Een trend die zich, met de uitbreiding van de Europese Unie, ook in Oost-Europese theaters doorzet. Zij investeren momenteel in het beter uitbouwen van hun websites, om de cultuurtoerist die eraan denkt om de opera te bezoeken van up-to-date informatie te voorzien. Neem bijvoorbeeld de Hongaarse Staatsopera of de Nationale Opera in Praag. Beide theaters organiseren op vastgelegde tijdstippen rondleidingen en in Praag wordt er voor elke premire een informatieve fototentoonstelling georganiseerd. Voor jongeren worden net als in de andere Europese huizen zowel masterclasses als ontmoetingen met zangers en regisseurs voorzien.
Internationalisering
Zon 8 jaar geleden zocht een tiental diensten publiekswerking van deze huizen elkaar op en verenigden zich binnen RESEO het Europees Netwerk van Educatieve Diensten in Operahuizen. Vandaag telt het netwerk 30 leden, gespreid over heel Europa. Er was duidelijk behoefte aan een centrale plek waar informatie, kennis en ervaring kon worden uitgewisseld. Ongeveer vier keer per jaar geeft de nieuwsbrief Operaccessibility hier de mogelijkheid toe. Online zorgt een virtueel forum voor de nodige discussie en werkruimte en minstens twee keer per seizoen worden er studieontmoetingen georganiseerd, waar ook gedachtewisselingen plaatsvinden.
Educatie whats in the name?
Om een duidelijker beeld te krijgen van wat men in de diverse huizen met educatie bedoelt, werd er in 2001 bij de RESEO-leden onder leiding van de University of Leeds – School of Education een onderzoek gestart naar de inhoud en de filosofie van de educatieve werking binnen een operagezelschap. Het eerste deel werd vorig jaar afgerond en brengt de activiteiten in kaart die de verschillende huizen aan hun publiek te bieden hebben. Het concentreert zich op de doelstellingen van educatieve werking binnen een operagezelschap en is nog volop aan de gang. Een tussentijds rapport geeft al wel enkele indicaties van de uiteindelijke resultaten die voor 2005 verwacht worden.
Uit de eerste resultaten valt af te leiden dat educatie in elk gezelschap op heel diverse manieren ingevuld wordt. De plek die de educatieve werking binnen een huis inneemt, kan sterk verschillen en heeft niet zo zeer met de grootte van het gezelschap te maken, maar wel met de doelstellingen van publiekswerking binnen het huis. Sommige gezelschappen hebben niet echt een dienst, maar organiseren wel publieksbegeleidende activiteiten. Voor andere gezelschappen is publiekswerking gewoon een stuk van hun core-business en zit er dus aan elke artistieke activiteit een educatief aspect vast.
De term educatief wordt daarom door meerdere respondenten als belemmerend ervaren. Vaak beperkt de interpretatie van de term zich tot het zuiver pedagogisch georinteerde werk gericht naar scholen en jongeren. Naast ateliers en creatieve workshops voor deze doelgroepen zie je dat gezelschappen ook actief zijn binnen de community. Vaak werken ze met alle lagen van de bevolking. Om toegang tot het genre voor een breed publiek te vergemakkelijken, staan bij alle huizen rondleidingen, inleidingen, studiedagen en ontdekkingsmomenten rond welbepaalde operas of rond opera in het algemeen op het programma. In sommige gezelschappen staan de educatieve medewerk(st)er(s) samen met de dienst communicatie en dramaturgie mee in voor de opmaak van de programmaboeken, inleidende teksten, extra informatie op de website en cd-roms ter voorbereiding van een operabezoek.
Het werk is dus erg divers en er blijkt geen juiste term te bestaan om al deze activiteiten te benoemen. Deze verscheidenheid heeft de laatste jaren zeker niet remmend gewerkt, maar zorgde voor heel wat boeiende grensoverschrijdende samenwerkingsvormen. De halfjaarlijkse ontmoetingen tussen RESEO-leden zijn een ideale voedingsbodem voor mogelijke gezamenlijke projecten gebleken.
Internationale samenwerking
Neem bijvoorbeeld de uitwisseling tussen Porto 2001 Casa da Musica en drie Britse operagezelschappen. Niet alleen de operaproducties gingen naar Portugal, maar ook de daaraan gekoppelde publieksverbredende projecten. Elk Brits huis richtte zich tot een andere doelgroep. De Birmingham Opera Company schakelde bewoners van een kansarme buurt uit Porto in om mee te spelen in hun voorstelling van Alban Bergs Wozzeck, terwijl de educatieve medewerkers van de Scottish Opera aspirant leerkrachten trainden zodat ze nadien een begeleidende rol konden opnemen tijdens het project van de Welsh National Opera dat met kinderen uit enkele plaatselijke lagere scholen een eigen versie van Leonore (Beethoven) uitwerkte.
Of kijk naar het Thtre du Chtelet. Elk seizoen krijgt men daar een buitenlands gezelschap op bezoek. Sinds kort gaat dit gepaard met een gezamenlijke educatieve activiteit waarbij de uitwisseling van culturen en creativiteit centraal staan. Na een eerste verrijkende ervaring tussen een klas uit Parijs en een muziekschool uit East-Sussex rond Glyndebournes productie van Fidelio (Beethoven) volgde dit jaar een soortgelijke samenwerking tussen Franse en Russische jongeren met het Mariinski theater uit St Petersburg, met hun eigen versie van Les Troyens (Berlioz) voor het Chtelet publiek.
Voor meer informatie over RESEO en de samenwerking die voor 2004 op stapel staat zie www.reseo.org. Zie voor het tussentijdse rapport Why Opera
Education? de publicaties op www.kandl.be.
Voor meer informatie over de samenwerking tussen het Thtre du Chtelet en het Mariinski theater zie
www.theatrechatelet.com.
