Rotterdam Festivals

Rotterdam scoort hoge ogen als festivalstad. Motor achter dit succes is Rotterdam Festivals. Achter deze naam gaat de organisatie schuil die de verbindende schakel is tussen beleid, evenementorganisatoren en publiek. Rotterdam Festivals coördineert het evenmentenbeleid van de stad en stimuleert de cultuurparticipatie van Rotterdammers. Tot haar takenpakket behoort onder andere het samenstellen van een uitgebalanceerde evenementenkalender, beslisprocedures rondom sponsoring, het communiceren van de Uitagenda en het uitvoeren van publieksonderzoek. Margo Rooijackers ging in gesprek met Johan Moerman, al sinds jaar en dag directeur van Rotterdam Festivals.

Rotterdam wordt geroemd in de New York Times en de Lonely Planet. Hoe komt het dat de stad zo in de lift zit? En wat is de rol van het evenementenbeleid in deze ontwikkeling?Rotterdam is platgebombardeerd in de tweede wereldoorlog. Het is een cliché, maar waar. Gedurende lange tijd is er gewerkt aan de opbouw van de stad. Wie nu Rotterdam binnenkomt, ziet een moderne stad. Rotterdam is aanwijsbaar verbeterd en spreekt met name jonge mensen aan. De huidige opwaartse ontwikkeling lijkt meer te zijn dan slechts een hype. De beweging is sterker, internationaler en duurzamer. Evenementen hebben ongetwijfeld een relevante bijdrage geleverd aan de geschetste ontwikkeling. Evenementen maken een stad levendiger en hebben een gunstige uitwerking op de beeldvorming over de stad. Uit onderzoek weten wij dat bezoekers die een Rotterdams evenement bezoeken, aansluitend ook vaak positiever over Rotterdam denken.

Rotterdam werd meerdere malen uitgeroepen tot IFEA World Festival & Events City. Bestaat er zoiets als ‘het Rotterdam Festivals model’? Zo ja, kun je dit omschrijven?

Het ‘Rotterdam Festivals model’ is gebaseerd op 3 uitgangspunten. Ten eerste: het initiatief komt van onder en niet van boven. In Rotterdam proberen we de energie die er in de stad is te benutten. Het feit dat Rotterdam Festivals een aparte stichting is zorgt voor een demping van de directe politieke invloed. Wij zitten dicht op de eventorganisatoren en kunnen snel en daadkrachtig handelen. Een tweede punt is dat je in een stad moet zitten waar initiatief aanwezig is. In Rotterdam is dat het geval. De ruimte is er voor iedereen, voor zowel professionals als jonge initiatiefnemers die het vak nog moeten leren. Dit lokale initiatief verbinden wij vervolgens met het publiek in de stad. Rotterdam Festivals doet uitgebreid publieksonderzoek en kent het publiek. We beoordelen niet alleen of een plan goed is, maar ook of het een nieuw publiek bereikt.

Ten derde is er het besef dat we met onze evenementen verhalen over de stad vertellen. De evenementen linken aan de centrale thema’s in Rotterdam: moderne architectuur, sportstad, culturele diversiteit, internationalisering, maritieme stad en jonge stad. Er moet overeenstemming zijn over het verhaal dat je wilt vertellen over de stad en die consensus is er. De kern van ons werk bestaat uit het koppelen van het initiatief van organisatoren, met de thema’s van de stad en de bewoners van de stad. Deze verbinding levert een uniek product op doordat de thema’s zo expliciet verbonden zijn aan onze stad. Het ultieme doel is om voor alle bewoners een aantrekkelijke stad te maken. En tegelijkertijd trekt dit ook toeristen aan.

Was Rotterdam Festivals de eerste organisatie die evenementen als instrument voor citymarketing in ging zetten?

Landelijk waren wij de eerste stad met een geïntegreerd evenementenbeleid. Onze aanpak betreft geen ‘rocket science’. In de jaren 90 kwam het besef op dat evenementen niet alleen maar feestjes zijn, maar dat er potentie in zit voor citymarketing. Evenementen als instrument om je imago op te poetsen. Wij hebben toen als eerste de organisatie aangepast en besloten alle schotten tussen economie en cultuur op te heffen en er 1 loket van te maken. De eerste paar jaar moet je je bewijzen en dat heeft goed uitgepakt. Natuurlijk moet je blijven presteren maar het gemeentebestuur heeft ons altijd ruggensteun gegeven. Ook een stad als Eindhoven weet haar merk goed neer te zetten met accenten op onder meer technologie en licht. En in Amsterdam hebben ze recent een prima evenementenbeleid geformuleerd, maar hierbij ligt de focus op beheersing van bezoekersstromen. In andere steden zie je dat het een tijdje goed gaat, tot er bijvoorbeeld een nieuwe wethouder komt, die andere keuzes maakt. Voor veel steden is op dit punt enorme winst te behalen.

Wat is het verhaal van Rotterdam?

Het DNA van Rotterdam is ondernemend, internationaal en ongepolijst. Dat is de sfeer die we hebben en via de centrale thema’s verder uitwerken in het evenementenbeleid. Maar altijd met aandacht voor flexibiliteit, niet op een rigide manier. Uiteindelijk moet ieder nieuw evenement bij Rotterdam passen, dus als het een bloembollencorso is, doen we het niet. Het is beter om niet een verhaal te creëren, maar te focussen op karakteristieken die al 20 of zelfs 100 jaar bestaan. Als je onze topevenementen op een rijtje ziet, dan herken je Rotterdam. Denk aan de Wereldhavendagen, IFFR (International Film Festival Rotterdam) of Rotterdam Unlimited. Er is sprake van een mate van ‘Rotterdamsheid’. Daar ben ik trots op, dat dat gelukt is.

En is dat hetgeen waar je het meest trots op bent?

Het meest trots ben ik op de verbondenheid van Rotterdam Festivals met de stad. Dat de onderwerpen van de festivals zo over deze stad gaan en zo met de bewoners verbonden zijn, dat het een groot draagvlak in de stad heeft. Enkele jaren geleden is er onderzoek gedaan naar de vraag hoe steden beleefd worden. Eén van de vragen ging over het draagvlak voor lokale evenementen bij bewoners. Hierop had Rotterdam de hoogste score van heel Nederland. Daar mag je trots op zijn en dat geeft je een onderscheidend profiel.

Wat zijn de uitdagingen voor de toekomst ten aanzien van het evenementenbeleid?

Het is onze ambitie om onze iconische evenementen uit te bouwen naar sterke periodes op de kalender. Bepaalde thema’s hebben nog waanzinnige potentie. We zijn nu met architectuur bezig en weten allerlei gekke plekken in de stad te benutten voor evenementen, in de haven of op het dak van een wolkenkrabber. Die momenten willen we versterken tot een internationaal evenement van enkele weken. Een opgave van ‘Good’ naar ‘Great’.

Wat verder in heel Nederland een uitdaging is, is de verdichting. Enerzijds een verdichting van de stad en anderzijds een verdichting van evenementen. Op een gegeven moment komt de vraag: hebben we de fysieke ruimte nog? En de vervolgvraag: hebben we al die evenementen nodig?

En zijn er nog uitdagingen voor het cultuurparticipatiebeleid?

Naast onze festivalactiviteiten hebben we de taak de cultuurparticipatie van de Rotterdammer te ontwikkelen. Samen met de festivals, theaters en musea verzorgen wij een gezamenlijke promotie om de bewoners uit de regio te informeren over het cultuuraanbod. Zoals gezegd hebben wij een eigen kenniscentrum opgezet dat onderzoek doet naar het publiek. Er is geen stad in Nederland die zoveel over zijn cultuurpubliek weet als Rotterdam. De publicatie ‘Wat wil het publiek?’ uit 2015 geeft hierin uitvoerig inzicht. De gemeente heeft ons gevraagd het festivalonderzoek uit te breiden naar de hele cultuurpoot. Alle culturele instellingen die geld krijgen vanuit de gemeente worden aangespoord deel te nemen. Deze integrale aanpak gaat een totaaloverzicht opleveren op het gebied van cultuurparticipatie van de Rotterdammer. De meerwaarde van dit onderzoek zit in de bundeling van krachten. Dit maakt dat je collectief strategische keuzes kunt maken en voorkomt dat iedere instelling, alle doelgroepen moet bereiken. Festivals, theaters en musea hebben gezamenlijk de ambitie uitgesproken om zoveel mogelijk mensen in de stad te bereiken. Of dat 100% is of minder, gaan we later bepalen. Je hebt ten slotte ook het recht om niet van cultuur te houden. Ik ben benieuwd wat dit traject gaat opleveren en vertrouw erop dat alle partijen er sterker uit komen.

Fotografie: Marco De Swart

NB: dit artikel verscheen eerder in het magazine Uncover ‘Leisure & Events’ van Breda University of Applied Sciences.