Keynote speaker was Alex Osterwalder, die wereldwijd beter bekend staat als ‘mr. Business model’. Als internationaal business consultant, gespecialiseerd in businessmodelinnovatie, adviseert hij grote bedrijven uit verschillende sectoren. Daartoe ontwikkelde hij aan de Universiteit van Lausanne in Zwitserland een systematische methodologie.
Het lijkt niet meer dan logisch een deel van de dag in het Engels te discussiëren. De Nederlandse vertaling van business model, namelijk verdienmodel, biedt gewoonweg de verkeerde connotatie. Alsof geld verdienen het uitgangspunt is. Een businessmodel is echter meer dan dat. Het is een versimpelde weergave van de logica van een organisatie. Het beschrijft wat de organisatie biedt aan zijn klanten of publiek, hoe die ze bereikt en hoe die zich tot hen verhoudt, met welke middelen, activiteiten en partners dit bereikt wordt en uiteindelijk hoe daarmee geld verdient wordt. Osterwalder gebruikt een simpele aanpak, het Business Model Canvas, dat bestaat uit negen bouwstenen die de mogelijkheid geven om alle aspecten van een business model op een eenvoudige manier te beschrijven.
Osterwalder benadrukt dat het in de hedendaagse samenleving in toenemende mate cruciaal is om je businessmodel kritisch te bekijken en te verbeteren, ook voor de meer traditionelere industrieën. Om te kunnen innoveren en om nieuwe diensten en producten te kunnen bieden is het essentieel het huidige businessmodel onder de loep te nemen. Dit geldt niet alleen voor commerciële bedrijven, maar in toenemende mate ook voor non-profit instellingen. Het was zo dat verschillende industrieën gekarakteriseerd werden door een enkel dominant model. Dit is echter in een globaliserende, digitaliserende samenleving niet langer houdbaar. Internet zorgde voor een toename aan businessmodellen. Hedendaagse succesvolle organisaties worden gekarakteriseerd door meerdere, naast elkaar bestaande businessmodellen. Osterwalder liet aan de hand van verschillende voorbeelden zien dat de successen worden veroorzaakt door gefocuste en innovatieve businessmodellen. Het succes van EasyJet zit in de nieuwe aanpak ten opzichte van de traditionele vliegindustrie en dat van GreenWheels in de nieuwe aanpak van autohuur. Businessmodel innovatie loont, aldus Osterwalder. Hiermee legt hij met zijn pragmatische visie op businesmodel innovatie een gedegen, heldere basis voor de rest van de dag, waar de andere sprekers, Michel Mol van NPO, Paul Stork van Fabrique en Mirjam Stoop van het ANP, mooi op aansluiten.
Een van de terugkomende thema’s die dag is dat instellingen vooral moeten doen waar ze goed in zijn. Door het analyseren van het businessmodel zet je dit scherper op het netvlies. Strategische partners kunnen daar een essentiële, versterkende rol in spelen. Vooral bij spreker Michel Mol, directeur Innovatie & Nieuwe Media bij de Publieke Omroep kwam dit het meest helder naar voren. Als een van de sleutels van het succes van uitzendinggemist.nl noemt hij het feit dat de publieke omroep niet is gaan doen wat anderen beter kunnen. Ze hebben zich vooral gericht op het aanbieden van content. Mol benadrukte in zijn presentatie niet alleen het belang van samenwerking bij businessmodel innovatie, maar ook de urgentie van het gebruik van andere distributiekanalen dan alleen die van jezelf. Een goed voorbeeld daarvan zijn de recente plannen om uitzendinggemist.nl als embedded service aan te bieden. Daarmee kun je, net als op YouTube, de uitzendingen op eenvoudige wijze op andere websites aanbieden, bijvoorbeeld op je eigen Hyves of Facebook pagina.
Na de ochtendsessie werd onder leiding van keynote speaker Alex Osterwalder in kleine groepjes gewerkt aan de uitwerking van nieuwe businessmodellen aan de hand van twee cases, WatWasWaar en MijnVoorouders. Dit leverde een heel scala aan nieuwe klantgerichte ideeën op. De winnaars van het beste idee kregen een Japanse Maneki Neko mee naar huis. Voor Japanners een talisman die geluk, geld en rijkdom brengt en bezoekers aantrekt. Dus mocht u deze gelukskat bij een erfgoedinstelling tegenkomen, dan bestaat er een grote kans dat die door een innovatief businessmodel daar terecht is gekomen.
Op 12 maart jongstleden organiseerde STAP, in samenwerking met DEN en Kennisland, de Dag van het Businessmodel en Digitaal Erfgoed. STAP is de uitvoerende organisatie achter twee grote web based samenwerkingsprojecten binnen het erfgoedveld:
WatWasWaar (historische informatie over locaties) en MijnVoorouders (historische informatie over personen). Binnen beide projecten wordt gewerkt aan een businessmodel waar profit en non-profit partnerships onderdeel van uitmaken.
Auteur: Isjah Koppejan, projectleider e-cultuur bij Erfgoed Nederland, o.a. bezig met cultuurparticipatie en innovatie, ondersteunt daarnaast creatievelingen bij zakelijke vraagstukken. (I.koppejan@erfgoednederland.nl)
