ‘De digitale rondleidingen zijn op vele manieren beschikbaar. Een mooie bijkomstigheid is dat je, ook als de forten niet geopend zijn, toch deze digitale rondleidingen kunt volgen. En dat komt de onafhankelijkheid van de gebruiker ten goede. Al raad ik bezoekers toch echt aan het Kunstfort bij Vijfhuizen te bezoeken anders mis je toch echt wat.’
Soelaas voor digibeten
Er is straks een iPhone app beschikbaar in de appstore. Men kan deze app op de iPhone downloaden en een keuze maken uit een van de aangeboden routes. Zoals gezegd is er ook voor iPod en MP3 spelers een manier om de route te downloaden. Op de iPod zijn de films en animaties vervangen door foto’s. Op MP3 spelers is alleen de geluidsband te volgen. Overal is aan gedacht en dus is er ook voor betrekkelijke digibeten soelaas, zo geeft Van Kerkvoorde aan. ‘Voor wie geen iPhone of iPod beschikbaar heeft, is er op het Kunstfort bij Vijfhuizen en op Fort bij Aalsmeer tijdens de openingstijden de digitale rondleiding te leen. Om de rondleiding te kunnen lenen moet je wel een geldig legitimatiebewijs als borg achter-laten.’ Een ding weet de educatiespecialist wel. In één middag rondfietsen in de gezonde buitenlucht ben je heel wat wijzer over tal van aspecten van de Stelling van Amsterdam en (de) Haarlemmermeer. Van Kerkvoorde weet: ‘Informatie die je interactief via een app beleeft, beklijft veel beter dan een boek met lange teksten en plaatjes.’
Beschikbaarheid – De digitale rondleiding is voor het eerst gepresenteerd tijdens de opening van de Stellingmaand op 4 september op het Kunstfort bij Vijfhuizen. Alle tours en rondleidingen zjn sinds september 2010 beschikbaar voor het publiek.
