Het artikel over private financiering in de laatste MMNieuws (9/10) van 2002 kreeg een vervolg in de eerste aflevering van MMNieuws van dit jaar, waarin Ryclef Rienstra van de VandenEnde Foundation aan het woord kwam. In dit nummer een reactie van het Prins Bernhard Cultuurfonds, bij monde van Maaike Nillesen, hoofd fondsenwerving en communicatie. Nillesen benadrukt de jarenlange activiteiten van het Cultuurfonds, die zich vooral kenmerken door een brede aandacht voor het gehele gebied van cultuur. En passant neemt ze de gelegenheid te baat om enkele hardnekkige misverstanden over het fonds uit de weg te ruimen.
Zo wordt in de media (ook in MMNieuws) het Cultuurfonds vaak in een adem genoemd met het VSB Fonds en de VandenEnde Foundation, maar het fonds heeft een geheel eigen positie in het veld van de cultuursubsidiring. Het activiteitenbudget dat het Prins Bernhard Cultuurfonds per jaar besteedt aan monumentenzorg, podiumkunsten, beeldende kunst, natuurbehoud, kunst en cultuureducatie en wetenschap is 16 miljoen euro in 2003. Er is geen ander particulier fonds in Nederland dat zo breed schenkt aan alle uitingen van cultuur. Dit activiteitenbudget wordt bij elkaar gebracht door actieve fondsenwerving (naast de inkomsten uit de BankGiroloterij en de Lotto). Ook in deze fondsenwerving is het Cultuurfonds uniek. De meeste particuliere fondsen zijn vermogensfondsen en hoeven derhalve niet aan fondsenwerving te doen. Het Cultuurfonds dus wel. Daarvoor bestaan drie fondsenwervende producten: de Anjeractie, de donateurs en de Fondsen op Naam.
De Anjeractie is de jaarlijkse collecteweek van het Cultuurfonds (dit jaar van 11 tot en met 17 mei). Vele culturele verenigingen lopen dan met een collectebus langs de deur of op straat en mogen eenderde van het door hun opgehaalde geld aanwenden voor culturele doeleinden.
Doneren aan het Prins Bernhard Cultuurfonds
Het Cultuurfonds heeft 21.000 zeer trouwe donateurs. Onderzoek onder zware en lichte cultuurliefhebbers heeft uitgewezen dat men nauwelijks weet wat het fonds doet en dat men niet weet dat je er donateur van kunt worden. Donateurschap is toch iets wat men meer herkent bij goede doelen die zich begeven op het terrein van ziekte, nood- en ontwikkelingshulp en (bedreigde) natuur.
Opvallend is dat mensen minder bereid zijn geld te geven voor de grote culturele zaken zoals het Rijksmuseum of de monumentenzorg. Men vindt dit namelijk een taak van de overheid. Wel wil men geven aan de cultuur dichterbij huis, zoals de plaatselijke fanfare en koren. Omdat van de ruim 3.600 gesubsidieerde projecten per jaar er ongeveer 3.000 op amateurniveau in de regio plaats vinden, probeert het fonds in eerste instantie via het bloeiende culturele verenigingsleven donateurs te werven. Ervaring leert dat deze vereniging en de vele andere subsidieontvangers zeer bereidwillig zijn om te helpen bij de donateurswerving. Zij verspreiden de zogenoemde kanskaarten (waarmee je donateur kunt worden) onder hun leden/bezoekers of zetten de Cultuurfonds-advertentie in hun verenigingsblad (zie foto).
Fonds op Naam: een eigen fonds binnen het Prins Bernhard Cultuurfonds
Vanaf begin jaren negentig heeft het Cultuurfonds vele vermogende particulieren aan zich weten te binden door middel van een Fonds op Naam: een apart fonds bij het Cultuurfonds. Het fonds heeft op dit moment bijna 140 van deze fondsen op naam. Een particulier, stichting of bedrijf schenkt het fonds een minimaal vermogen van 50.000 euro. De stichter bepaalt zelf de naam en doelstelling van het Fonds op Naam. De stichter is geen schenkingsrecht verschuldigd. De 50.000 euro kan in vijf of meer termijnen worden geschonken. In de praktijk is dat bedrag vaak hoger en er wordt ook regelmatig bijgestort. Het is merkbaar dat deze vorm van doneren voor veel vermogenden nog steeds interessant is, want het Cultuurfonds krijgt er per jaar zon tien twintig van deze nieuwe fondsen bij. Ook culturele stichtingen vinden het interessant om hun stichting in een fonds op naam-constructie te laten voortbestaan, waarbij het Cultuurfonds elk jaar de opbrengsten uit het vermogen uitkeert aan een culturele doelstelling.
Schenkingen aan het Cultuurfonds zijn geheel vrijgesteld van schenkingsrecht en mogen voor de berekening van de inkomstenbelasting op het belastbare inkomen in mindering worden gebracht.
Door de fiscale vrijstelling kan de schenking geheel ten goede komen aan het activiteitenbudget van het fonds. Legaten en erfstellingen hebben een verlaagd tarief van 11% en zijn, indien zij een bepaald bedrag niet overschrijden, geheel vrijgesteld van successierecht.
Zowel bij een Fonds op Naam als bij een schenking in de vorm van een lijfrente neemt het Cultuurfonds de notariskosten (akte) voor zijn rekening. Op deze wijze geniet zowel de schenker als het fonds (lees: de culturele instelling die het fonds subsidieert) optimaal van de fiscale voordelen.
Bedrijfsleven
Er zijn nog maar weinig bedrijven die een Fonds op Naam bij het Cultuurfonds hebben opgericht. Het bedrijfsleven schenkt liever rechtstreeks aan culturele projecten en organisaties, want voor deze sponsoring krijgt het bedrijf immers concrete producten voor relaties en werknemers. Het Cultuurfonds is van mening dat een Fonds op Naam juist voor bedrijven heel interessant is. Zo is bij het Cultuurfonds het Ahrend Fonds ondergebracht, waarmee projecten op het gebied van industrile vormgeving en architectuur worden ondersteund. Met zon culturele doelstelling, die aansluit bij die van het bedrijf, kan via het fonds een project worden gesubsidieerd. Hiermee profiteert het bedrijf van de expertise van het Cultuurfonds met betrekking tot het beheer, de toewijzing en de afhandeling.
e-mail Maaike Nillesen mn@cultuurfonds.nl
Auteur: Pieter de Nijs
