En wat wil men er eigenlijk mee zeggen? Is ‘je eigen broek ophouden’ het tegenovergestelde van ‘andermans broek ophouden’? Maar dat is toch ook geen gemakkelijke aangelegenheid? Die komt erop neer dat twee mensen nog maar moeizaam vooruit komen in een onhandige onderlinge gijzeling: de broekophouder en de opgehouden. Daar komt de cultuur niet mee vooruit. Bovendien heb je voor het broek ophouden de ander helemaal niet nodig. Er is een breed instrumentarium voor het ophouden van lichaamsdelen en kleding, van bustehouder via jarretels tot sokophouders. En inderdaad: voor de broek zijn er bretels die niet alleen een functionele waarde hebben maar ook bijdragen aan de branding van de Youpen en de Jorten onder ons.
Kennelijk is nu de boodschap: ‘Van overheidswege worden geen bretels meer verstrekt.’ Of is het tegenover-gestelde van ‘je eigen broek ophouden’ ‘je eigen rok ophouden’, gesteld dat die nader is dan het hemd? Ik ben daar geen ervaringsdeskundige in, maar het lijkt me een onprettig gevoel dat je je rok van boven goed met knopen en ceinturen vastzet en ophoudt terwijl de kwetsbaarheid aan de onderste zijde blijkt, zodra boven een metrorooster of in een plotse zuidelijke zomerbries. Opwaaiende Zomerrokken of jurken, een mooie titel voor een als debutant direct doorbrekende schrijver die dit aanvankelijke schrijverskapitaal later niet meer weet te verzilveren. Cultureel ondernemerschap is mooi, maar we weten dat artistieke of commerciële prestaties uit het verleden geen garantie bieden voor de toekomst. En ook dat het verschil tussen de loser in het artistieke bedrijfsleven en de topper helemaal zo groot niet hoeft te zijn. Ik weet niet meer wie er in de Elfstedentochten als vijfde eindigden, wel dat het slechts in een korte tijdspanne was na Reinier Paping, Evert van Benthem en Henk Angenent. Alleen Paping, Van Benthem en Angenent echter kennen min of meer eeuwige roem en konden daardoor een tijdlang ‘hun eigen broek ophouden’.
Bij ondernemen hoort risico. Wie zijn nek uitsteekt en wint oogst brede bewondering. Wie zijn nek uitsteekt en verliest had in de ogen van de omstanders ‘beter niet zo’n grote broek kunnen aantrekken’. Toch hebben ook de grote ondernemers Joop van den Ende en André Rieu zo een tijdje… in hun hemd gestaan. Ik ben vóór cultureel ondernemerschap en meer eigen verantwoordelijkheid in de culturele sector. Maar graag met begrip en nuance gemeten. En dat is lastig in deze tijd van populistische strengheid en nieuwe preutsheid. Zoek de waarheid ergens tussen de straks verboden gezichtsbedekkende kleding en het al te gemakkelijk de broek laten zakken, waar Kennedy en Clinton wél, maar Strauss Kahn niet mee weg kwam. ‘Je eigen broek ophouden.’ Wie niet een meer geklede uitdrukking bezigt kan een pak voor zijn broek krijgen.
