Beste Eymert,
Onder invloed van een van mijn opdrachtgevers heb ik tegenwoordig meer oog voor de problemen die kleven aan wetenschapscommunicatie. Dat blijkt een vak apart. Belangstelling voor de wetenschap kweken, daar gaat het om. Wie moet je dan bereiken? De jeugd die de toekomst heeft. Hoe bereik je die? Daar beginnen de problemen. Science is fun en sensatie, maar maak dat die verwende, verv(irtu)eelde, verpretparkte kids maar eens duidelijk.
Vorige maand bekeek ik een van de tv opgenomen videootje en pikte zodoende toevallig een commercial van Nemo mee. Wat een lullig- en k’igheid! Even snel no budget in elkaar gemikt, net op tijd voor de kerstvakantie. Waanzinnig Wonderlijke Wetenschap! Kijk naar de plaatjes en ik houd mijn mond verder. Schokkend.
Datzelfde Nemo zou een speerpunt van innovativiteit moeten zijn! Maar het instituut heeft grote vorm- n inhoudproblemen. Ze zitten in een van de geweldigste gebouwen die er de laatste jaren in Amsterdam zijn verrezen, maar wat daar op n in staat is gewoon te… hoe zal ik het zeggen… te NINT.
Direct na opening heette Nemo NewMetropolis en dat spatte in neonletters van het dakterras af. Het leek een grand caf allure dus, maar niet de juiste, want na korte tijd stond de boel op de rand van het faillissement. Snel een nieuwe naam, minister Hermans vol vertrouwen bij de opening, wat extra geld en veel vrijwilligers en alles moest anders. De neon werd ijlings vervangen door een simpel bord met de nieuwe naam, tegen de toren aangeschroefd. Dat is tijdelijk, vergiste ik me.
Het woord Nemo (Little Nemo? Captain Nemo?), dat woordbeeld, die borden… Maar ook wat er in het gebouw gebeurt: alles ademt nostalgie en vloekt hevig met het hi-tech onderkomen. Geef (gaf) mij het Evoluon maar!
Misschien loop ik weer eens achter en is nostalgie het nieuwste van het innovatiefste. Maar misschien ook niet en dan blijf ik bij dit kernachtige (dus engelstalige) advies:
Shape up or move out.
Rolf
Beste Rolf,
Aan je klaagzang heb ik niets toe te voegen, maar dat maakt het geval Nemo niet minder tragisch. Immers, dat dit initiatief ondanks de fantastische creatie van Renzo Piano blijft steken in goede, bijna amateuristische bedoelingen, is niet de schuld van Nemo, maar van de Mister Nemo van deze tijd, de overheid.
Ooit was er een tijd dat de overheid meende de samenleving te kunnen maken die is qua spirit jammer genoeg, maar vanwege zn onhaalbare pretenties gelukkig voorbij. In die tijd werd ook in ons land het idee van het wetenschapscentrum geboren, een idee dat OK was vanwege zn door jou gereleveerde doelstelling, en omdat het in de VS een bewezen succes was.
Op het moment dat dat idee overheid en bedrijfsleven bevruchtte, werd de conceptie gefrustreerd doordat de tijd aanbrak van de terugtredende (c.q. bezuinigende) overheid ik heb het nu over de tweede helft van de jaren 80. Resultaat: het idee ging de ijskast in. Alleen in Amsterdam (toch niet echt een bta-stad) hield men het bij het NINT nog een beetje warm.
Of het nu door dat terugtreden was of door mondiale ontwikkelingen, het economisch tij keerde, en diverse overheden hadden ineens weer geld over voor de ontwikkeling van een wetenschapscentrum. Dat wil zeggen, niet voor de desbetreffende exploitatierisicos, maar wel voor de benodigde investeringen. Zo kwam het trotse NewMetropolis tot stand: voor het grootste deel met geld van overheden, maar zonder (overheids)garanties voor de exploitatie. Daarvoor moest de bij die overheid ineens populair geworden
markt maar zorgen. En omdat de markt niet overal intrapt, bleef de exploitie in handen van een stichting, die noch de professionaliteit, noch het vermogen had om dit ambitieuze project echt haalbaar te maken. NewMetropolis hield het dan ook niet lang vol.
Inmiddels leven wij in het tijdperk van de onduidelijke overheid. Een overheid die zich uitermate tevreden betoont over haar economie, die graag zegt wat ze niet doet of niet zegt wat ze wel doet, die zich daarbij verschuilt achter eenvoudige alibis zoals de Zalm-norm, maar die mentaal en qua uitstraling naar het volk dat haar heeft gekozen, onvoldoende duidelijk maakt waar ze echt voor staat. Die zoals bekend moeite heeft met handhaving, niet alleen van de voorgeschreven orde, maar ook van haar eigen autoriteit, mede vanwege het feit dat de door haar bewierookte markt het werkzame publieke lichaam inmiddels heeft leeggeplunderd cannibalisatie heet dat in de commercie.
In dat tijdsgewricht noemde de Phoenix die op de as van NewMet herrees zich Nemo alsof hij zich schaamde voor zijn bestaan in het belang van de publieke zaak. En dat is de reden dat ik ondanks die lullige vormgeving ontzettend veel respect heb voor de mensen die dit idee levend proberen te houden.
Eymert
