Stichting Mevrouw Meijer wil inspireren. Wilma Kempinga, partner, geeft geregeld presentaties over het ontwerpend onderzoek van de stichting naar naoorlogse scholen. Oude schoolgebouwen kunnen volgens de stichting hoogwaardig worden getransformeerd, met een resultaat dat superieur is aan een nieuw te bouwen school. Met als resultaat niet alleen een besparing in kosten, maar ook het behoud van erfgoed in wording.
Wie kent ze niet, de karakteristieke schoolgebouwen gebouwd tussen 1945 en 1980 waarvan er honderden zijn gerealiseerd en die tientallen jaren uitstekend hebben gefunctioneerd? Miljoenen Nederlanders hebben er herinneringen aan. Nu worden ze op veel plaatsen gesloopt terwijl dat helemaal niet nodig hoeft te zijn. Ons onderzoek ‘Herbestemmen van school naar school’ is een uitnodiging om met een frisse blik naar deze ‘werkpaarden’ van het onderwijs te kijken en hun kwaliteiten te herkennen.
Scholen van niveau
Naoorlogse scholen zijn standaardscholen, maar wel met een hoge standaard. Ze zijn praktisch, slim en economisch ontworpen met ruime, lichte lokalen. En ze zijn flexibel in het gebruik. Ze kunnen krimpen en groeien, en hebben al vele onderwijskundige vernieuwingen opgevangen. Het zijn schoolgebouwen die nog vele jaren meekunnen, mits er goed voor wordt gezorgd. En wanneer hun renovatie als een serieuze architectuuropgave wordt behandeld, kan het resultaat gelijkwaardig of zelfs superieur zijn aan nieuwbouw. Dit is een verrassend inzicht, aangezien de praktijk van de scholenbouw en de onderwijswereld lange tijd gericht was op de routine van sloop en nieuwbouw. Gemeenten en schoolbesturen staan nu voor de vraag of ze deze cyclus voortzetten of een ander pad inslaan. Anders dan andere sectoren heeft het onderwijs weinig ervaring met behoud, renovatie en transformatie. Die ervaring moet nog worden opgebouwd. Dankzij het inzetten van ontwerpkracht zouden naoorlogse scholen kunnen worden herbestemd tot de scholen van de toekomst. Stichting Mevrouw Meijer pleit dan ook voor behoud, renovatie en transformatie als eerste keus.
Wilma Kempinga:
Het zijn schoolgebouwen die nog vele jaren meekunnen, mits er goed voor wordt gezorgd. En wanneer hun renovatie als een serieuze architectuuropgave wordt behandeld, kan het resultaat gelijkwaardig of zelfs superieur zijn aan nieuwbouw.Nieuw leven
Stichting Mevrouw Meijer onderzoekt samen met gemeenten en schoolbesturen hoe bestaande schoolgebouwen kunnen transformeren naar scholen van de toekomst. Mevrouw Meijer doet dit in een inspirerend participatietraject, samen met architecten die niet eerder een school hebben ontworpen en die met frisse en slimme oplossingen komen. Deze aanpak is ook toegepast op een groep van veertien schoolgebouwen in de Haarlemse wijk Schalkwijk. Haarlem wilde ze aanvankelijk slopen, maar heeft als een van de eerste gemeenten in Nederland de ommekeer gemaakt naar behoud en transformatie als principe. Op basis van het onderzoek van Mevrouw Meijer is het meerjarenprogramma voor onderwijshuisvesting (IHP) aangepast. Mevrouw Meijer heeft daarnaast onderzoek gedaan naar afzonderlijke scholen in onder meer Groningen, Utrecht, Amsterdam, Emmen, Dordrecht, Delft en Veenendaal, zowel voor basis- als voortgezet onderwijs.
Een slimme keuze
Behoud en transformatie van een bestaand schoolgebouw is een betere keus dan sloop en nieuwbouw, vindt Mevrouw Meijer. En daar zijn sterke argumenten voor. We zetten ze voor u op een rij:
- De flexibiliteit uit het verleden blijft ook in de toekomst actueel. Op de ruime klaslokalen van vroeger moet je zuinig zijn. Zoals de Groningse schooldirecteur Wally van der Vlugt zei: “Toen ik hoorde hoeveel vierkante meter je bij nieuwbouw per kind krijgt, schrok ik echt. We hebben nu veel meer. Ik dacht ineens: als je dit plat gooit krijgen we dit volume nooit meer terug.” (Onderwijsblad, 20 oktober 2012)
- Historische en sociale waarde. Deze scholen zijn kenmerkend voor de naoorlogse geschiedenis. Hier ging half Nederland naar school. Ze zijn een anker in het geheugen en in de wijk. Dit alleen al maant tot zorgvuldigheid.
- Sloop en nieuwbouw kosten zeer veel energie en grondstoffen. Het lagere energiegebruik van nieuwbouw weegt daar in geen veertig jaar tegenop. Duurzaam omgaan met de bestaande gebouwenvoorraad is de grote opgave van deze tijd. Oftewel: behoud is de ‘groene keus’.
- Het is financieel aantrekkelijk. De kosten van behoud en transformatie zijn 10 tot 30% lager dan van sloop en nieuwbouw, zo heeft calculatiebureau Winket voor Mevrouw Meijer berekend. Er zijn minder financiële risico’s, minder kinderziekten en meer vierkante meters. Je krijgt meer school voor je geld.
Reden genoeg, zo lijkt ons, om het behoud van uw naoorlogse school serieus te overwegen. Voor uw financiën, voor het milieu, voor de wijk en bovenal voor uw leerlingen.
