Hoe dingen aan de man gebracht worden, daar gaat deze rubriek over. Over De 3 Es, bedacht ik me gisteren. Misschien bestaan ze al in de communicatie-lingo, zo logisch klinken ze: Effectiviteit, Esthetiek en Ethiek. Ik zal ze deze keer alleen moeten tackelen want Eymert is met vakantie.
Hij en ik hebben het meestal over Effectiviteit en/of Esthetiek, maar door De Noordzee, het onderwerp van dit stukje, stak de E van Ethiek ineens zijn kop op in mijn kop: ik moest denken aan een discussie in de klas, eind jaren zeventig op de Rietveld, waarin het ging over eerlijk of oneerlijk ontwerp.
Typisch iets van die tijd. Je hoort er nooit meer iemand over. Het heeft weinig te maken met het moderne score-denken en eerlijk gezegd hen ik er zelf ook zelden mee bezig. Maar nu ineens…
De Noordzee is een fototentoonstelling in De Nieuwe Kerk. Dit najaar en de twee volgende worden thematische selecties uit de Fotocollectie Nederland getoond. Samensteller van De Noordzee is Willem van Zoetendaal en het tentoonstellingsontwerp is van Victor Levie en Josephine Oudijn (RO Ontwerpers).
Ik vind het een mooie, intieme en behapbare tentoonstelling. De 180 nostalgisch getinte fotos zijn simpel en terughoudend gepresenteerd tegen een leverkleurige ondergrond in n lange, rondlopende vitrine in een zwarte ruimte met een prettige aquariumsfeer.
Alleen het Hoge Koor van De Nieuwe Kerk wordt gebruikt en dat is fraai van de rest van de kerk gescheiden. Met name het front van wat de tentoonstellers een beetje flauw de camera obscura noemen, is prachtig: de zee zacht afgedrukt op metershoge, dunne gordijnen die licht wiegen op toevallige luchtstromingen. Rond de camera obscura, die ook de volgende twee exposities uit de reeks zal herbergen, is een galerij gemaakt met nieuwe uitvergrotingen van fotos die helaas ook binnenin te zien zijn.
Al met al kun je een genoeglijk uurtje doorbrengen met De Noordzee. Maar om er speciaal voor vanuit Groningen of Maastricht te komen? Het is denkbaar dat menige bezoeker teleurgesteld naar buiten komt. Dat heeft te maken met hoe de tentoonstelling aan de man gebracht wordt.
Er is een publiciteitsmachine in werking gezet die bij mij in ieder geval verwachtingen wekte van een andere en grotere expositie.
Kern van het publiciteitsmateriaal is een oogstrelend strandnaakt van Emmy Andriesse. Deze foto siert grote en kleine posters, advertenties en folders en hangt heel groot aan de buitenkant van de kerk, waar ook gigantische vaandels hangen die bijdragen aan de verwachting dat De Noordzee qua grootsheid een soort Goud der Thracirs is.
Ethiek. De naaktfoto van Emmy Andriesse is bijna het enige naakt op de tentoonstelling en dus is het uit oogpunt van representatie niet eerlijk om zon foto als boegbeeld te gebruiken. Maar ja, het is wel een superfoto en naakt trekt altijd, dus reden genoeg om het wel te doen. Is het reden genoeg? Ik weet het niet. Bestaan er nog liefhebbers van artistiek naakt, ouderwets fotobladenbloot,
Aktfotografic op zn eufemistisch Duits? Zo ja, dan spoeden zij nu zich naar De Nieuwe Kerk en kijken op hun neus.
Nog twee losse opmerkingen met een ethisch luchtje.
1. Ik was bij de persvoorbezichtiging, daarmee uit de rol van onhevangen man in the street stappend die ik normaal voor deze rubriek aanneem, maar het was ook wel weer eens leuk en nuttig. Er waren praatjes van Ernst W. Veen (Nationale Stichting De Nieuwe Kerk) en Willem van Zoetendaal.
Die laatste kreeg na zijn verhaal iets ingefluisterd door Veen, waarop hij zich weer tot het zaaltje richtte om nog even te benadrukken dat er zeven fotos uit het familiealbum van de familie Frank in de selectie waren opgenomen, niet omdat ze met Anne Frank te maken hadden, maar om hun fotografische kwaliteit. Nou, ik zag ze hangen en er was een mooie lucky shot bij van een uitdagende Margot Frank, maar verder was het niks bijzonders fotos die ook uit Eymerts of mijn plakboeken hadden kunnen komen.
Dat geeft niet, want alles rond Anne Frank heeft een emotionele lading en dus zijn het toch bijzondere plaatjes. Maar waarom daar moeilijk over doen en een onkreukbare esthetische afstandelijkheid fingeren?
2. De catalogus is een mooi klein hoekje, zij het wat dunnetjes (dat klopt dan weer wl met de omvang van de expositie). Ook daarin staat de naaktfoto van Emmy Andriesse natuurlijk. Maar waarom zo klein en donker en vooral: waarom aangesneden? Op de tentoonstelling zie je pas dat de staande foto van de affiche eigenlijk vierkant is en dat de schaduw van de gefotografeerde vrouw er helemaal op staat. Onbegrijpelijk om juist deze prijsfoto in de catalogus zo te behandelen. En dat terwijl, zo las ik in de Nieuwsbrief van het Nederlands Fotogenootschap (NFg), Van Zoetendaals aanpak zich kenmerkt door respect voor de foto als esthetisch uitdrukkingsmiddel. Ergens heeft iemand een steekje laten vallen.
De NFg heeft een andere aanpak: op de omslag van de betreffende Nieuwsbrief staat wr die foto van Andriesse, maar hier voor de afwisseling in spiegelbeeld. Wat maakt het uit.
