Waarom het Ruhrgebied? Het intrigeert al vroeg. Op tochten naar de Alpen eerst de rookwolken in het overwegend vaalgrijze gebied trotseren, jammerend over zoveel vervuiling. Het Ruhrgebied als een van de belangrijkste motoren van de continentale industrialisatie. Het Ruhrgebied als schandvlek na de vrede van Versailles. Het Ruhrgebied van Hitlers hart wie Kruppstahl … Het Ruhrgebied van de platgebombardeerde steden en Trmmerfrauen, maar ook van het Wirtschaftswunder en motor van de Nederlandse wederopbouw. Het Ruhrgebied als melting pot van verschillende Oosteuropeanen met de daarbij horende tolerantie (geen tolerantere sfeer dan in het Ruhrgebied). Kortom, het Ruhrgebied als geschiedenisles in ruimtelijke configuratie.
En ik voel een plaatsvervangende trots op deze plek.
Ik betreed het Ruhrgebied pas bewust als het zijn glorierijke karakter voorbij is. Het is het Ruhrgebied van de werkloosheid, troosteloosheid, laatste economische stuiptrekkingen met veel stakingen. Het Ruhrgebied met de misdaden en misdrijven, beschreven in de vele Duitse krimis. Het gebied van voetbal en veel drinken: Eine Mise-Atmosphre. Ik mag met de Universiteit van Wageningen mee op een boottocht van Utrecht naar Dsseldorf. We overnachten in de eens trotse haven van Duisburg. Ik wandel over de natte, koude, lege kades van de stad. Met in de verte een lichtreclame boven een caf.
En ik krijg een intens liefdevol mededogen met deze plek.
Echter, met dat Ruhrgebied wil geen Duitser meer iets te maken hebben. Zelfs de eigen bewoners keren zich schaamtevol af van dit gepasseerd station. Behalve die burgemeester van Oberhausen die een Eifeltorenimago wil plakken op het vermaledijde Gasometer. Het IBA-Emscherparkproject biedt stedenbouwkundige en financile mogelijkheden om die droom te verwezenlijken. Das Gasometer is nu een paradepark van het hele Emscherparkgebeuren.
Het Emscherparkproject! Het sociaal-economisch wegkwijnende gebied kreeg bijna meer dan tien jaar geleden een gigantische financile injectie om met stedelijke ontwikkeling, sociaal-culturele en ecologische maatregelen een nieuwe basis te leggen voor (i.c. economische) transformatie in een oude industrile regio. In een groen raamwerk zijn inmiddels ecologische systemen geregenereerd; ontstaat (nieuwe) economische bedrijvigheid in parken; zijn industrile monumenten omgebouwd tot culturele podia, cultureel-economische broedplaatsen, recreatieterreinen, restaurants en dergelijke; vindt er moderne stedelijke uitbreiding plaats en zijn er tenslotte culturele educatieprogrammas gestart. Het betreft ongeveer 180 (ruimtelijke) projecten. Met wel heel erg mooie als de Zeche Zollverein in Essen, en Landschaftspark Duisburg Nord. Het hele imago van het Ruhrgebied is opgehangen aan het Emscher project en heeft een buitengewoon positieve uitstraling. Het Ruhrgebied is nu een toeristische attractie. Een vrijetijdsmilieu van belevenissen.
En ik beleef dit Ruhrgebied met veel vreugde mee.
Als Schalke 04 in 98 de UEFA-beker, en nota bene Borussia Dortmund enkele weken later de Champions League winnen, stroomt het hart van Der Kolenpott weer vol. Wordt uit volle borst gezongen over trots. Hoort men er weer bij, komen de toeristen, floreren universiteiten en volgen de eerste investeringen.
En ik wil erbij horen.
We lopen over de kolenafvalberg (steenberg) richting het Tetraeder in Bottrop, dat we beklimmen. We zien links beneden een van de weinige nog opererende hoogovens. Deze ademt opeens de zuurstof nodig voor verbranding, en een rode gloed valt over Duisburg. Het vergezicht over het intens groene, en stedelijke Rurhgebied is imponerend. Rudimenten en postmodernisme. Heel veel Westergasfabriekjes in een glooiend cultuurhistorisch landschap. Een evenement an sich.
En in juli neem ik er weer deel aan.
