naar aanleiding van:
T. Chevalier, Meisje met de parel. Den Haag,
Uitgeverij BZZTH, 2001
B. Vendrig & H. van Rijswijk (concept),
Back to the City: Luik Centraal (afstudeerproject
Academie van Bouwkunst Rotterdam).
Rond de jaarwisseling is er tijd voor kunst en cultuur. Met de kinderen naar Minoes en Harry Potter (zoals alle gezinnen met kinderen), veel films op televisie, bijna dagelijks herhalingen aus der Reihe Tatort (de in Nederland zeer sterk onderschatte Duitse politieserie) en eindelijk weer eens niet vakmatig lezen. Mooi boek in deze is Meisje met de parel, een roman van de Amerikaans-Engelse Tracy Chevalier.
Het is een fictieve zoektocht naar de persoon achter de dame op het gelijknamige schilderij van Vermeer en tegelijkertijd een historische beschrijving van het zeventiende-eeuwse Delft en de gangen daarin van Johannes Vermeer. Na lezing van het verhaal heb ik de trein genomen naar Den Haag om in het Mauritshuis het originele schilderij te bewonderen. Hordes, werkelijk hordes Nederlanders kwamen weliswaar niet op het idee om Vermeer te bewonderen, dan toch om de schilderijententoonstelling Winters van Weleer te bezoeken. Er was geen doorkomen aan en zonder spijt heb ik die Winters gelaten voor wat ze waren en ben de trap opgelopen naar de permanente voorstelling waar ik nagenoeg in mijn eentje met mijn neus op Vermeer en enkele Rembrandts heb gestaan.
En als je dan toch in Den Haag bent, is het heerlijk om door die mooie stad te wandelen en Hollandse politieke geschiedenis op te snuiven en je te laten verrassen door Haagse Bluf, een winkelpleintje aan het eind van de Spuistraat. Op dit door een Haagse vastgoedontwikkelaar ontworpen plein zijn gevels gebouwd die kopien zijn van nog bestaande of verdwenen gebouwen in Den Haag en Delft. Zo is de gevel van het Pagehuis aan het Lange Voorhout minutieus nagebouwd. Een ander pand heeft de gevel gekregen van een gebouw dat al lang geleden is gesloopt. De ornamenten van dit pand zijn behouden gebleven en gebruikt bij de bouw van de kopie. Ook het bekende en nog bestaande glazen winkelpand in art-nouveau-stijl aan de Denneweg duikt op in Haagse Bluf. Verder is er onder meer een curieuze toren in Venetiaanse stijl gebouwd.
De namaak oude gevels zijn, en dat maakt het uniek, geplaatst in strakke, moderne glazen gevels. Die verdoezelen niet de kunstmatigheid van het pleintje, maar beklemtonen die juist (in tegenstelling tot bijvoorbeeld Batavia Stad in de Flevopolder). De winkels aan het pleintje hebben nog een hoog outlet en Londense kerstsfeer-gehalte, zodat het plein geen alledaagse doorloop kent en nog maar weinig mensen het gebied bevolken. Een caf (desnoods een imitatie van het wonderschone Haagse caf-restaurant Juliana) of veredelde snackbar zijn hier zeker op hun plaats.
Den Haag is een mooie stad aan de zee. Luik is een smerige stad aan de Maas. Maar Luik is, met ongeveer evenveel inwoners als Den Haag, veel meer stad. Luik bruist. Il neige sur Lige als ik met een Amsterdamse econoom en sociaal-statisticus uit Limburg rond half tien s ochtends het station uitwandel. Een eerste Scotch Ale (met kaas!) om kwart voor tien in een reeds vol caf in de hoerenbuurt rond het station. Het station Guillemin wordt driftig verbouwd tot HSL-station waar nu al de TGVs naar Parijs, Keulen en Hamburg koersen. Volgt een heerlijke wandeling door het besneeuwde, Franstalige landschap met donkerharige Belgen. De Belgische overheden hebben nooit veel op gehad met ruimtelijke ordening, maar vanaf 1874 kende het land een zeer verfijnd spoorwegnet dat door middel van uiterst goedkope treinabonnementen de Belgen in staat stelde zich gemakkelijk te verplaatsen en zich (vanwege de gunstige werkgelegenheid) in Luik te nestelen zonder de familiaire achterban ver achter zich te laten. Later zijn daar de mijnwerkers uit vooral Itali en Portugal bijgekomen. De stad kent een gerenommeerde universiteit. Al met al is er sprake van een drukke, gemleerde bevolking die nagenoeg niet gehinderd wordt door toeristen.
Daarmee ben je per definitie onder de Luikenaren, drink je om half twaalf een Leffe Brune in de bijna middeleeuwse Taverne St. Paul bij de kathedraal, wandel je genoegzaam over Le Batte om rond enen zowel met de tandeloze buurtbewoonster als de goed gesoigneerde (maar zonder twijfel corrupte) politicus Moules Ligois als lunch te nuttigen. Daarna flaneren over de Place Lambert met moderne woningbouw en het nieuwe winkelcentrum, om de Maas over te steken en in Ourthe-Meuse een biljartje te leggen in een groot caf, blauw van de rook en vol kaartspelende mannen die allemaal verliefd zijn (ook wij) op de blonde Waalse achter de tap. Verse sneeuw trappelen in de Portugese wijk, en tot slot een vissoep bij Hotel de la Commerce aan de Gare Guillemins. Met tranen in de ogen terug naar Amsterdam met de trein van kwart overacht s avonds. Stadsbeleving par excellence, nog geen 20 kilometer van de Nederlandse grens.
