Een spectaculaire architecturale vormgeving, een uitgekiende logistiek voor de aan- en afvoer van bezoekers en goederen en een commercieel even slimme combinatie van winkels en horeca: ziedaar de grootste gemene deler van de megakooppaleizen in de drie genoemde grote steden.
Villa ArenA in Zuidoost verenigt circa tachtig interieurwinkels onder n dak. Het moet the place to be zijn voor mensen die hun woning willen inrichten. Je vindt hier alles op woongebied: van binnenhuisarchitectuur tot styling en accessoires, aldus Harrit Sinnige (34), vastgoedontwikkelaar bij ING Vastgoed. Villa ArenA is gehuisvest in een gezichtsbepalend pand, dat in zn futuristische vormgeving beslist niet onderdoet voor het ArenA-stadion. De vormgeving refereert aan de scheepsarchitectuur, zegt Florentijn Vleugels. Vleugels (29) was als projectarchitect van architectenbureau Benthem en Crouwel direct betrokken bij ontwerp en bouw van Villa ArenA. Het centrale punt is de vide, gesitueerd in de loopas van de ArenA-boulevard. Vanuit de hoofdingang is die vide er geknikt ingelegd, om de mensen naar binnen te leiden en om elk hoekpunt op een gelijk en even interessant niveau te krijgen. De opzet was om op elke verdieping en elke plek dezelfde hoeveelheid mensen te krijgen. Met glas viel die vide niet te overkappen die zou veel te zwaar worden dus hebben we gekozen voor luchtkussens, die ogen als zeilen.
Winkelen als ontspanning
De winkelpuien met een totaallengte van 1,2 kilometer zijn uniform vormgegeven met roestvrij staal, glas, hout en natuursteen in neutrale tinten. Ook de winkellogos en reclameaanduidingen ogen rustig. Bomen, een waterpartij en banken van een ruwe steensoort moeten de vide een natuurlijk voorkomen geven. We hebben geprobeerd in het binnengebied een buitengevoel op te roepen, zegt Vleugels. Over de brede houten leuningen kun je, als over de reling van een schip, lekker leunen en om je heen kijken.
Dat principe van kijken naar etalages, maar ook naar andere winkelenden waarbij een belangrijke rol is weggelegd voor trappen en galerijen, gesitueerd rondom een trappenhuis en bekroond met een lichtkoepel, lijkt genspireerd door het concept van de grote warenhuizen die ontstonden in de laatste helft van de negentiende eeuw. We hebben niet echt een historisch voorbeeld gevolgd, merkt Vleugels op. De vorm van het gebouw is uit de logistiek ontstaan. De plattegrond was driehoekig en daarbinnen hebben we gezocht naar een natuurlijke circulatie. We hebben alle vloeren boven elkaar gedraaid, zodat op de hoekpunten bij de entree aan het uiteinde van de vide en vooral in het midden trappen en roltrappen geplaatst konden worden om de mensen tussen de verdiepingen door te laten bewegen.
Dat idee van circulatie is binnen en buiten duidelijk zichtbaar. Wie met de auto van de A2 komt, rijdt in een spiraal rond het gebouw en arriveert via een driedubbele hellingbaan op het dak, waar twee parkeerdekken zorgen voor een overvloed aan parkeerplaatsen. De verticaal geplaatste aluminium lamellen op de dragende betonnen gevel zorgen voor een dynamisch effect in het 200 bij 200 meter metende gebouw. De naam Villa ArenA, die als logo dienst doet, duikt steeds achter die lamellen op en zorgt voor een diepte-effect. Vanaf het parkeerdak leiden de diagonaal ten opzichte van elkaar geplaatste (rol)trappen de bezoeker naar de vier winkellagen daaronder.
De kunst van het wonen
Villa ArenA is ontwikkeld in een samenwerkingsverband van ING Vastgoed Ontwikkeling, BAM NBM Vastgoed en Ballast Nedam Ontwikkelingsmaatschappij onder andere voor de groep ondernemers die zich in Diemen langs de woonboulevard had gevestigd. Omdat de infrastructuur in Diemen achteruit holde, zag deze ondernemersgroep het voordeel om zich te verenigen in n winkelcentrum in het ArenA-gebied, licht Harrit Sinnige toe. Oorspronkelijk was deze locatie exclusief bedoeld voor kantoren. Later koos de gemeente Amsterdam, die de overall-regie heeft voor de ontwikkeling van dit gebied, gezamenlijk met de ontwikkelaars voor een multifunctionele invulling. De deelraad Zuidoost stelde wel als voorwaarde dat de activiteiten in het gebied zouden leiden tot het verhogen van de aantrekkelijkheid van de Bijlmer, en gunstig zouden zijn voor de ontwikkeling van de werkgelegenheid binnen de deelgemeente. We hebben daarop geprobeerd om locale ondernemers te interesseren in deelname, maar dat ketste af op de grootschalige opzet van het centrum en dito investeringen die vestiging in dit centrum met zich meebrengen. De ondernemersvereniging ondersteunt wel de activiteiten van de ArenA-Academie een soort dienstverleningsopleiding en een initiatief vanuit de Bedrijvenvereniging Zuidoost dat probeert om, onder meer via stages, allochtone medewerkers een werkplaats te bezorgen, maar ik ben niet op de hoogte hoe succesvol de plaatsing van (ex-)leerlingen in winkels in Villa ArenA is.
Het concept van Villa ArenA is eenvoudig: een all-in-one winkelcentrum voor alles wat met wonen te maken heeft, bedoeld voor een breed publiek, met een mix van stijlen. De ervaring in, bijvoorbeeld, Alexandrium in Rotterdam had geleerd dat een ruime hoeveelheid horecavoorzieningen en vermaaksgelegenheden doorslaggevend zijn voor het succes van een dergelijk centrum. De horecavoorzieningen in Villa ArenA diverse cafs, (drie) kiosken, een restaurant en een combinatie van een koffie- en cadeauwinkel zijn allemaal gecentreerd in of aan de vide. Een grand caf pal naast de hoofdingang moet de verbinding gaan vormen met de boulevard buiten. Ook aan kinderopvang uitsluitend voor winkelend publiek is gedacht: SKON (Stichting Kinderopvang Nederland) zorgt onder de naam Blauwe Dierenparade voor professionele opvang en begeleiding.
Het concept van Villa ArenA vertaalt zich in de term kunst van het wonen, zegt Sinnige. Er bestaat bij een groter publiek blijkbaar behoefte aan leren wonen. Wanneer je afgaat op al die bladen en de populariteit van tv-programmas kun je concluderen dat er op dit moment veel belangstelling bestaat voor woninginrichting en design. Onder de noemer kunst van het wonen hebben we hier dan ook een ruimte ingepland waar lezingen en workshops kunnen worden gehouden, en presentaties door fabrikanten. Dat gaat in september open.
Winkelen, recreatie en cultuur
Sinnige bezocht, samen met Vleugels, ettelijke andere megastores in het buitenland om inspiratie op te doen. Zo kwamen we terecht bij Bluewater in Engeland en bekeken we de ontwikkelingen rondom de Potsdammerplatz in Berlijn. Ook in Portugal zijn, wanneer het gaat om de overlap van winkelen en recreatie, allerlei ontwikkelingen gaande. Het is daar een beetje de wet van de remmende voorsprong. Toch is het idee van een meubelboulevard, met een clustering van winkels op woongebied, iets typisch Nederlands. Elders in de wereld zie je veel groots opgezette shopping malls, met verschillende soorten winkels onder n dak, aangevuld met multiplexbioscopen, zwembaden en andere vormen van recreatief vermaak. Een meubelboulevard vind je verder nergens ter wereld. Maar in Nederland bestaat ook minder behoefte aan zulke super megastores. Met onze dichte infrastructuur is dat niet nodig.
De mix van functies is in het ArenA-gebied gevat in het totaalplan, getekend door architect Pi de Bruyn. Alles is geclusterd rondom het centrale gebaar van de Boulevard, aldus Vleugels. De gemeente wil ook de woonfunctie binnen het gebied versterken. En dat zal inderdaad wel geen sociale woningbouw worden. De ontwikkeling van het gebied is nog niet klaar, vult Sinnige aan. Station Bijlmer moet nog helemaal worden verbouwd. De bedoeling is ook dat daarmee het gebied rondom het winkelcentrum Amsterdamse Poort aan de ene kant van het spoor beter aansluit op het gebied rondom de ArenA-boulevard aan de andere kant. En dan komt er nog de Utrechtboog. Pas over een paar jaar is duidelijk hoe het totaal van het gebied eruit ziet.
Villa ArenA moet binnen dat gebied een duidelijke functie gaan vervullen, niet alleen voor een in wooninrichting genteresseerd publiek, maar ook voor passanten. Met de horecavoorzieningen binnen het gebouw hopen we ook het kantoorpersoneel uit de directe omgeving binnen te halen, die tussen de middag ontspanning zoeken. Geregeld speelt er in de vide een pianist, maar in de toekomst kan hier natuurlijk ook een kamerorkest spelen.
Florentijn Vleugels (29) studeerde voordat hij bij Benthem en Crouwel kwam aan de TU in Eindhoven.
Harrit Sinnige werkte eerder bij het ICS adviseurs, nu onderdeel van Deloitte en Touche.
– Laatste culturele activiteit: Vleugels: een vanwege gezinsuitbreiding al enige tijd geleden gebracht bezoek aan de opera Tosca
Sinnige: een bezoek aan het museum op Curaao
– Laatste leisure-activiteit: Vleugels: klimmen op de klimmuur in Nieuwegein.
Sinnige: aerobics
– Welke stad gaat het maken: Beiden kiezen voor een stad in het voormalige Oostblok. Vleugels noemt Praag, Sinnige kiest voor Warschau, maar beiden zien de uitdaging voor die steden vooral in de integratie van oud in nieuw.
– Trend voor de toekomst: Ook daar zijn ze eensgezind: de meest opvallende trend is het naar elkaar toe groeien van cultuur en recreatie. Winkelen zal steeds vaker worden gentegreerd in ontspanning. Maar de Nederlander gaat daarin zeker niet zover als de Amerikanen. Ook hier zie je de invloed van het poldermodel, aldus Sinnige.
