Het is niet anders dan uit liefde voor mijn kinderen dat ik, overigens bij hoge uitzondering, een bezoek breng aan de moderne
belevings- en entertainmentparken. De Efteling natuurlijk en Warners Movie World recentelijk. Sixflags en Eurodisney heb ik aan vrienden en grootouders kunnen delegeren. Het krantenbericht dat in Orlando (Florida) sinds kort de mogelijkheid tot een Holy Land Experience bestaat, bracht me even aan het wankelen. Ofschoon ik in het roomse Zuiden ben opgegroeid roepen religie en spiritualiteit bij mij doorgaans geen warme gevoelens op. Daarvoor ben ik te zeer geschoold in de Amsterdamse sociografie van de legendarische Steimetz:
Feiten mijne heeren, feiten!, en zal ik niet gauw een bedrijfje van Ronald Jan Hein binnenwandelen om zoiets als de Celestijnse Belofte te raadplegen. Zelfs tijdens een debat in het caf over de hang naar nieuwe spirituele antwoorden op de ondergang van de traditionele religies raak ik zelden opgewonden. Maar ik verbaas me keer op keer over het plezier en gelukzalige gevoel die mij tijdens de Lijdensweek, elk jaar weer, overvallen. Meestal aan het begin van die week de Matheus of Johannes Passion in het Concertgebouw, altijd op de middag van Goede Vrijdag de Matheus nog een keer bij de EO of NCRV, altijd met de kinderen naar Jezus Christ Superstar kijken en dan hopen (eens in de zoveel jaar gebeurt het) dat nog eens Il Vangelo Secondo Matteo van Pasolini vertoond wordt. (En mag dat niet het geval zijn, dan is er altijd nog een opname van deze film die als enige video bij mij in de boekenkast staat). En met Pasen natuurlijk het Urbi et Orbi van de paus uit een meestal zonovergoten Rome, tijdens ons uitgebreid Paasontbijt, het enige ontbijt in het jaar met alcohol. Vanaf maandag tot en met Paasmaandag klinken Bachs tonen uit tv, radio, autoradio of uit mijn mond. Kortom, gelukzaligere momenten bestaan voor mij niet.
Het is vooral de associatie met Bach die de Lijdensweek voor mij
keer op keer weer tot een spirituele ervaring maakt. Dit jaar heb ik eindelijk de biografie van Winfried Hoffmann over het leven van Bach ter hand genomen die ik gekocht heb toen ik in 1989, vlak voor de Wende, in Oost Duitsland was. Gedachten gingen terug naar de
Thomaskirche en het Bachmuseum. In dat boek een lovende recensie over de film Chronik der Anna Magdalena Bach (1968) van Jean-Marie Straub, over het leven maar vooral de muziek van Johann Sebastiaan Bach. Een unieke film, omdat het een van de zeer weinige films is waar de muziek die de kijker hoort de muziek is die de acteurs op dat moment daadwerkelijk spelen. Het is volgens experts de enige speelfilm waarin dat berhaupt gelukt is. De Bachvertolker in de film kon volgens de producenten en regisseur niemand anders dan onze eigen Gustav Leonhardt zijn. En laat ik nu vlak voor het Urbi et Orbi al zappend belanden bij Han Reizigers Reiziger in Muziek met als enige gast Gustav Leonhardt. Hij leeft nog, en wel in Amsterdam aan de Keizersgracht direct naast het Theaterinstituut, en hij vertelde honderduit. Een uur lang heb ik in de tv gezeten.
Authenticiteit die vervangen wordt door vals is reeds in de 18de eeuw ingezet met de introductie van het klavier. Bij een clavichord heb je direct contact met de snaar, kun je in duizend verschillende varianten de snaar bespelen, bij het clavecimbel is dat contact
indirect, maar bij een piano zelfs via een intermediair. Dat is natuurlijk geen muziek. En zo ging dat maar door. Bijna vijf minuten praten over de eerste drie maten van een stuk van Bach, zodanig dat ook mijn dochter van tien met rode oortjes luisterde. En dan het spelen van die man… Ik zwijg.
Hij, en dus Bach, zijn van 11 tot 20 mei te beluisteren in Gouden Eeuw in klank, een festival rond de Hollandse stadsorgels van Amsterdam, Leiden en Alkmaar. En als Gustav Leonhardt in Orlando Bach speelt, bezoek ik deze zomer nog met familie het themapark Holy Land Experience.
