Gerard Jongerius op bezoek bij het ACMC. Fotografie: ACMC.
Een vak apart, leiderschap in cultuur. Met kleine budgetten en minder mankracht toch topprestaties kunnen leveren, is niet voor iedereen weggelegd. Toen ik het woord leiderschap hoorde vallen, dacht ik direct aan een artikel van Ramsey Nasr, gepubliceerd op 9 mei 2015 in NRC Handelsblad, die het rendementsdenken in topposities hekelt.
Het artikel omschrijft zijn angst voor de komst van meer managers in de cultuursector (Rotterdam School of Management die wederom een recordaantal nieuwe studenten heeft toegelaten). Nasr vreest voor kortzichtigheid in de samenleving door opleidingen die een directe toepassing zouden kunnen bieden op een probleem.
Nasr pleit voor een samenleving waarin ook ‘onnuttige’ studies als geschiedenis, filosofie of klassieke talen meer aandacht krijgen. Hij stelt: “Het zijn uiteindelijk deze nutteloze vakken, die goede managers en bestuurders zullen afleveren; mensen die begrijpen dat de echte wereld niet zozeer uit winst en efficiëntie bestaat, maar uit onvermogen, verlies en vergankelijkheid. Goed bestuur ziet daar de waarde van in.” Aanvullend daarop denk ik dat juist de cultuursector hierin het voortouw kan nemen. Vanuit de inhoud gestuurd werken geeft de cultuursector de kans om te excelleren. Er zijn talloze voorbeelden van culturele instellingen die dit reeds doen.
Leiderschap in de praktijk
Bij een bijeenkomst van Rotterdam Festivals en ACMC was het woord aan kwartiermaker Gerard Jongerius die aangaf dat succesvolle fondsenwerving vaak door de inhoud gestuurd is. Ken je verhaal, ken je eigen uniciteit en breng dit over. Tevens zegt Marie-Luce Bree, adjunct directeur van Foam ook dat het hele personeel op de hoogte moet zijn van je product en dit ook moet uitdragen. Marjolijn Meynen zei, in het portret dat de Volkskrant een aantal maanden geleden over haar maakte, dat het buiten winnen alleen binnen kan beginnen.
Niet alleen in de cultuursector is dit het geval, maar ook bij journalistieke initiatieven, zoals De Correspondent. Daar zit je kracht: de schrijver die zijn eigen verhaal aan de man brengt. Uiteraard vraagt dit erg veel van de inhoudelijke staf, maar het betekent ook dat de marketeer, of de directeur een andere rol krijgt. Deze leider geeft ruimte aan de interpretatie van alle werknemers en doet hier ook iets mee, faciliteert. Ook op instellingsniveau zou dit kunnen gebeuren, de grote instellingen zouden een voortrekkersrol kunnen nemen; om de kleine en middelgrote musea mee te nemen op de reis naar de bezoeker. Wel inhoudelijk gestuurd, want op de korte termijn is er waarschijnlijk weinig rendement te behalen. Naast een gedegen inhoudelijke opleiding is ook constante scholing van belang, voor zowel jezelf, als voor collega’s. Men heeft vaak wel de capaciteit, maar heeft soms ook de extra inzichten nodig om te ontwikkelen. Mijn huidige coach is Astrid Elburg. Zij werkt voornamelijk buiten de culturele sector en dit verruimt mijn blik. Want als cultuursector, moet je naast binnen beginnen, ook buiten op ontdekkingstocht gaan.
Leiders van nu zouden nooit op hun lauweren mogen rusten, maar telkens op zoek moeten gaan voor de beste oplossing voor de instelling en personeel. Wat mij betreft is de cultuursector daarin niet heel anders dan andere sectoren, maar ik geloof wel dat de cultuursector kan voorlopen met deze nieuwe vorm van leidinggeven. Laten we hierin onder andere de banken, universiteiten en overheid inspireren, wellicht levert het ons iets op!
