Mijn Schiedam

Op 9 september 2017 liepen tientallen verenigingen in optocht door Schiedam. Voorop de Rijnmond-band, achteraan die van carnavalsverenging De Rietzeilers. Daartussen de trotse leden van de verenigingen met hun nieuwe vaandels, van de Dahliavereniging tot Leefbaar Schiedam, van de taekwondoclub tot de scouting en van de toneelvereniging tot de reddingsbrigade. Iedereen zag die dag dat zij samen de stad sterk maken.

Met die optocht sloot het Stedelijk Museum Schiedam een bijzonder project af: ‘Vaandels & Verhalen’. Van te voren hadden we bedacht dat we heel gelukkig zouden zijn als er vijfentwintig verenigingen mee wilden doen: samen eten, met kunstenaars vaandels maken voor hun vereniging, een tentoonstelling maken met historische en nieuwe vaandels, en het geheel afsluiten met een optocht. Het werden er vijfenzestig. Het onderwerp raakte een snaar.

Cultuur voor iedereen

Het Stedelijk Museum Schiedam is vanouds gewaardeerd om haar kunsttentoonstellingen over de Cobragroep, de jaren zestig en hedendaagse kunst. Die tentoonstellingen maken we nog steeds, zoals nu een grote overzichtstentoonstelling ‘Corneille, zijn wereld’ (tot en met 3 februari te zien). Maar we willen ook van betekenis zijn voor de Schiedammers. En daarin slagen we niet met het traditionele tentoonstellingsprogramma.

‘Vaandels & Verhalen’ bracht het museum veel. De allochtone ouders van een basisschool verzorgden onze catering, de Dahliavereniging zette dit najaar verse bloemen in onze entree en de tip van een lid van de fotoclub leidde tot een succesvolle tentoonstelling over een oude werf met foto’s van Cas Oorthuys. Maar we leerden vooral dat we contact maken als we aansluiten bij wat de Schiedammers bezighoudt.

Mijn Schiedam

We willen hiermee niet alleen doorgaan, maar een stap verder zetten. Dit najaar lanceerden we daarom een driejarig project: ‘Mijn Schiedam’. Dat kan dankzij vier fondsen: het VSBfonds, het Bank Giro Loterijfonds, het Mondriaan Fonds en de G.PH. Verhagenstichting. ‘Mijn Schiedam’ is er voor nieuwsgierige Schiedammers die met hun creativiteit en verhaal willen bijdragen aan een sterke stad. Die het fijn vinden om echt contact met elkaar te hebben en iets te doen wat waardevol is voor henzelf en de ander. En die het prettig vinden van elkaar te leren en met het museum samen willen programmeren. Het Stedelijk Museum Schiedam zet daarvoor zijn expertise en netwerk in.

Om een idee te geven: deze zomer kregen we een mailtje van twee middelbare scholieren, Isa en Lisa. Ze vertelden dat ze een profielwerkstuk over anorexia schreven en vroegen of ze niet ook een tentoonstelling in het museum mochten maken. Het antwoord was ‘ja’. Isa en Lisa werken nu samen met social designer Manon van Hoeckel aan een presentatie over het zelfbeeld van jongeren en sociale media. Straks kan iedereen in het museum ervaren hoe jongeren dit thema beleven. Overigens heeft Van Hoeckel ook een kapsalon geopend in het museum: tot 3 maart knipt elke zondag een van de achttien deelnemende Schiedamse kapperszaken gratis in de museumzaal. En in die kapperszaken zelf worden tegelijkertijd capes gebruikt met vragen over familie. Zo trekken we Schiedammers naar de huidige tentoonstelling ‘Familie’ en verleiden we ze tot een gesprek.

Bouwen aan een community

De werkwijze van het museum sluit nauw aan bij de praktijk van de Amerikaanse Nina Simon. Deze pionier heeft als directeur van het Santa Cruz Museum of Art and History de koers van dit museum verlegd van traditionele kunstinstelling tot huiskamer van de stad. Ze schreef veel gelezen boeken als The participatory museum en The art of relevance. En onlangs lanceerde ze een beweging: OFBYFORALL (www.ofbyforall.org). We zijn trots dat we als enige niet-Engelstalige organisatie en als één van vijf musea behoren tot de twintig organisaties die zijn geselecteerd voor de ‘first wave’ van deze beweging. Dat betekent een half jaar samen leren.

Het Stedelijk Museum Schiedam is niet uniek in zijn ambitie om van betekenis te zijn voor een stad. Overal in de wereld wordt op dit moment gezocht naar manieren om de samenhang tussen cultuur en maatschappij te vergroten, zowel binnen als buiten musea, bibliotheken, opleidingen en culturele instellingen. Er is grote behoefte aan voorbeelden, uitwisseling en methodes uit de praktijk. Want er bestaat geen opleiding of blauwdruk voor deze manier van werken. Daarom organiseren we op 11 februari 2019 een studiedag voor iedereen die geïnteresseerd is in communitywerk in de culturele sector. Van ervaringsdeskundigen die zich deze rol al hebben eigen gemaakt tot nieuwsgierige mensen die graag willen weten hoe je het zou kunnen doen. Het wordt een kijkje in de keukens van praktijktijgers en zoekende instituten, geen opsomming van ‘best practices’. Alles komt voor het voetlicht: de realiteit van de welbedoelde maar vreselijke vergissingen, waar te beginnen, hoe de juiste mensen te vinden en contact te leggen, en hoe te voorkomen dat je zelf teveel invult, verkeerde aannames maakt en in oude patronen vervalt. Het programma wordt in december bekend gemaakt, maar je kunt je vast aanmelden via rsvp@stedelijkmuseumschiedam.nl. Iedereen is welkom!