Die olifanten zijn het meest indrukwekkend. Ze sloffen met z’n allen over een uitgestrekte verdorde vlakte en stromen samen bij een waterbron. Daar zijn ze uiteraard niet alleen. Zo’n beetje alle dieren die in die vlakten leven verzamelen zich daar. Het is er een drukte van belang, met veel gepiep, gekrijs en getrompetter. De imposante olifanten zijn er overdag de baas. Zij sjouwen relaxed rond door die plas en duwen andere beesten zonder pardon aan de kant. Maar ’s nachts is het anders. De roofdieren zijn dan aan zet. In een knappe samenwerking kiezen ze feilloos het zwakste dier uit de olifantenkudde. Terwijl die kudde samenklontert, de grootste voorop, omsingelen de leeuwen hun prooi en vallen aan. Een beetje zoals de ME charges uitvoert op miltante Amsterdamse krakers, maar dan anders. De kudde houdt stand, maar niet zonder offers. Mijn kinderen duiken bij die beelden met hun hoofd in de bank, om vervolgens te zien hoe een leeuw op een taai stukje slurf zit te kauwen. De volgende dag trekt de kudde olifanten voort, op zoek naar een nieuwe bron.
Het zijn spannende tijden voor de cultuur in Nederland. Na jaren van voorspoed en groei, dreigen nu de bronnen toch wat kleiner te worden. Dus wordt het geschreeuw steeds luider. Culturele bedrijven en kunstenaars zijn geen kuddes olifanten, integendeel. Ja misschien één dag op het Malieveld, maar dan is het wel gedaan. Wij benadrukken onze autonomie en identiteit en we vluchten alle kanten op. Terwijl we beter weten. Daarom leest u in dit nummer van MMNieuws opvallend vaak het woordje ‘samen’. Omdat we het niet langer alleen af kunnen. Alsof dat voorheen wel kon. Succesvolle kunstenaars werken samen met innovatieve bedrijven, in broedplaatsen wordt samen gewoond en gewerkt, in cultuurclusters bouwen instellingen en horecaboeren samen aan de prachtigste concepten.
En volgens de fondsenwervers en bankiers kunnen we ook nog eens samen optrekken in de zoektocht naar nieuw geld. Stel je eens voor dat al die adviezen van alle auteurs in dit blad zouden worden opgevolgd en waarheid zouden worden. Dan zou de culturele wereld er heel anders gaan uitzien. Tenminste, als je kijkt naar organisatie, huisvesting en financiering van al dat moois. Want het betekent nog al wat voor het imago van al die partners, en vooral ook voor hun culturele prestaties. Al die voorstellingen, concerten, beeldhouwwerken en ander fraais kunnen dan niet hetzelfde blijven als voorheen.
Natuurlijk voeren we die discussie ook in het veld waarin ik werk. Want theaters gedragen zich tot nu toe heel anders dan supermarkten, scholen of zorginstellingen. Die hebben zich de afgelopen tien jaar immers wel gegroepeerd en weer hergegroepeerd. Om ketens te vormen die goedkoper en efficiënter zijn en die beter in kunnen spelen op behoeften van de markt. Dat dit niet altijd goed uitpakt weten we allemaal, maar de tendens is onomkeerbaar. Maar vooralsnog niet bij die theaters hoor. Die weten tot nu toe braaf stand te houden, met een life line naar hun eigen gemeente met hun eigen wethoudertjes. Toch kan het met de dreigingen in de huidige markt niet lang meer duren. Theaters zullen eieren voor hun geld kiezen om het vege lijf te redden.
Het is tijd voor nieuwe ondernemende coöperaties in theaterland. Ketens van theaters die een regio bedienen vanuit één kantoor, met meerdere filialen. Naast ketens die juist kiezen voor een specialisme. Denk naast de musicaltheaters aan het cabaret- of toneeltheater. Het zal heel wat directeuren hun begeerde baantje kosten. Maar het is nu eenmaal zo, elke existentiële verandering eist zijn offers. Die coöperaties maken straks slimme deals met horecabedrijven, met theaterproducenten en de media. Om zo samen sterker te staan tegenover de markt, de private financiers en de verschillende overheden. Het is een simpel en onontkoombaar feit. Die ketens komen er echt, het is een natuurlijk gegeven, het is alleen de vraag wanneer. Dus zullen we de komende tijd nog wel een tijdje schreeuwen en veel stof doen opwaaien. En dan raast de kudde voort, al is die dan wel iets kleiner dan voorheen.
