BRO organiseerde onlangs in het Sportiom in s-Hertogenbosch de themabijeenkomst Leisure op maat, waarbij tegenstrijdigheden over leisure uitgebreid werden bediscussieerd.
Gemeenten beseffen steeds meer dat een sterke stedelijke identiteit en een positief imago essentile voorwaarden zijn voor een gezond maatschappelijk en economisch functioneren. Met leisure kunnen stadsbesturen zich onderscheiden van buurgemeenten. Het gaat behalve om grootschalige vermaakclusters met een (boven)regionale uitstraling om leisure op stadswijkniveau (zoals fitness, kleinschalig kindervermaak). Leisure-elementen worden bijvoorbeeld ingezet in oude wijken (ISV-gelden) en toegevoegd aan Vinex-locaties, mede ter versterking van de attractiviteit.
Steeds vaker ziet een gemeente zich geconfronteerd met nieuwe, soms conflicterende ontwikkelingen. De geplande komst van een multiplexbioscoop op een snelweglocatie in een middelgrote stad bijvoorbeeld kan een omzetverlies van 25% bij de bioscopen in de binnenstad veroorzaken. En dat terwijl het bewuste gemeentebestuur juist inzet op versterking van het centrum en een actief horecabeleid. Een ander dilemma dan: hoe zijn nieuwe grootschalige leisurevoorzieningen ruimtelijk af te stemmen op functies als wonen en werken zonder overlast te veroorzaken?
Sportiom
Directeur Nico van den Heuvel van het Sportiom, dat in 1997 de deuren opende, destilleert de volgende leerpunten uit de exploitatie van zijn multifunctionele leisurevoorziening (in 1999 770.000 bezoekers):
De architectuur van een gebouw mag niet te dwingend zijn voor de (latere) functionele invulling.
Nieuwe, succesvolle functies die zich na opening toevalligerwijs aandienen (zoals bij het Sportiom de speelautomatenhal) moeten in principe kunnen worden gentegreerd.
Stel in de ontwikkelingsfase al een plan
op voor marketing en promotie, begin daar tijdig mee en blijf de uitvoering continueren en evalueren.
De grote variatie aan voorzieningen maakt het voor een complex als het Sportiom moeilijk om marketing te richten op de juiste doelgroepen.
Houd bij de haalbaarheidsstudies terdege rekening met de Nederlandse cultuur en ga kritisch om met buitenlandse ervaringscijfers.
Maatschappelijke behoeften en commercile eisen zijn soms strijdig met elkaar; maak hierover tevoren reeds goede
afspraken.
De combinatie met een voetbalstadion veroorzaakt tijdens wedstrijden overlast, vooral voor gezinnen met jonge kinderen (drukte, criminaliteit, onveiligheid).
Kies voor een leisurecomplex bij voorkeur een naam die iets zegt over het gebodene.
Tijdelijkheid
Een belangrijke conclusie van de themamiddag is dat nieuwe vrijetijdsvoorzieningen een gemeente zeker niet alleen maar voordelen brengen. Nadelen houden onder meer verband met een grotere (auto)mobiliteit, overlast, financile lasten voor inrichting van de openbare ruimte en het gebrek aan samenhang met andere voorzieningen. Staar je als gemeente niet blind op uitstraling. Leisure kan voor een stad imagoverhogend werken, maar het effect is vaak tijdelijk. Veel leisurefuncties hebben vanwege hun hoge trendgevoeligheid een korte productlevenscyclus.
Meerwaarde
Men blijkt zeer verdeeld over de vraag of leisure op perifere locaties wel of niet een meerwaarde vormt voor het centrum. Dat is sterk afhankelijk van de onderlinge afstand, de aantrekkingskracht van het desbetreffende centrum en de onderlinge (ruimtelijk-functionele) relaties. Sport- en vermaaksfuncties (zoals het Sportiom) hebben weinig relaties met het centrum.
Visie en afstemming
Een gemeente heeft een zeer specifieke, vooral regisserende rol in de realisatie van nieuwe leisure. Vrijwel alle 40 deelnemers van de themamiddag zijn van mening dat de gemeente zelfs het voortouw moet nemen bij deze ontwikkelingen en tevoren een visie moet ontwikkelen. Noodzakelijke nieuwe sociaal-maatschappelijke voorzieningen moeten daarin ook worden betrokken. Alleen dan kunnen initiatieven van derden goed worden getoetst en kunnen verbanden worden gelegd tussen commercile en maatschappelijke functies. Voor laatstgenoemde functies is een tijdige dialoog met de lokale inwoners zeer belangrijk. Leisure staat immers niet op zichzelf en heeft duidelijke raakvlakken met andere functies. Het is van groot belang het bestaande vrijetijdsaanbod te versterken en zorg te dragen voor een juiste afstemming van nieuwe leisure met bijvoorbeeld detailhandel en horeca. Dat kan alleen maar wanneer het beleid op maat is gemaakt.
