Beste Esther,
Branchevervaging is een relatief modern ontwerpprincipe. Historisch gesproken was er, ruwweg, eerst de mededeling – in den beginne was er het woord, inderdaad – al dan niet met een illustratief plaatje. Toen kwam de metafoor (de parabel in beeld) en daarna de branchevervaging: het spel met beeldtaal voor de visueel geletterden die we tegenwoordig zijn. Tot zover de theorie! Kijk mee naar de plaatjes.
1 Bij Carmen denk je aan een opera vol fatale passie, niet aan verkeersborden. Daarom intrigeert deze poster voor het op de opera gebaseerde stuk van Toneelgroep Amsterdam. Een perfect voorbeeld van branchevervaging. Natuurlijk ontbreken de metaforen niet: ‘pas op, hobbels op uw weg!’. En platter: ‘u nadert gevaarlijke tieten!’ Als deze Carmen hard, plat en modern is, dan dekt de vlag (ontwerp Laboratorivm) de lading ook nog.
2/3 De aankondiging voor het Groot Circus van Azi’ is precies dat: een aankondiging, op het meest letterlijke niveau. Wysiwyg. Freeks Parlando is geen circus, maar de
poster hanteert wel die beeldtaal. Een mooi staaltje branchevervaging: de poster van Freek ziet er circusachtiger uit dan de echte circusposter. Being For the Benefit of Mr. Kite!
4/5 Poldergasten en Julidans hebben een zomers campinggevoel gemeen. De originele plaatsing van de tekst bij Poldergasten geeft die poster toch een arty tintje. En bij nadere beschouwing zijn het vreemde types die die rare foto bevolken. De Julidans poster daarentegen toont pure pret, misschien nog eerder camp dan camping, waardoor de branche wel rg vervaagt. Het gaat hier wel om serieus ballet, ja? Deze poster deed het goed in zomers Amsterdam, maar schiet qua mededeelzaamheid tekort op meerdere niveaus, waaronder het typografische.
6 Dit is een linke, die poezenposter. Een sterk branchevervagend gebruik van de briefjestaal waarmee wanhopige mensen hun weggelopen poes proberen te vinden, levert iets op wat in de richting van een Artistiek Experiment lijkt te gaan. Zo intrigerend, dat je er bijna van naar www.tomislost.nl zou surfen. Ik heb me ingehouden. Of liever: zag net op tijd wat er aan het halsbandje van ‘Tom’ hing. Reclame voor een drankje.
Groeten van Rolf
Ha die Rolf,
Dat was een heel bombardement aan plaatjes. En mijn conclusie is: Leve de branchevervaging. Als ik ergens een hekel aan heb is het de uitdrukking ‘schoenmaker, houd je bij je leest’! Dat wil ik graag en grondig aan mijn laars lappen. Misschien is dat wel de belangrijkste reden dat ik kunstenaar geworden ben, het beroep waar steeds geprobeerd wordt de eigen branche uit te breiden. Sommigen zien dat zelfs als een voorwaarde voor een goed kunstwerk: dat het de grens van ‘wat kunst kan zijn’ steeds weer opschuift.
Het afgelopen weekeind bezocht ik de Documenta te Kassel. Het internationale, vijfjaarlijkse ijkpunt van de beeldende kunst. Zoals iedereen al was opgevallen: veel werk dat meer een documentaire lijkt dan een kunstwerk. Ha, branchevervaging! Maar hoe wordt die dan ingezet? In ieder geval niet in de presentatie: alle filmpjes werden in een donker hokje met een paar bankjes gepresenteerd. En kunstenaar had de ruimte omgebouwd tot een filmzaaltje met een aflopende tribune. Maar dat past allemaal z- precies in het jargon van de filmvertoningsbranche, dat ik dat toch niet als waarlijke, uitdagende branchevervaging kon zien.
Dat het ook anders kan en dat branchevervaging de zeggingskracht van een werk honderd keer kan versterken, bewees de bijdrage van Igoolik Isuma Productions, een door Inuit (eskimo’s) gerund productiebedrijf dat de eigen orale traditie wil voortzetten met het moderne medium van docudrama. Hun bijdrage bestond uit 13 Filmpjes over het Igoolik familieleven. Een mengsel van soap en docu, wat op zich al branchevervaging is, maar mij viel meer de manier van presenteren op: in een van de gangen van het expositielabyrint hingen 13 monitoren tegelijkertijd de films te vertonen. Je kon er langslopen, als waren het schilderijen in een museum. De monitoren hingen hoog aan de wand; zo leek het ook de vertrekhal van een vliegveld.
De filmpjes lieten het Inuit-leven zien zoals het vijftig jaar geleden geweest moet zijn. Fullcolour en superscherp. Een toeristische trip. Dat de gang overvuld was met een massa blank en stedelijk bezoekersvlees maakte het werk alleen maar sterker: de associatie met de vertrekhal, de vluchtige aandacht in het gedrang, en ondertussen die niet te stoppen stroom aan arcadische beelden van kajaks, rendieren, iglo’s en opengesneden zeehonden. Het maakte in n keer de bizarre situatie voelbaar in een wereld waar de laatste resten authentiek jagersleven beschermd en beschreven worden, ja zelfs bestaansrecht en een economische functie krijgen, met gebruikmaking van een vurig mengsel van airport-romantiek, kunstgewicht, tv-vluchtigheid en ansichtkaartenglamour. Branchevervaging reigns!
Hartelijke groet, Esther
