Op het ACMC congres in Amsterdam, 28 november jl. schetste Pieter Paul Verheggen, managing partner van onderzoekburau Motivaction, een niet al te rooskleurig beeld van de ontwikkeling in de belangstelling onder het Nederlandse publiek voor het huidige aanbod van de kunsten. De kunstinstellingen mogen in zijn visie niet automatisch blijven rekenen op een gelijkblijvende belangstelling voor hun kunstvorm mar moeten er ernstig rekening mee houden dat in de toekomst kunnen bezoekersaantallen wel eens kunnen gaan dalen.
Een aantal trends in de samenleving ondersteunen deze visie:
De race tegen de klok. De burger van vandaag ervaart dat met moderne communicatie middelen alles mogelijk is en alle interesses kunnen worden bevredigd; met behulp van webcam, mobiele telefoon, Blackberry en PDA hoeft niets meer te worden gemist. Deze mogelijkheid heeft eveneens als gevolg gehad dat velen (en vooral nieuwe generaties) NIETS meer willen missen en alles bij willen wonen of mee willen maken. Een uiting hiervan is het feit dat het belang van onthaasten in de afgelopen jaren voor het eerst is gedaald (vooral ook onder jongeren).
Tegen deze achtergrond hebben de traditionele kunstvormen van vooral nieuwe media onverwachte concurrentie gekregen: de schouwburg moet opboksen tegen de aantrekkingskracht van de X-box en het maken van een WebLog.
Een tweede trend is het toegenomen belang van eigen (traditionele) normen en waarden en de uitingen daarvan. De grote belangstelling voor wat de eigen cultuur heeft voortgebracht komt politiek tot uiting in de (grote) belangstelling voor Fortuyn en Wilders en vertaalt zich cultureel naar kassuccessen als het Nederlandse lied (Frans Bouwer) en de Nederlandse film (Theo van Gogh). Anderzijds geldt dit evenzeer voor Nieuwe Nederlanders die een grote betrokkenheid hebben tot kunstuitingen uit de eigen cultuur en zich niet op voorhand aangetrokken voelen tot het aanbod in het Nederlandse theater of de lokale schouwburg. Door de socio-demografische ontwikkelingen mag verwacht worden dat de behoefte aan specifieke op deze groep gerichte urban uitingen (zoals goed te volgen via Fun-X radio) groter zal worden in de komende jaren.
Een derde ontwikkeling heeft te maken met de groei van de betrokkenheid bij de directe eigen leefwereld (buurt en omgeving). Veel burgers voelen zich niet gerust op wat de samenleving nationaal en internationaal gezien overkomt; de veranderingen in het klimaat, de toegenomen dreiging van het terrorisme maar ook de onzekerheid over de toekomstige financile situatie resulteert erin dat de belangstelling voor vraagstukken die buiten de directe eigen leefwereld liggen minder aan het worden is. Dit kan invloed gaan hebben op de vooral vernieuwende en niet traditionele kunstvormen.
Bovenstaande trends zijn uitingen van veranderende waarden en leefstijlen in de samenleving. Met behulp van het Mentality-model brengt Motivaction deze belevingswereld en leefstijlen van de Nederlandse bevolking in kaart. Wanneer nu met behulp van dit model vooruit wordt gekeken dan kan op basis van de trends en de ontwikkelingen zoals hierboven geschetst, een ingrijpende verandering in de samenleving in de komende jaren voorzien worden waarbij vooral Mentaliteitsgroepen die NIET vanuit zichzelf de weg naar de (traditionele) kunsten vinden, zullen gaan groeien. Het betreft dan vooral de groepen Moderne Burgerij, Opwaarts Mobielen en Gemaks Georinteerden.
In de grafiek hiernaast is deze voorspelling grafisch weergegeven.
Meer dan voorheen zal de culturele sector rekening dienen te gaan houden met veranderingen in de samenleving die in de nabije toekomst minder geleidelijk en ingrijpender van aard zullen zijn dan in de afgelopen periode.
Auteur: P.P. Verheggen Drs Pieter Paul Verheggen is managing partner van Motivaction International en begeleidt organisaties bij de marketing- en communicatie vraagstukken. PP.Verheggen@motivaction.nl
