Kerkverhalen op je smartphone

Steeds meer kerken komen leeg te staan, worden afgebroken of komen in aanmerking voor herbestemming. Kerkbeheerders en –besturen is er alles aan gelegen om hun gebouw op de kaart te zetten en open te stellen, om deze teloorgang een halt toe te roepen of voor te zijn. De gebouwen die zij beheren hebben naast een architectonische en monumentale waarde meestal ook een symbolische en iconische betekenis voor een stad of dorp. Er is een duidelijke tendens om identiteitsbepalende landmarks te koesteren, niet alleen vanwege het toerisme, maar ook voor de bewoners en de leefbaarheid van de buurt.

Monumenten, en veel kerken zijn dat, zijn boodschappers uit het verleden: oude objecten of structuren met een verhaal. Geen identiteit zonder verhalen! Elke kerk heeft een geschiedenis en kent spannende of ontroerende gebeurtenissen die we graag doorvertellen. Wie bouwde de kerk en wanneer? Waaruit bestaat de uitmonstering, en welke bijzondere, religieuze en wereldlijke feuilletons kun je daaronder opsporen? Welke onderdelen van het gebouw kun je herleiden tot het parallelle universum van de symboliek dat veel en veel ouder is dan het gebouw zelf? Met raadsels en verhalen kunnen we het erfgoedtoerisme bevorderen en het lokale en regionale draagvlak voor het behoud van een monument vergroten. Profileren is het motto.

De digitale snelweg

Deze kerkverhalen kunnen nu op locatie eenvoudig ontsloten worden met digitale hulpmiddelen zoals QR-codes of NFC-chips, welke laatste we kennen van de nieuwe generatie betaalpassen. Tegelijk kunnen we met deze technieken fondsen werven in de vorm van microdonaties die per verhaal of cluster van verhalen gedaan kunnen worden. Niet iedereen heeft immers nog kleingeld op zak om in een bus bij het orgel te doneren of een kaarsje te branden. Dat laatste ritueel alleen al zit vol met verhalen. Digitalisering heeft daarnaast meer voordelen: online bereik je meer mensen dan met een bordje of folder in de kerk.

Hoe werkt het ontsluiten van die kerkverhalen? Het uitgangspunt is heel simpel: bij het object waar je een verhaal over wil horen, hangt of zit iets wat contact maakt met jouw smartphone. Het resultaat is dat je toegang krijgt tot een stukje tekst met informatie over het beeld, de schildering, het glas in lood, het meubel, of de edel- en siersmeedkunst waar je naar kijkt. Onder dit korte stukje tekst staan enkele links die naar andere verhalen leiden, mocht je meer willen weten over wat je ziet. Het is een aanpak die goed te combineren is met analoge media, voor mensen die op locatie liever met een papieren drager dan met een scherm te maken hebben. Op een directe en niet opdringerige manier kan een kerk zich zo profileren als een museum en zich bewuster richten op een publiek dat graag kijkt en geïnformeerd wil worden.

De overvloed van de weelde

Is er dan zoveel te zien in onze kerken? Het antwoord is een onomwonden ‘Ja!’. Instanties die hier dagelijks mee bezig zijn realiseren zich nu pas – onder druk van de bedreiging – hoe groot de overvloed is op dit gebied. Lange tijd heeft men gedacht dat het meestal om derderangs artefacten ging, maar dat beeld moet fors bijgesteld worden. Rijksmuseum Catharijneconvent probeert hier sinds kort op in te spelen door een paar kerken te helpen met hun transitie naar museum. Maar dat is een druppel op de gloeiende plaat. Met het hier gelanceerde concept kunnen veel meer kerken tegen aanmerkelijk minder kosten op weg geholpen worden. Als dit wordt gecombineerd met een doordachte strategie op sociale media in samenwerking met de toeristische instellingen in de stad en de regio zou het verhalen vertellen anno 2017 wel eens voor verrassende resultaten kunnen zorgen.