Virtuele mobiele gemeenschappen
Jongeren hebben, niet echt verbazend, als eerste gretig ingespeeld op deze nieuwe vorm van samen communiceren. Via hun mobiele telefoon en tekstberichtjes blijven ze op een snelle en eenvoudige manier in contact met leeftijdsgenoten en vrienden. Het is hun mobiel virtueel netwerk. Waar privacy beperkt is denk bijvoorbeeld aan Aziatische landen zorgt dit netwerk bij tieners voor een vluchtweg uit de wereld van de volwassenen, aldus Mitzuko Ito. Via tekstberichtjes delen ze zelfs hun intiemste ervaringen met leeftijdsgenootjes.
Ondertussen is deze trend wereldwijd overgenomen. Mobiele communicatie geeft een nieuwe invulling aan het woord snelheid en zorgt voor een andere binding met het sociale leven, door het initiren van nieuwe vormen van relaties (zie Sadie Plant, On the Mobile). In geen tijd kun je via je telefoon een nieuwe besloten groep of virtuele gemeenschap samenbrengen, al dan niet gevolgd door een rele ontmoeting. Via textmessaging kun je met n berichtje een hele groep mensen bereiken. Je kan het zien als een vorm van sociale interactie waarbij de zender en de ontvanger eenzelfde, zij het asynchrone ervaring delen (Howard Rheingold in Smart Mobs). Beide maken, vluchtig of intens, deel uit van een heel eigen verhaal, dat zich in eerste instantie vooral virtueel afspeelt, maar meestal gevolgd wordt door een gezamenlijke actie op een welbepaalde rele plek.
Participatie in een mobiel virtueel/reel
netwerk
Ironisch misschien, maar waar mobiele communicatietechnologie ontwikkeld werd om ons zoals eerder al even werd aangehaald los te maken van een door draden aan elkaar gebonden infrastructuur, zien we nu dat deze technologie sterk verankerd is geraakt in de ruimtelijke omgeving van onze leefwereld (Andrew Townsend in Wired/Unwired; The Urban Geography of Digital Networks). Het digitale netwerk spreidt zich, buiten eigen huis en kantoor, uit over straten, parken en andere digitaal uitgeruste publieke ruimtes. Het maakt als het ware deel uit van de stad of gemeente en wordt er ook voor een stuk door bepaald omdat iedere bevolkingsgroep binnen de gemeenschap er gebruik van maakt. De relatief lage kosten en de eenvoud van de mobiele telefoon hebben er voor gezorgd dat deze wereldwijd en in alle lagen van de bevolking binnen korte tijd sneller is ingeburgerd dan het internet. De cijfers voor Belgi geven aan dat er iets meer dan 76% GSM gebruikers zijn. 82% van hen stuurt regelmatig een tekstberichtje, wat neerkomt op een gemiddelde van 54 berichtjes per maand per gebruiker (bron: Netsize Guide 2004).
STADSchromosomen een stadsverhaal in
SMS-taal
Met het gegeven in het achterhoofd dat enerzijds het digitaal netwerk zich vandaag de dag uitstrekt over heel de stad en met het feit dat zowat iedere inwoner een mobiele telefoon op zak heeft, vroeg men binnen C.H.I.P.S vzw (een non-profit organisatie die projecten binnen nieuwe media en creatieve participatie van een breed publiek promoot, organiseert en steunt) zich af of er geen artistieke connectie was tussen de bewoners van het stedelijk weefsel en de nieuwe manier van communiceren. Met wereldboekenstad als achtergrond werd in Antwerpen van maart tot september het multi-mediale project STADSchromosomen opgezet.
De stad en haar districten, gaande van Hoboken tot Lillo, werd virtueel opgedeeld in 25 zones, met elk rele punten van waarop de bewoners en voorbijgangers uitgenodigd werden hun impressie over die bewuste plek door te sturen via SMS (lees tekstbericht) en zo mee te schrijven aan een nieuw stadsverhaal. Voor diegene die liever een impressie lazen dan schreven, was het mogelijk om ten alle tijde een eerder ingestuurd berichtje op te vragen. Je kon de berichten ook doorsturen naar iemand met wie je het tekstje wilde delen.
Om de tussenliggende zones bij STADSchromosomen te kunnen betrekken werd er een virtueel punt voor Antwerpen voorzien. De code van dit punt kon de deelnemer dan gebruiken om algemene indrukken van de stad door te sturen.
Parallel met Antwerpen liep het al eerder opgestarte Citypoems in Leeds (UK). Berichtjes uit de zusterstad voor dit project konden eveneens via een specifiek virtueel punt worden opgevraagd. Alle impressies werden verzameld op de website (http://www.stadschromosomen.be), waar ruimte was voor commentaar op de ingestuurde berichtjes.
Een selectie van alle ingestuurde tekstjes zou aan het einde van het project gebundeld worden tot een rele blik van de inwoner en bezoeker op Antwerpen en Leeds.
Het stadsproject kon, gezien de beperkte middelen, slechts de juiste draagkracht krijgen door de intense samenwerking met die diverse (socio-)culturele en stedelijke partners, wat voor een sterke verankering in de stad zorgde en voor een tekstpuntennetwerk dat een verbinding vormde tussen de meest diverse bevolkingsgroepen. Elke partner droeg zijn steentje bij tot het project. De lijst van partners is tegelijk een staalkaart van de stad, gaande van literaire verenigingen (Creatief Schrijven, Stichting Lezen, Antwerpen Boekenstad), die mee gezorgd hebben voor de publicatie en de workshops, tot sociale, culturele, stedelijke en winkeliersverenigingen (HETPALEIS, ccBe, De Lijn, Dienst Recyclageparken, Sering vzw., Toerisme Antwerpen, het stadsbestuur, de districten Berchem, Deurne, Merksem, Hoboken, Antwerpen) die als behoeder van een tekstpunt optraden. Radio 1 werkte mee als mediasponsor. Antwerpen Cultuurstad en The British Council waren de belangrijkste financile partners
Zelfs met de vele partners die in het project geloofden, was het toch vooral spannend om te zien of mensen ook effectief zouden deelnemen aan het project. Voor de eerste prikkels zorgden tekstjes die via schrijfworkshops verzameld werden. Met als resultaat dat er tegen einde mei al 300 berichtjes online stonden.
Hoewel menigeen zich vragen stelde aan de inhoudelijke haalbaarheid van STADSchromosomen, werd deze twijfel vanaf het begin weggenomen. De inzendingen waren van een verrassende kwaliteit.
Uiteraard zijn niet alle ingezonden tekstjes van eenzelfde niveau, maar ze geven allemaal samen wel een goed beeld van wat er in de stad leeft. Overigens bleek dat op teksten waaraan getwijfeld werd of ze wel op de website konden omdat ze te kwetsend of racistisch waren spontane reacties kwamen bij de gebruikers zelf.
Uiteindelijk werden er 575 tekstjes ingestuurd en twee keer zo veel opgevraagd. De meest populaire punten waren Antwerpen Algemeen en Transport (openbaar vervoer).
De inzendingen legden vooral themas bloot die inherent zijn aan het leven in een stad en zorgden voor de rode draad in de publicatie. 130 inzendingen werden geselecteerd voor de bloemlezing en werden samengebracht in een hebbedingetje dat zowel digitaal als gedrukt beschikbaar is en dat als eerste boek in Belgi gepubliceerd werd onder de Creative Commons licentie (http://creativecommons.org/). Niet meer dan logisch als je bedenkt dat de tekstjes van de burgers voor de burgers geschreven zijn.
De presentatie van het boekje bracht voor n keer reel alle partners, schrijvers en nieuwsgierigen van het stadsverhaal samen en zorgde voor een bonte mengeling in het publiek en een feestelijke afsluiting van het project.
Partners van het stadsproject waren: de inwoners/bezoekers van Antwerpen, Antwerpen Cultuurstad, Antwerpen Wereldboekenstad 2004, Creatief Schrijven, Stichting Lezen, AMVC – Letterenhuis, K & L bvba, Blink! Media (UK), Moussem vzw, Platform Allochtone Jongeren, ccBe, Het Oude Badhuis, de Stedelijke Jeugddienst, Sering vzw, CC De Kern, de Seniorenvereniging van Berchem, De Lijn, de dienst voor de Recyclageparken van de stad, HETPALEIS, Het Toneelhuis, Ibishotel Antwerpen Centrum, Toerisme Antwerpen, Prospekta vzw, Sering vzw, het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen, De Zoo, het Wereldcultuurcentrum Zuiderpershuis, het Rubenshuis, het Museum Plantin- Moretus, RVT Hoge Beuken, Infokantoor Hoboken, De districten Hoboken Berchem Merksem Antwerpen Deurne, , de Openbare Bibliotheek, Scaldis Vzw, Handelsfederatie Provincie Antwerpen, Winkelcentrum Abdijstraat-Kiel, UGC Cinemas, VDAB, De Zoo, EHA!, OCMW Antwerpen en de Unie van Turkse Verenigingen, Rapid affichage, Questo bvba, het College van Burgemeester en Schepenen, Radio 1, Centrum voor Volwassenen Onderwijs Antwerpen Zuid en The British Council.
—-
Het mooiste startschot voor dit project vormde, naast de schrijfworkshops, de wandeling van 300 studenten uit het Centrum voor Volwassenenonderwijs afdeling Antwerpen Zuid, daags na het openingsweekend van ABC2004. Deze zeer diverse groep deed vijf tekstpunten aan, gaande van de Zoo tot de Grote Markt met een middagstop in HETPALEIS. Zij ontdekten de stad en gaven ongezouten hun mening. Deze wandeling zorgde onmiddellijk voor een bonte kleuring van het aantal ingestuurde impressies: Vogels en paarden, zand en water en ideen voor een stad samen met elkaar (Grote Markt 10.05.2004 14:59); Draken, zeemeerminnen en kastelen. En dan zou Antwerpen geen sprookjesstad zijn? (Grote Markt 10.05.2004 14:22); Groot zijn de tralies voor de boeken (Museum Plantin-Moretus 10;05.2005 14:56).
