De nota Ons Creatieve Vermogen van de ministeries van OcenW en Economische Zaken is een veelbesproken beleidsbrief en houdt de culturele sector behoorlijk bezig. De nota was aanleiding voor vele debatten en interviews: voor- en tegenstanders lieten hun mening horen over de inhoud, kwaliteit en beoogde effectiviteit. In dit themanummer van MMNieuws over kunst en economie gaan onder andere Giep Hagoort en Arjo Klamer in op deze beleidsnota. MMNieuws zag in het verschijnen van de nota een uitstekende gelegenheid om de staatssecretaris een aantal vragen voor te leggen over het thema kunst en economie en verzocht haar daarom om een interview. Bij het voorbereiden van de vragen voor dat interview bleek uit de vele interviews en artikelen die naar aanleiding van Ons Creatieve Vermogen waren verschenen dat een aantal kritiekpunten en mogelijke gevolgen van het beoogde beleid van de staatssecretaris niet aan bod waren gekomen. Het lag dan ook voor de hand haar hierover te bevragen.
MMNieuws volgt marketing en managementontwikkelingen in de kunst-, cultuur- en vrijetijdssector zo nauwkeurig mogelijk. MMNieuws beoogt daarnaast als vaktijdschrift een bijdrage te leveren aan de discussie over onderwerpen die in het spectrum van onze aandacht liggen, met name over aspecten als concurrentie en ondernemerschap in de kunst- en cultuursector. Wij waren daarom ook benieuwd naar de persoonlijke visie van de staatssecretaris op deze onderwerpen.
Helaas moeten wij de lezers van MMNieuws de antwoorden van de staatssecretaris schuldig blijven. Op het laatste moment bleek de staatssecretaris niet in de gelegenheid de vragen beantwoorden. We hebben desondanks gemeend er goed aan te doen deze vragen te publiceren. We willen op verschillende gelegenheden mt de staatssecretaris en het veld op zoek gaan naar de antwoorden op deze vragen. Wellicht kan deze publicatie zo bijdragen aan de discussie omtrent de bijna niet te stuiten economisering van de kunsten.
De redactie
redactie@mmnieuws.nl
Ons Creatieve Vermogen
De nota heeft als belangrijkste doelstellingen het actief verbindingen leggen tussen economie en cultuur, financile condities voor creatieve bedrijven versterken, het versterken van internationalisering, randvoorwaarden rondom intellectueel eigendom verbeteren, en cultureel management verder professionaliseren
De nota is volgens de schrijvers geen eindstation. Het programma voor de creatieve industrie waarvoor het kabinet ruim vijftien miljoen euro uittrekt, is experimenteel en tijdelijk van aard. Bewindslieden zullen de vinger aan de pols houden om de effecten van het programma te toetsen, evenals de toegankelijkheid van bestaande randvoorwaarden voor creatieve ondernemingen. Na verder onderzoek zal het kabinet bezien of de gewenste verbinding tussen creatieve bedrijfstakken en de economie een duurzaam karakter heeft, of dat aanvullende voorzieningen nodig zijn om de aansluiting te realiseren.
Vragen over uitgangspunten van de nota Ons Creatieve Vermogen
1. Met deze nota wordt het economische belang van kunst en cultuur gelijk gesteld aan dat van de creatieve industrie. Hoe past de economisering van cultuur in het kabinetsbeleid als geheel?
2. Er wordt gesteld dat de creatieve en de economische werelden nog te veel gescheiden zijn. Ligt dat meer aan de kunsten of toch ook wel aan het bedrijfsleven? En klopt dit voor het hele creatieve werkveld of alleen voor de gesubsidieerde kunsten?
3. Zou het voor de discussie in het veld niet verhelderend kunnen werken om de creatieve industrie niet op n hoop te gooien, maar te spreken over culturele voorzieningen (distributie) en kunstenaars (gesubsidieerde productie), creatieve bedrijven en industrile creatieven?
4. De brief maakt geen normatief onderscheid tussen creatieve industrie, culturele industrie, kunst of entertainment: het gaat om het geheel van bedrijfstakken waarvan creativiteit de cruciale productiefactor is. Denkt u dat, in de cultureel economische benadering van de nota, kunst en cultuur teveel moeten opgaan in de wereld van creatieve industrie? Lost hun eigenheid niet op in het grote geheel van de creative industries (de meeste maatregelen zijn immers gericht op de gesubsidieerde kunsten)?
5. Welke maatregelen gaan het meeste rendement opleveren om de cultuur die nu nog grotendeels van overheidssteun afhankelijk is, ondernemender te laten opereren? Volstaat het om discussiebijeenkomsten te organiseren? Of is het nodig om bij het toekennen van subsidies meer op dit aspect te (gaan) sturen? Eisen om specifiek deel van de begroting aan marketing en communicatie uit te geven, bijvoorbeeld?
6. Er is een nieuwe Raad voor Cultuur die u kritisch gaat volgen, ook t.a.v. cultuur en economie. Wat verwacht u van deze samenwerking? Wordt de Raad hieromtrent om advies gevraagd?
Vragen over specifieke maatregelen
1. Het cultureel management moet verbeterd worden. Waar denkt u dan specifiek aan?
2. De salarissen van de marketingmedewerkers van culturele instellingen zijn zo laag dat veel talent vlucht naar hoge-lonen sectoren (creatieve commercile industrie en daarbuiten). Hoe zou deze ontwikkeling gestuit kunnen worden?
3. Voor het programma Creative Challenge Call wordt 8 miljoen beschikbaar gesteld. Het kabinet doet hierbij een oproep aan het Nederlandse bedrijfsleven (zowel uit de creatieve sector als daarbuiten) om projectvoorstellen te doen waarbij netwerkvorming, kennisuitwisseling en samenwerking centraal staan. Projecten met concrete doelen worden gefinancierd met een eenmalige financile bijdrage. In hoeverre is dit een structurele oplossing voor de kloof die gedicht moet worden?
4. De criteria van het Creative Challenge Call zijn nog niet helemaal duidelijk. Kunt u daar een nadere toelichting op geven? Wat worden bijvoorbeeld de doelstellingen en hoe definieert u de succesfactoren?
Vragen over de mogelijke gevolgen
1. U wilt de economisering van cultuur aanmoedigen. Heeft de culturele sector zich dan ook te houden aan economische principes als (oneerlijke) concurrentie? Denk hierbij bijvoorbeeld aan de vrije producenten versus gesubsidieerde producties.
2. Veel culturele instellingen zijn bang dat meer ondernemerschap (eigen inkomsten en private bijdragen) zullen leiden tot minder subsidie. Vindt u dat een terechte angst?
3. Het was de bedoeling om voor eind 2005 twee culturele beleggingsfondsen te installeren; wat is daarbij de stand van zaken? Investeren in film is niet het lange termijn succes geworden? De participatiemaatschappij PAKC is ook al weer ter ziele… Wat moeten hierbij de succesfactoren worden?
4. Ondernemerschap in de kunsten wil zeggen dat je op rendement gaat sturen. Investeren in culturele diversiteit staat hiermee op gespannen voet. Onderzoek toont aan dat de inspanningen van de afgelopen15 jaar om het bezoek cultureel meer divers te maken weinig rendement hebben opgeleverd. Wat is uw mening hieromtrent?
5. De waarde van kunst voor de economie als geheel zou een veel grotere investering rechtvaardigen. Waarom werd er dan toch op bezuinigd de afgelopen jaren? Een goed bedrijf waar het door economische omstandigheden slecht mee gaat, investeert in marketing in plaats van er op te bezuinigen… Hoe zit dat met cultuur?
6. Bij de nieuwe filmbrief aan de kamer is er meer aandacht voor vernieuwing en ambitie, en succes en bereik zijn minder belangrijk; is dat een eerste teken aan de wand om weer iets van het economische denken terug te draaien? Kwaliteit moet boven kwantiteit gesteld worden. Niet alleen in musea (bezoekersaantallen) maar ook op publieke omroep (waarderingscijfers i.p.v. kijkcijfers)?
