De heenreis
Op de eerste dag van het 10-daagse Oerol reisde ik met mijn dochter en haar vriendin (beiden 23 jaar), kleindochter (1 jaar) en hond per trein naar Terschelling. Aangezien ik uit eerdere ervaring wist dat er op Oerol moeilijk aan fietsen is te komen, terwijl die daar onmisbaar zijn, namen we ook drie fietsen mee. Een stressvolle onderneming, want treinen bieden een beperkt aantal plaatsen voor fietsen. We werden dan ook tamelijk onrustig toen in Leeuwarden het perron vol liep met fietsen, die allemaal met de eerstvolgende trein naar Harlingen mee moesten. In plaats van het te verwachten geduw of getrek, werd er met vereende kracht voor gezorgd dat alles in die trein kwam. Een eerste confrontatie met het belangrijkste Unique Selling Point van Oerol: de alom aanwezige gemoedelijkheid. Tijdens de bijna twee uur durende boottocht viel alle stress van ons af en kwamen we in een echte vakantiestemming, die we moeiteloos wisten vast te houden toen we de rijen bij de fietsverhuurders passeerden en op de camping aankwamen. Omdat het onmogelijk was om een huisje te huren, die zijn bezet door vaste festivalgangers, hadden we via internet een compleet ingerichte bungalowtent gehuurd. Alleen de hond voelde zich minder: die is niet gewend om kilometers naast de fiets te rennen.
Het aanbod
Het programma van Oerol 2007 was zeer veelzijdig. Dit betrof locatietheater op uiteenlopende plekken, zoals het strand, de duinen, weilanden, schuurtjes, bossen, achtertuinen en kerken. De voorstellingen liepen uiteen van laagdrempelige evocatieve publiekstrekkers tot en met experimentele kleine voorstellingen. Voor de basisschooljeugd waren er door kinderkunsthal Vila Zebra ontwikkelde workshops. Er trok een bonte stoet van gratis straattheateracts voorbij op drie over het eiland verspreide locaties. Daarnaast was er een gratis muziekaanbod op twee festivallocaties en de Terschellinger horeca bood ook uiteenlopende muziek. Beeldende kunst kwam aan bod in een route langs 12 kunstprojecten. Daarbij biedt het eiland overweldigend natuurschoon en prachtige vergezichten over de wadden. Het aanbod van gratis straattheater- en muziekacts, de natuur en ontmoetingen met andere festivalgangers maken dat sommige mensen geen behoefte meer hebben aan theatervoorstellingen. Zowel ikzelf als mensen die ik sprak, lieten geplande voorstellingen schieten, doordat we werden meegesleept door een concert of omdat we vrienden tegen kwamen. De discipline die is vereist om je aan je bezoekschema te houden is moeilijk op te brengen als er zo veel afleiding is. Hierbij spelen ook de afstanden parten: sommige voorstellingslocaties liggen meer dan een uur fietsen weg.
Het publiek
De grote variatie in het aanbod trok een zeer divers publiek. Dit liep uiteen in leeftijd: je ziet jonge gezinnen, bejaarde echtparen, groepjes jongeren, individuele dertigers en 50-plussers. Ook zijn er zeer uiteenlopende leefstijlen vertegenwoordigd: eilanders en overige Friesen die normaal nooit een theater bezoeken versus randstedelingen die niets anders doen, getaande zeilers en natuurliefhebbers versus bleke cultuurtoeristen, corpsballen versus technofreaks en carriremakers versus principile werkweigeraars. De enige bevolkingsgroep die zichtbaar ontbreekt, zijn allochtonen, maar dat is bij alle festivals waar geen op deze doelgroep toegespitste programmering is, het geval. Daarbij is fietsen en kamperen een typisch autochtone liefhebberij. 50-plussers zijn wel sterk vertegenwoordigd. Gaan we naar een bejaardenfestival, vroeg mijn dochter mismoedig toen we aan het inschepen waren. Oerol is een favoriete bestemming voor groepjes vriendinnen in de leeftijd van 50-60 jaar. Daarnaast domineren professionals: theatermakers, festivalorganisatoren, medewerkers van cultuurfondsen, cultuurbeleidsambtenaren en cultuurmarketeers, die ook vaak niet meer tot de jongsten behoren. Ook komen er grote vriendengroepen, soms met een gehuurde klipper.
Sommige bezoekers zijn bijna alle 26 keer geweest. Dit gold ook voor een bejaard Fries echtpaar dat bij mij op de camping bivakkeerde: Vroeger kampeerden we, maar nu kunnen we gelukkig een camper lenen. Desondanks pleegt Oerol een aanslag op hun lichamelijk welbevinden, bleek toen ze gebroken terugkwamen van een voorstelling: We moesten op het natte zand zitten en dat trekken we echt niet meer. Alhoewel niemand rood pluche verwacht op Oerol, zou iets meer zitcomfort, zeker door het omvangrijke oudere publiek, op prijs worden gesteld.
Elk jaar zijn er zon 700 vrijwilligers actief, die in leeftijd variren van 16 tot en met 60 jaar. Dit is een prima manier om Oerol voor het eerst te bezoeken. Je hebt logies, maaltijden en een fiets en krijgt 50% korting op de voorstellingen en leert alle ins en outs van het festival kennen. Veel vrijwilligers komen net als de gewone bezoekers, terug, want: Als je eenmaal op Oerol bent geweest dan kom je weer. Dit festival kent dan ook een grote en trouwe achterban: er zijn 7.000 mensen lid van de vriendenvereniging. Zij betalen minimaal
H 12,50 per jaar, krijgen drie keer per jaar een nieuwsbrief en kunnen gebruik maken van een speciale vriendenvoorverkoop.
Kaartverkoop
Om in te springen op de publieksbehoefte is het aantal beschikbare kaartjes dit jaar opgehoogd tot 100.000. Dit betekent een verdubbeling van de kaartverkoop in de afgelopen tien jaar. Om de kaartverkoop zo eerlijk en aangenaam mogelijk te laten verlopen, wordt gewerkt met een ondoorzichtig familienamensysteem. Misschien is het voor de ervaren Oerolganger duidelijk, maar ik kom hier voor de tweede keer en snap er nog steeds niets van, verzuchtte een bezoeker. Sommigen ontduiken dit systeem door zich volledig te richten op gratis straattheater en muziek en op de negen Oerolvoorstellingen, waarvoor ter plekke kaarten gekocht kunnen worden. Jammer dat dit niet bij meer voorstellingen kon. Zo was er op onze camping een voorstelling, waar we met het hele gezin naartoe wilden, maar het lukte niet om voldoende kaartjes te bemachtigen. Er haken ook mensen af doordat de kaartaanschaf zo veel tijd kost: dit kan oplopen tot zon zes uur. Het is wel zo geregeld dat je niet al die tijd in een rij hoeft te staan: zodra je een familienaam hebt bemachtigd, kun je rondlopen op het festivalterrein en word je opgeroepen als je aan de beurt bent. Maar je zit wel mooi de hele tijd vast en vaak weet je helemaal niet of de voorstellingen, waarvoor je uiteindelijk kaarten bemachtigd, wel echt al die moeite waard zijn, merkt iemand op. Het komt regelmatig voor dat uitgekozen voorstellingen uitverkocht zijn op het moment dat je eindelijk aan de beurt bent en dan moet je snel alternatieven kiezen. Het is dan ook zaak om goed te weten voor welke voorstellingen er nog kaarten zijn, voordat je je in de kaartaankoop stort. Er was wel een bord waarop dat was af te lezen, maar dat was niet goed zichtbaar opgesteld. Dat er zo veel jonge makers worden geprogrammeerd is vanuit artistiek oogpunt een loffelijk streven, maar vormt voor het publiek een extra risicofactor. Het is lastig kiezen als je de makers niet kent en uit de beschrijvingen is niet goed op te maken wat je kunt verwachten.
Ik sprak vooral in de druk bezochte weekenden mensen die het niet was gelukt om kaarten voor hun favoriete voorstellingen te bemachtigen. Iemand vertelde: Je hebt van die vriendenclubjes en die kopen in een mum van tijd de kaarten van de beste voorstellingen op. Ik heb vorig jaar twee keer voor niets in de rij gestaan en probeer het dit jaar niet eens meer. Ervaren Oerolgangers pakken het inderdaad slim aan. Er worden mensen afgevaardigd die tijdens de voorverkoop, soms helemaal vanuit de Randstad, op en neer naar Terschelling varen om de benodigde kaarten in te slaan. Of men stuurt iemand vooruit. Zo kwam ik de oud-burgemeester van Alkmaar tegen, die kwartier had gemaakt voor haar volwassen kinderen: Nu ik met pensioen ben, kan ik het me permitteren om een paar dagen eerder te komen om kaarten voor mezelf en anderen te regelen. Door deze verhalen en ervaringen ontstaat de indruk dat er haast niet meer aan kaarten is te komen tijdens het festival, maar dit is niet het geval. In de voorverkoop wordt slechts de helft van de beschikbare plaatsen aangeboden. Dit gold ook voor de vier topvoorstellingen, waarvoor dit jaar voor het eerst via de Oerolsite kaarten te koop waren. Een tiende van de kaartverkoop gebeurde dit jaar on line. Ik sprak ook mensen die weinig problemen ondervonden bij de aanschaf van kaarten: Ik deed er drie uur over, maar had niet het gevoel dat ik moest wachten, omdat er ondertussen genoeg te doen was. Zo kon ik het dagkrantje raadplegen en een compilatie met fragmenten van voorstellingen bekijken, waardoor ik beter kon kiezen. Een deel van de mensen uit de groep waar ik het laatste weekend mee optrok, slaagde er ook zonder al te veel moeite in om aan een deel van de gewenste kaarten te komen.
De sfeer
Het publiek groeit gestaag en wordt dit jaar geschat op zon 50.000. Er wonen niet meer dan 5.000 mensen op Terschelling, dus lopen er tijdens Oerol tien keer zo veel mensen rond. Toch maakt het eiland geen overbevolkte indruk. Het publiek concentreert zich op de festivallocaties en in twee dorpen, waardoor het op de rest van het eiland verassend stil blijft. Deze locaties en de campings raken wel overbelast, waardoor je voortdurend in de rij staat: bij de pinautomaat, in winkels, bij de wc en bij de douche. Toch levert dit nauwelijks irritaties op. Integendeel: die rijen bieden volop de gelegenheid om in gesprek te raken met mensen die je anders niet zo snel zou ontmoeten. Op Oerol is een wachtrij een sociaal evenement. In de lange rij, die zich soms al vanaf s nachts drie uur formeert bij het kaartverkoopterrein, worden koffie, thee, koeken en tostis geserveerd. In die rij is al menige romance ontstaan, waarvan er n zelfs tot een huwelijk leidde, dat tijdens deze Oerol werd afgesloten. Over de strubbelingen bij de kaartverkoop wordt opvallend weinig geklaagd, want de uiterst relaxte en weldadige sfeer maakt veel goed. Men verbaast zich erover dat het de organisatoren lukt om bij dit grote festival zon kleinschalige uitstraling te realiseren: Waar zie je dat nog dat er echte glazen worden gebruikt?. Een ander voorbeeld van succesvol sfeermanagement is het stoute fietsenhok. Daarin worden fietsen geplaatst die fout zijn geparkeerd. Pas nadat de eigenaar een sterk verhaal had verteld (sterke verhalen was het thema van deze Oeroleditie) kon die zijn fiets terugkrijgen. Dit soort ludieke maatregelen zorgt voor de tolerante sfeer. Het enige waar ik regelmatig klachten over hoorde, betrof de noodzaak om een festivalpaspoort aan te schaffen om kaarten te kopen. Dat paspoort kostte slechts ? 15,- voor het hele festival en ? 10 voor de midweek of een weekend. Toch schoot dit een aantal mensen in het verkeerde keelgat, omdat na de aanschaf van dit paspoort pas bleek dat ze toch niet aan de gewenste kaarten konden komen.
Mogelijkheden voor betere service en meer publieksinkomsten
Oerol biedt een uitgebreid en gevarieerd programma voor alle leeftijden en gezindten op prachtige locaties voor een enorm gevarieerd publiek. Dit publiek blijft groeien, omdat er naast de voortdurende aanwas van nieuw publiek steeds meer herhalingspubliek wordt opgebouwd. Het eiland kan deze gestage groei goed bolwerken, onder meer door het tot onthaasting uitnodigende natuurschoon en het succesvolle sfeermanagement, waardoor het publiek niet gerriteerd raakt. Toch vragen enkele intensief gebruikte plekken om maatregelen die opstoppingen voorkomen.
Het overstelpende aanbod van gratis straattheater en muziek vormt een concurrentie voor de betaalde locatievoorstellingen. Onder andere doordat die voorstellingen soms op ver afgelegen plekken plaatsvinden. Wellicht helpt het als de straattheater- en muziekprogrammering in tijd iets minder overlapt met de overige programmering dan nu het geval is. Een andere reden waardoor vooral het onervaren publiek niet aan bezoek aan betaalde voorstellingen toe komt, is dat het zo veel moeite kost om kaarten te bemachtigen. Oerol krijgt het publiek zo gek om s nachts in de rij te gaan staan voor kaarten voor veelal volstrekt onbekende voorstellingen, maar hierdoor ontstaat wel de mare dat het ondoenlijk is om aan kaarten te komen. Bovendien is het kaartverkoopsysteem ondoorzichtig, waardoor mensen afhaken. Om betaald bezoek te stimuleren, dient het kaartverkoopsysteem vereenvoudigd te worden en moeten er veel meer voorstellingen zijn waar ter plekke kaarten gekocht kunnen worden. Meer ruimte voor spontaan bezoek sluit beter aan op de ongedwongen sfeer op Oerol. Borden met informatie over de stand van de kaartverkoop dienen op meerdere, centrale plaatsen te staan (in ieder geval bij de rij voor de kassa), zodat goed is te volgen welke plaatsen nog beschikbaar zijn en men op tijd alternatieve voorstellingen kan uitzoeken. Up to date informatie via internet, dat door steeds meer mensen via hun mobiele telefoon is te checken, is ook een mogelijkheid.
Het instellen van meer, over het gehele eiland verspreide kaartverkooppunten, is zeer wenselijk. De online voorverkoop kan wellicht ook worden uitgebreid.
Het is goed dat Oerol voorziet in een aanbod voor de jeugd, maar aangezien dit festival buiten de zomervakantie valt, komen er doordeweeks geen kinderen in de basisschoolleeftijd. Het aanbod voor die leeftijdsgroep kan dan beter worden vervangen door bezigheden voor peuters.
De tips uit Oerol voor beginners (een handig zakboekje dat onder het publiek werd verspreid) om met openbaar vervoer te reizen, de langzame boot te nemen, daarvoor online kaartjes te kopen en huisdieren thuis te laten, blijken zeer adequaat. De suggestie om een eigen fiets mee te nemen, is niet verkeerd, maar zorgt wel voor een stressvolle reis. Handiger zou het zijn als je gelijk bij het reserveren van je onderdak een fiets kan bestellen. Voor degenen die niet willen kamperen is het vrijwel onmogelijk om een geschikte, betaalbare accommodatie te vinden. Degenen die wel willen kamperen, maar geen spullen willen meezeulen, kunnen een compleet ingerichte tent via www.primakamp.nl huren: daar verzuimt het zakboekje op te wijzen.
Binnen de trouwe achterban zijn drie belangrijke doelgroepen te onderscheiden: vrienden van Oerol, (oud)vrijwilligers en senioren die al meer dan 20 jaar komen. Naar de samenstelling en wensen van de vriendengroep is net een onderzoek uitgevoerd op basis waarvan Oerol haar vriendenbeleid verder wil ontwikkelen. Dit biedt mogelijkheden om extra inkomsten te winnen uit de trouwe aanhang. Vrijwilligers bestaan deels uit nieuwe bezoekers, die vaak de tijd van hun leven hebben en zich daardoor tot herhalingspubliek transformeren en voor veel mond-tot-mondreclame zorgen. In feite krijgen de vrijwilligers een verblijfsarrangement aangeboden. Het is wellicht een goed idee om dergelijke arrangementen ook te ontwikkelen voor andere doelgroepen, zoals: jongeren, dertigers, gezinnen met jonge kinderen en vooral voor ouderen. Hierin kunnen, naast de reis en de onmisbare fiets, passend logies en voorstellingen worden opgenomen. Een ander idee is om een speciaal laatste-weekendarrangement te ontwikkelen, met een selectie van voorstellingen voor publiek dat op avontuur wil, maar door de bomen het bos niet ziet, conform de Volkskrantdag bij het Internationale Filmfestival Rotterdam. Dergelijke arrangementen zorgen voor meer publieksinkomsten, want voor de zekerheid die dit biedt kan en wil een deel van het publiek graag extra betalen.
De middenstand op Terschelling profiteert enorm van Oerol: in die tien dagen maken ze een enorme omzet. Het ligt daarom voor de hand dat die dit festival flink sponsoren. Dit lijkt niet het geval, dus wellicht liggen daar nog mogelijkheden voor werving van extra inkomsten.
De noodzaak om een paspoort aan te schaffen levert onnodige ergernissen op. Wanneer dit als entreekosten voor het gehele festival zou worden gepresenteerd in plaats van als een sleutel voor de aanschaf voor voorstellingskaarten, zou dit waarschijnlijk op weinig bezwaren stuiten. Dan zou er zelfs een grotere bijdrage gevraagd kunnen worden. Gezien het ruime aanbod van gratis straattheater en muziek, wil het publiek vast wel meer betalen dan de 10 tot 15 euro, die het paspoort kost. Het betreden van het festivalterrein van de Parade kost per avond H 6,-.Daarmee ben je dus veel duurder uit.
Gezien de grote inkomensverschillen binnen het Oerolpubliek valt het te overwegen om meer aan prijsdiscriminatie en prijsdifferentiatie te gaan doen. Prijsdiscriminatie betekent dat bepaalde lage inkomensgroepen kortingen worden verleend. Meest voor de hand ligt het bieden van een CJP- en studentenkorting bij de verkoop van paspoorten, voorstellingskaarten en oeros. Prijsdifferentiatie betekent het bieden van extra services tegen een bepaalde meerprijs, zoals genoemde arrangementen. Een extra reserveringsheffing bij de on line-voorverkoop is ook een optie. VIP-arrangementen voor gefortuneerde senioren zijn af te raden, want die zouden de bijzondere iedereen is gelijk-sfeer kunnen aantasten. Maar bij dit gemoedelijke publiek zal er zeker begrip voor zijn als er voor de oudere bezoeker die slecht ter been is speciale comfortabele zitplaatsen worden gecreerd bij locatievoorstellingen.
