Het recept van een goeddraaiend museum

Het In Flanders Fields Museum ligt in het hart van de door de Eerste Wereldoorlog volledig verwoeste stad Ieper. Niet werkelijk in het centrum van Vlaanderen dus vanuit Brussel spoor je n uur en veertig minuten maar slagvelden hebben nu eenmaal niet de neiging naast de deur te liggen.
Het huidige museum vervangt het vroegere Herinneringsmuseum Ypres Salient 1914-1918 dat ook in de schitterende Lakenhallen was gelegen. De hele binnenstad van Ieper werd immers na de oorlog meticuleus gereconstrueerd. Zo stapt de verbaasde toerist een middeleeuws stadje binnen en belandt langs kronkelende straatjes in de Lakenhallen, pal op de Grote Markt. Langs het cafetaria tijdens ons bezoek in de late namiddag helaas gesloten en voorbij een ruimte voor tijdelijke tentoonstellingen bereik je de eerste verdieping waar in een lange rechthoekige ruimte het hele verhaal start.
Van begin af aan wenste het In Flanders Fields Museum zich te onderscheiden van de andere oorlogsmusea en dat was gn gemakkelijke taak als je weet dat 90% van de Ieperse archieven in vlammen opging. Het museum heeft het antwoord gezocht in een museum met lagen, in een belevenis die zich op meerdere niveaus afspeelt en die bij elk nieuw bezoek iets nieuws bijbrengt. En het moet gezegd: je kunt niet ontsnappen aan de vele theatrale opstellingen. Die kakofonie van beelden en geluiden vraagt enkele minuten gewenning: langs alle kanten zie je dias, projecties en videos, hoor je geschreeuw van gewonden, radioberichten in verschillende talen en historische toespraken. Maar het publiek lust er wel pap van. Niet in het minst door de mogelijkheid je te identificeren met een gewone man, vrouw of kind. Aan de museumingang staat een personenkiosk waar de bezoeker kan kiezen voor n van de honderden mensen wier gegevens in de databank zitten opgestapeld. Je krijgt een kaart met een streepjescode die je toelaat om het leven van n specifiek personage te volgen.
Wij kozen voor Maurice Langaskens, een schilder uit Schaarbeek. Op verschillende plaatsen staan personenkiosken opgesteld, je schuift je kaart erdoor en zo volg je het leven van jouw personage. Zoals altijd bij een scanmachine duurt het even alvorens je de juist scansnelheid vindt, maar het werkt. Vooral kinderen zijn er dol op, wat bij sommige bezoekers weer tot frustratie leidt, want ze verzamelen blijkbaar zoveel mogelijk kaarten en schuiven die n voor n door de tijdsmachine. Naast die personenkiosken is er een reeks historische kiosken met aanraakschermen die dieper ingaan op de feiten, de data en de locaties van WO I. Zo kun je de lokale en persoonlijke geschiedenis in een breder kader plaatsen. Meer dan 700 fotos, filmfragmenten en documenten illustreren het verhaal van de oorlog. Verder staan er nog vier objectenkiosken centraal in het museum. Ze zijn opgesteld rond een verzameling interessante en intrigerende voorwerpen: een vogelkooitje, wapens, gereedschappen, eetgerei.
Onder de bezoekers veel geestdriftige families met kinderen, ouderen die het zich allemaal nog goed herinneren, en daarnaast vooral veel Engelsen. Zij maken zowat 40% van de bezoekers uit. De naam van het museum verwijst trouwens naar het beroemde gedicht van de Canadese arts en dichter John McCrae. De begeleidende teksten zijn op het niveau van 14-jarigen, met korte zinnen, eenvoudig taalgebruik en waar nodig een extra woordje uitleg. Op het einde van het museumparcours bevindt zich een grote speciale studieruimte voor de vele leerlingen en leraren die het museum bezoeken. Deze studieruimte is aangekleed met authentieke affiches, panoramafotos en memorabilia uit de Eerste Wereldoorlog. Voor scholieren kan het museum ook klasbezoeken la carte uitwerken. Zo kan een klas zijn museumbezoek koppelen aan de oorlogscarrire van een dorpsgenoot door in de voormalige slagvelden van de Westhoek bijna letterlijk in zijn voetstappen te treden. Een ander voorbeeld: scholen met veel migrantenjongeren kunnen hun museumbezoek combineren met een bezoek aan de Franse begraafplaats Saint-Charles-de-Potyze bij Ieper. Hier maken ze kennis met de Noord-Afrikaanse soldaten die er begraven liggen en de omstandigheden waarin zij omkwamen.