Theate Het theaterbezoek kelderde, bioscopen en theaters gingen ten onder of richtten zich ten einde raad op striptease en peepshows. Om pas vijftien jaar later weer op te bloeien. Maar goed, ook ik klampte me ruim een jaar lang vast aan dat idee. Het zou allemaal wel los lopen met die crisis. Leverde het seizoen 2008/2009 ons immers niet de hoogste bezoekersresultaten in onze geschiedenis? Onder elkaar konden we er lekker over opscheppen. Tot we de resultaten zagen van de voorverkopen van het huidige seizoen. Die kelderden. Eindelijk paniek? Nee hoor, we bleven in de collectieve ontkenning. Bij ons was niks aan de hand en we zouden het later in het seizoen wel inlopen. Dacht je dat nou echt? Niet dus. Behalve professor Cees Langeveld dan, die heeft het allemaal eerder geweten. En daar naar gehandeld natuurlijk. Want hij heeft met vooruitziende blik zijn eigen theater geherfinancierd op het dieptepunt van de rentestand, sneed genadeloos in zijn personeelsbestand, perste impresariaten uit als citroenen en verkoopt gouden theaterstoelen voor het dubbele tarief. En hij weet dat het niet genoeg is, dat het op den duur allemaal anders zal moeten.
Dat doet me denken aan de Oost-Duitsers na 1989. Na de euforie van de val van de Muur moesten ze en masse gaan ‘umdenken’. Het systeem was gekanteld, alles moest naar Westers voorbeeld. Dat leidde voor menig inwoner van de Bondsrepubliek tot een nostalgische hang naar de tijd dat het allemaal nog goed was. De realiteit is onverbiddelijk. Ook als je nu na ruim twintig jaar nog niet mentaal mee kan komen. Wat ik hier mee wil zeggen? Nou, die Ossies moesten dan wel ‘umdenken’, maar ze hadden in elk geval een lichtend voorbeeld. Dat hebben de theater- en museumdirecties van nu niet. We raken met die teruglopende bezoekersresultaten en die bezuinigingen in paniek, maar we hebben geen idee hoe het nu ineens allemaal anders moet. Hoewel, ik heb wel een voorgevoel van wat er gaat gebeuren. Dat is echt niet zo ingewikkeld.
Want wat gebeurt er met de zwakste broeders in een markt van overaanbod, ten tijde van recessie in ons kapitalistisch systeem? Juist, die gaan ten onder. Wandel ‘s middags maar eens door je eigen binnenstad, langs die gesloten kroegen en winkels. Maak het de kat maar wijs dat we niet omkomen in een overvloed van theater- en concertaanbod. Er wordt simpelweg veel te veel geproduceerd en elk dorp heeft zijn eigen podium. Dus ligt de ‘shake out’ op de loer. Het mes moet er in, het moet anders, het moet slimmer, het moet professioneler en met meer ‘economies of scale’. Impresariaten, orkesten en gezelschappen zullen gewild of ongewild samensmelten of verdwijnen. Theaters gaan net als de Rabobank of de Super de Boer ketens vormen waarin gezamenlijk wordt ingekocht en verkocht. En natuurlijk gaan we ons daar met hand en tand tegen verzetten. Tevergeefs, het is onvermijdelijk. Het is een kwestie van ‘umdenken’. Crisis is kans. Grijp ‘m. Over twintig jaar kijken we met gemengde gevoelens terug. Zoals nu naar die kleine bioscoop aan de markt. Die na een periode van ‘warme films’ in 1978 zijn deuren sloot. Nu is het die tapijthal. Het moet anders, het roer moet om, ontkennen heeft geen zin.
Auteur: Tekst: Rob van Steen Rob van Steen studeerde bedrijfskunde en theater-wetenschappen. Hij werkt als directeur en programmeur van Theater en Congres-centrum Hanzehof in Zutphen en -combineert deze functie met advieswerk bij LAgroup, Leisure & Arts Consulting. (RobvanSteen@LAgroup.nl)
