Een korte terugblik
In 2010 maakte het festival een doorstart, nadat eind 2009 het toenmalige bestuur besloten had het festival te beëindigen. Reden hiervoor was het feit dat hoofdsponsor Schiphol Group haar sponsorcontract wegens de economische crisis niet verlengde. Het jaar ervoor was hetzelfde het geval met het sponsorschap van ING Group. Met het wegvallen van beide sponsoren viel meer dan 30% van de dekking van het festival weg. Ondanks de korte voorbereidingstijd is het gelukt om in augustus 2010 een succesvolle 13e editie te realiseren. Voor de editie 2011 borduurde het festival voort op succes en de resultaten van het festival in 2010. Ook de editie van 2011 is succesvol verlopen. Met meer dan 150 concerten en meer dan 30 randactiviteiten werd het Grachtenfestival 2011 de omvangrijkste editie tot nu toe. Er kwamen 47.000 bezoekers en het festival kreeg veel media-aandacht. De vooraf gestelde doelen werden gehaald: er werd een groter en breder publiek bereikt, meer zichtbaarheid in de stad en meer media-aandacht. Dankzij de nieuwe mediapartners, De Telegraaf, NTR en Radio 4 werd de media-aandacht aanzienlijk vergroot. De NTR maakte twee uur tv over het Grachtenfestival en Radio 4 zond de dagelijkse talkshow EarBites live uit, naast diverse concertregistraties. De Telegraaf zorgde voor meer landelijke bekendheid. De mediawaarde van de geschreven pers bedroeg maar liefst 1,7 miljoen, een aanmerkelijk hogere waarde ten opzichte van 2010. Het bericht van de doorstart heeft vele positieve reacties opgeleverd, niet alleen bij het publiek, maar ook in de media, bij musici en (potentiële) partners. De uitbreiding van het programma werd gerealiseerd door het aangaan van nieuwe samenwerkingsverbanden. De edities van 2010 en 2011 zijn gebruikt om de zichtbaarheid van het festival in de stad te vergroten, onder meer door middel van openluchtprogramma’s op een ponton voor het nieuwe festivalcentrum Het Compagnietheater op de Kloveniersburgwal. Hier verzorgden de winnaars van de GrachtenfestivalPrijs van de afgelopen jaren het openingsprogramma (dit jaar werd de prijs voor de 5e maal uitgereikt), het Radio Blazers Ensemble en Het Nationale Ballet brachten een dubbelprogramma (het festivalthema was die jaar Dans!) en het Koper van het Concertgebouw Orkest verzorgde het slotconcert.
Publieksonderzoek
LPBL en KIEN Marktonderzoek hebben de afgelopen twee festivaledities in opdracht van het Grachtenfestival een publieksonderzoek uitgevoerd. Onderzocht werd wie de bezoekers van het Grachtenfestival zijn, hoe zij het festival waarderen en wat de economische betekenis van het festival voor Amsterdam is. Hieronder de belangrijkste conclusies uit dat onderzoek. De bezoekers van het Grachtenfestival zijn over het algemeen wat oudere en hoger opgeleide liefhebbers van klassieke muziek. Ruim de helft van de bezoekers komt van buiten Amsterdam. Het Grachtenfestival weet echter ook een nieuw publiek te bereiken. Deze nieuwe bezoekers zijn jonger, komen vaker van buiten de stad en zijn minder doorgewinterd in de klassieke muziek. Het Grachtenfestival krijgt van zijn bezoekers een hoog rapportcijfer: gemiddeld geven ze een 8,2. De bezoekers van de gratis concerten geven een 8,4 en zijn daarmee nog iets positiever. Dit hoge rapportcijfer wordt gereflecteerd in de Net Promoterscore van 54% (2010) en 36% (2011). Met name het bezochte programma en de locatie daarvan krijgen een hoge waardering.
Enkele bedragen
De economische betekenis voor de stad van het Grachtenfestival is in 2011 3,5 miljoen euro. Ongeveer 2,8 miljoen is afkomstig van mensen die niet in Amsterdam wonen en betreft dus extra toegevoegde waarde voor de stad: omzet die zonder het Grachtenfestival (waarschijnlijk) niet in Amsterdam was uitgegeven. De begroting van het Grachtenfestival bedraagt ongeveer 1 miljoen (in 2011 was dat zo’n 1,1 miljoen). Grofweg een derde deel van dat bedrag komt uit subsidies en overheidsfondsen (onder meer van de gemeente Amsterdam, enkele stadsdelen, het NFPK en het AFK), een derde uit bijdragen van particuliere fondsen en particulieren (de zogenaamde ‘ambassadeurs’) en het resterende derde deel komt uit sponsoring en eigen inkomsten, waaronder entreegelden. De enige structurele steun voor het festival is de bijdrage van de gemeente, in de vorm van subsidie uit het gemeentelijk kunstenplan 2009-2012. Alternatieve financiering kwam dit jaar uit crowdfunding voor een specifiek project, gerealiseerd via voordekunst.nl.
Inzet van bestuurdersnetwerk
De fondsenwerving is door onszelf uitgevoerd, waarbij ik me heb gericht op de grote fondsen. Dit jaar was dat met name het VSBfonds. Onze zakelijk leider deed de overige aanvragen. Voor de werving van sponsoren kregen we ondersteuning van de Stichting Steun Programmering Grachtenfestival. Het bestuur van deze (onafhankelijke) stichting stelt zijn netwerk beschikbaar voor de sponsorwerving, legt de contacten met bedrijven en biedt waar nodig ondersteuning. Dit is erg belangrijk. Mijn ervaring is dat sponsorwerving alleen succesvol is, indien je gebruik kunt maken van het netwerk van de bestuurders. Wij hebben ons het afgelopen jaar bij de sponsorwerving ‘laten verleiden’ om ons te laten sturen door de bedrijven waar we mee spraken. Wij hebben met meerdere bedrijven gesproken die geïnteresseerd waren, waar wij dan vervolgens een voorstel op maat voor maakten (en soms nog eens bijstelden op verzoek) om uiteindelijk toch te horen te krijgen dat er ‘toch geen budget was voor dit jaar’. Deze werkwijze heeft veel tijd en energie gekost en heeft uiteindelijk, zeker in verhouding tot de investering, te weinig opgeleverd. Voordeel was wel dat we er veel van geleerd hebben. Het heeft bijvoorbeeld goed inzicht gegeven in hoe verschillende bedrijven het festival kennen en ervaren en waar zij naar op zoek zijn als het gaat om sponsoring. Voor het komend jaar hebben wij een nieuwe prospectlijst opgesteld. We gaan ons in eerste instantie richten op (in onze ogen) kansrijke grote(re) sponsoren. Voor het werven van sponsoren is het hoe dan ook belangrijk om bestuurders te hebben die de ingangen verzorgen. Zonder goede ingang is het veel moeilijker (en wellicht zelfs onmogelijk) om bij de goede mensen aan tafel te komen. Daarbij heeft het de voorkeur om bij het eerste gesprek de betreffende bestuurder mee te nemen. De gesprekken met bestuurders erbij waren beduidend anders en doeltreffender.
De toekomst
Zowel voor de werving van fondsen als sponsoren zijn mijn verwachtingen dat het een stuk lastiger zal worden. Fondsen en sponsoren zullen overladen worden met aanvragen, terwijl de beschikbare budgetten van fondsen niet toenemen. En bedrijven zullen wellicht meer gaan ‘shoppen’ en onderhandelen omdat ze meer keuze en onderhandelingsruimte hebben. Daarnaast merk ik dat bedrijven zich niet meer zo snel voor een langere periode willen committeren. Ook voor hen is het immers een onzekere tijd. Een voordeel voor het Grachtenfestival is dat het festival inmiddels een succesvolle doorstart heeft gemaakt. Met een nieuw (en betrokken!) bestuur heeft het festival in 2010 een herpositioneringsdiscussie plaatsgevonden, op basis waarvan nieuwe doelstellingen zijn geformuleerd en het festival in 2011 een nieuwe impuls heeft gekregen. De grote hoeveelheid positieve reacties bij de doorstart, vanuit allerlei verschillende geledingen, hebben aangetoond dat het Grachtenfestival een breed draagvlak heeft. Met onze nieuwe koers en vooral met de behaalde resultaten laten we ook richting sponsoren zien dat het Grachtenfestival een ‘sterk merk’ is: een groeiend festival, met een positieve uitstraling. Dit kwam afgelopen maandag bij de presentatie van de resultaten van ‘KoersKunst’ ook naar voren. Culturele instellingen zouden zich moeten herbezinnen op hun positionering en zoeken naar nieuwe, inhoudelijke, richtingen. Als dat lukt, is het ook makkelijker om nieuwe financiers (sponsoren) te werven.
Nieuwe sponsors
Het Grachtenfestival 2011 werd mede mogelijk gemaakt door hoofdsponsors Friesland Bank en Waternet, door hoofdbegunstiger VSBfonds en door hoofdsubsidiënt Gemeente Amsterdam. Mediapartners zijn NTR, Radio 4 en De Telegraaf. Twee van de begunstigers gingen in op hun motieven om het Grachtenfestival financieel te ondersteunen.
Waternet
Waternet is een maatschappelijke non-profit organisatie en steunt maatschappelijke initiatieven waarmee water en grachten op een opmerkelijke manier aandacht krijgen. Voor Waternet ligt de meerwaarde van samenwerking met culturele organisaties ten opzichte van andere maatschappelijke geledingen in het maatschappelijk doel van deze instellingen, ofwel in het mobiliseren van mensen rondom breed gedragen thema’s. De redenen om te sponsoren liggen enerzijds in meer [exposure en anderzijds in het geven van bekendheid aan de waterproblematiek en het uitdragen van de filosofie van Waternet. Waternet ondersteunt verschillende van soortgelijke initiatieven. Voorwaarde is wel dat er sprake is van een groot bereik bij het publiek, plus dat het evenement of initiatief een nieuwe kijk biedt, optimistisch gestemd is en toekomstgericht. Tips met betrekking tot do’s en don’ts van sponsoring: geen logo’s plakken (is lui en passé), maar daadwerkelijk samenwerken. Bespreek wat je goed kan en biedt deze kennis of kunde aan aan het evenement. Zo word je niet alleen in naam partner, maar ook vaandeldrager van het doel achter het evenement.
VSBfonds
VSBfonds zet zich in voor de kwaliteit van de Nederlandse samenleving. VSBfonds doet dat door projecten te ondersteunen die als doel hebben dat mensen zich kunnen ontwikkelen en zich meer betrokken voelen bij onze samenleving. Die projecten liggen op twee terreinen: kunst en cultuur en mens en maatschappij. Kunst en cultuur kunnen zin en betekenis geven aan het leven van mensen; het kan hun leven verrijken en bijdragen aan hun persoonlijke ontwikkeling. Kunst en cultuur kunnen mensen bezielen, activeren en verbinden. VSBfonds vindt het daarom belangrijk dat zoveel mogelijk mensen in onze samenleving in aanraking komen met kunst en cultuur, en daarbij betrokken worden. Met donaties aan projecten die zich richten op de buurt, het dorp, de stad, of het hele land van grote en kleine organisaties geeft het fonds invulling aan zijn missie. VSBfonds ziet graag dat organisaties die het steunt dat ook via hun eigen communicatiekanalen uitdragen. De reden daarvoor is dat zij op die manier anderen op het idee kunnen brengen om ook een aanvraag in te dienen voor een initiatief of project. VSBfonds maakt geen expliciete afspraken met organisaties over het geven van geld in ruil voor zichtbaarheid, wat bij sponsors vaak wel het geval is. Bij VSBfonds worden donaties toegekend op basis van beleidscriteria. Het afgelopen jaar heeft het fonds ongeveer 1200 kleine én grote projecten op het gebied van kunst en cultuur ondersteund. Naast het Grachtenfestival ging dat bijvoorbeeld om het onlangs heropende Scheepvaartmuseum in Amsterdam. Do’s en don’ts? Verdiep je in het beleid van het fonds of de organisatie waar je je vraag om ondersteuning neerlegt. Dien een aanvraag op tijd en volledig in en geef duidelijk aan voor wie je je project opzet en wat je ermee wilt bereiken. Presenteer een inzichtelijke begroting en tot slot: kijk hoe andere organisaties fondsen werven.
