Urban is here to stay!

De wereld om ons heen is de afgelopen 20 jaar sterk veranderd. Dat geldt ook zeker voor de manier waarop sport en cultuur beoefend worden, en voor de behoeften die mensen op dit vlak hebben. De urban sports & culture scene is een lifestyle die tegemoet komt aan deze veranderende behoeften. Waar je urban voorheen vooral terugzag in de rafelranden van steden, trekt deze scene tegenwoordig zowel online als offline een breed publiek.

Urban in Brabant floreert

Brabant heeft een opvallend grote en actieve urban sports & culture scene. Kijk ter illustratie maar eens naar het programma van de Urban Sports Week Amsterdam: tijdens de afgelopen editie bestond het programma voor zo’n 75% uit Brabantse initiatieven! Brabant kan op veel onderdelen de concurrentie met grote steden als Rotterdam, Den Haag en Amsterdam makkelijk aan. Wat zijn de sterke punten van de Brabantse urban scene? Om je een idee te geven lichten we hieronder één van de onderdelen van urban sports (skateboarden) uit.

Bijna een kwart van de in totaal 17 indoor skateparken in Nederland bevindt zich in Brabant. Elk skatepark heeft zijn eigen expertise.

• Pier 15 in Breda is een typisch skatepark voor de discipline street (hierbij gebruiken skateboarders voornamelijk obstakels die je ook op straat terugvindt voor hun tricks, zoals relingen, drempels, verhogingen). Sinds vorig jaar heeft het park een eigen buiten bowl, een basketbal 3×3 veld en een parcours waar freerunners kunnen te trainen.
• Ladybird skatepark in Tilburg heeft ambities om de discipline park ruimte te geven. Dat wil zeggen dat het park dus nadenkt over nog meer bowls (een kom waar skaters hun kunsten vertonen), halfpipes en andere installaties om het park te verrijken.
• World Skate Center in ’s-Hertogenbosch heeft de enige goede indoor halfpipe (een u-vormige, van hoog naar laag aflopende baan) van Nederland.
• Area51 Skatepark in Eindhoven staat wereldwijd bekend om zijn goede indoor bowl, en in 040 BMX Park (ook in Eindhoven) is de enige indoor BMX Freestyle hal van Europa gevestigd. Succesvolle events: Brabant valt op In 2016 was het NK skateboarden in Tilburg en in 2017 was Breda gaststad voor dit evenement. En dat is opgevallen, want de Brabantse parken worden nu vaker gevraagd om grotere events te hosten. Zoals in 2017 ook de Vans Shop Riot European finals, waar 15 verschillende landen aan meededen.

De skateparken hebben een sterk aantrekkende werking op beoefenaars van andere disciplines uit de urban sports en vooral culture, zoals hiphop, breakdance, muziek, mode, film, fotografie, graffiti, basketbal 3×3 en free running. Door de unieke infrastructuur, de top faciliteiten voor urban sporters en evenementen als WOO HAH! en EMOVES halen urban liefhebbers in onze provincie hun hart op.

Waar komt dat Brabantse succes vandaan? Dat urban in Brabant het zo goed doet, komt door een aantal factoren:

1. Veranderende rol van de overheid Waar de traditionele bezoeker van een culturele organisatie in Nederland niet altijd een afspiegeling vormt van de Nederlandse samenleving, kenmerkt urban zich juist door een divers publiek en door een groot bereik van jongeren – zowel online als offline. Fondsen en gemeentes herkennen dit en stellen zich steeds flexibeler op: zo zijn ze beter bereikbaar voor de urban scene. Ook de provincie Noord-Brabant en de B5 steden (Breda, Tilburg, Den Bosch, Eindhoven en Helmond) zetten zich in om urban steeds beter op de kaart te zetten.

Er is ondersteuning bij de organisatie van evenementen en bij verdere professionalisering en tevens worden urban sports & culture veelvuldig ingezet bij sociaal-maatschappelijke vraagstukken. In zeven Nederlandse steden zijn inmiddels zogenaamde matchmakers actief, die op verschillende manieren ondersteuning bieden bij het opzetten van urban projecten. Deze matchmakers werken voor het Fonds voor de Podiumkunsten, het VSB Fonds en het Fonds voor Cultuurparticipatie.

Een ander mooi voorbeeld is de speciale urban ambtenaar die bij de gemeente Eindhoven werkt. Net zoals in Eindhoven zijn er inmiddels in andere Brabantse gemeenten ambtenaren die achter de schermen de verbindingen leggen tussen sport en cultuur, en tussen andere domeinen zoals welzijn (preventieve ondersteuning voor jongeren) en economische zaken (start-ups en creatieve bedrijvigheid). In Den Bosch is binnen de gemeentelijke organisatie een projectgroep gevormd waarin cultuur, sport, jongeren en events zijn vertegenwoordigd.

2. Samenwerken zit in de genen

Typisch voor de scene zijn de Do It Yourself cultuur, het informele, gelijkwaardigheid onderling, de intensieve samenwerking binnen de steden en de gunfactor. Waar traditionele culturele organisaties vooral intern gericht zijn, moeite hebben met samenwerken en veelal financieel afhankelijk zijn van gemeente of provincie, kijkt de urban scene vooral naar wat ze wel kunnen in plaats van wat ze niet kunnen. Crossovers en innovatie tussen sport en cultuur zijn hierbij eerder regel dan uitzondering. Een voorbeeld hiervan is het Urban Sports Performance Centre opgericht door InnoSportLab Sport & Beweeg en Paramedisch Expertise Centrum Eindhoven in samenwerking met de urban scene in Brabant. Dit medisch centrum is uniek en richt zich als eerste in de wereld op de medische begeleiding van urban sporters en dansers met als doel betere prestaties en de profilering van Brabant als wereldwijde urban hotspot. De intrede van het EMOVES Urban Culture festival in Eindhoven in de basisinfrastructuur heeft ervoor gezorgd dat veel culturele instellingen in Eindhoven graag samen willen werken met EMOVES. Het festival bereikt immers een doelgroep die niet te vinden is in een museum of theater. De urban scene in Eindhoven werkt inmiddels structureel samen met het Parktheater rondom de Urban Dansdagen en bij het opzetten van theatertour Adrenaline voor de breakdancers van The Ruggeds. Aan de andere kant verrijkt het Parktheater de urban scene met kennis over de theatersector. Het theater bereikt nieuwe doelgroepen door deze samenwerking, en de urban scene leert en profiteert van de organisatie en het netwerk van het Parktheater.

3. Ideeën ontstaan van onderaf

Wat is nu zo kenmerkend aan ondernemers in de urban scene? Het zijn hardwerkende, no-nonsens jongens en meiden die zich niet laten leiden door beleidskaders. Ze vertrouwen op de scene, ze kiezen een eigen richting en ze organiseren op basis van vertrouwen in plaats van angst. In plaats van te zeuren of bij de pakken neer te zitten, als ze een probleem zien, gaan ze aan de slag. Daardoor zijn initiatieven vaak succesvol – er is een grote achterban – en ze zorgen daardoor voor een grotere aantrekkingskracht van steden. Initiatieven als Area040 (het eerder genoemde skatepark Area 51 en BMX park 040 zijn onlangs samengevoegd tot Area040) zijn zelfs zo populair dat zowel de gemeente als ontwikkelaars van het gebied investeren in een structurele infrastructuur. De aanwezigheid van de urban doelgroep maakt het gebied hip en zorgt voor beleving.

Hoe bliif je bij je roots?

Urban is steeds breder geaccepteerd en het is eerder regel dan uitzondering dat het onderdeel uitmaakt van overheidsbeleid. Hartstikke mooi natuurlijk, maar er zijn ook risico’s. Want hoe blijf je dicht bij je roots? Bottom up, ondernemen op basis van vertrouwen, uitgaan van wat iemand kan, verbinden van creativiteit. Hoe blijf je trouw aan waar je vandaan komt? En wie past zich aan wie aan? Moet de urban scene zich aanpassen aan de overheid en hoe zij traditioneel georganiseerd is?

Of is het andersom, moeten de overheden anders gaan werken en veel meer uitgaan van de waarden die belangrijk zijn in het urban ondernemen? Misschien moet de scheiding van afdelingen en dossiers als cultuur, sport en welzijn vervagen. De tijd zal het leren, maar vooralsnog is de urban scene aan de winnende hand!

Fotografie: Maurice van der Meijs, Hans van den Berkmortel, Max Fransen

NB: dit artikel verscheen eerder in het magazine Uncover ‘Leisure & Events’ van Breda University of Applied Sciences.