Vanaf Hoog Catharijne zijn de bordjes met Museumkwartier goed te volgen en de wandeling daarheen duurt hooguit 15 minuten. Het is dan wel handig te weten dat ook het Aboriginal Art Musuem (AAMU) in het Museumkwartier te vinden is. We gaan eerst naar het bezoekerscentrum aan het Domplein om het hele Museumkwartier in kaart te krijgen. Dit centrum (RonDom) is een informatief vertrekpunt voor de bezichtiging van cultuurhistorisch Utrecht. Zeven kleine en grote(re) musea, van het Catharijneconvent tot het Spoorwegmuseum, bevinden zich in de directe omgeving van de Dom. Met gezamenlijke inspanning van de gemeente Utrecht, de Europese commissie, plaatselijke bewoners en ondernemers werd dit gebied in 1997 tot cultuurhistorisch hart van de stad en de regio getransformeerd. De verschillende musea worden in een kleurige folder met kaart overzichtelijk gepresenteerd naast andere recreatieve attracties. Op het gebied van marketing en management werken de musea eendrachtig samen, een voorwaarde voor het verkrijgen en besteden van Europese gelden.
Het AAMU een puur particulier initiatief lijkt een vreemde eend in deze door de Oude Gracht doorsneden omgeving. Toch wordt het wel degelijk tot de museumgroep gerekend. Feitelijk is het museum de eerste spin-off van het hoofdproject. Het museum is gevestigd in een voormalig bankgebouw aan de Oude Gracht, een pand dat dateert uit 1938 en is gebouwd in de karakteristieke architectuur van de Nieuwe Zakelijkheid.
Bij binnenkomst valt meteen een van het plafond van de 2e etage hangend mobiel van boomerangs op, dat een waterval symboliseert. De entree oogt open en licht en de looprichting is aangegeven met bordjes. Omdat er geen aanbevolen route is, besluiten we op ontdekking te gaan en lopen de trappen op naar de verschillende zalen. Er is ook een lift en de diverse plateaus op de etages zijn voor rolstoelgebruikers met kleinere liften te bereiken. De informatiepanelen bij de kunstwerken bevatten alleen het meest basale: titel, naam van de kunstenaar en de techniek. Om meer over het schilderij en de interpretatie te weten te komen kun je deze gegevens invoeren in een computer. Maar dan moet je wel eerst alle gegevens opschrijven om daarna vast te stellen dat de computer moeite heeft die te herkennen. Een andere mogelijkheid is voor
49,50 een catalogus aan te schaffen. Dit kleurrijke en goed geschreven naslagwerk is echter wat prijzig voor een eerste kennismaking en ontmoeting want zo luidt de titel van deze eerste tentoonstelling. Ook in het gastenboek is het ontbreken van achtergrondinformatie bij de kunstwerken een veel beschreven onderwerp. Wat gaat er toch achter al die patronen schuil en hoe moet ik ze interpreteren, was een veelgehoorde vraag van medebezoekers. Informatie in een klein boekje zou hier hulp kunnen bieden.
Aboriginalgemeenschappen in Australi worden voor de verkoop van hun kunstuitingen onder de hoede genomen van kunstcoperaties, die enige commercialiteit niet ontzegd kunnen worden. Dat doet echter niets af aan het feit dat Aboriginals hun contact met het land en de mythische voorouders willen vastleggen en hun kennis willen doorgeven aan volgende generaties, op de traditionele manier met schilderingen in zand, op rotswanden en op het lichaam, maar ook door werk op canvas, boombast en papier. De belangrijkste
themas zijn de relatie met het land en de rituelen, tradities en wetten die het leven van de Aboriginals richting geven. Van de schilderijen, beelden en grafpalen kan uit esthetisch oogpunt genoten worden, maar het verhaal achter de lijnen, stippen, cirkels, dieren en vruchten bevat een boodschap die de westerse geest kan verrijken.
Nieuwe Aboriginalkunst is geen statisch product. Veel oorspronkelijke bewoners zijn naar de steden getrokken en die invloed zorgt voor nieuwe ideen, ontwikkelingen en stromingen. Die zijn de afgelopen jaren te zien geweest op een aantal tentoonstellingen in de Eusebiuskerk te Arnhem en in de Oude Kerk te Amsterdam, waar de inmiddels overleden kunstenares Emily Kame Kngwarreye nieuwe technieken en patronen liet zien. Die nieuwe invloeden zijn in Utrecht nog niet te bewonderen. Er hangen kleine en grote schilderijen van kunstenaars uit een aantal gemeenschappen uit het midden en noorden van Australi. Hoe ze inspiratie opdoen en te werk gaan, kan bekeken worden op een tweetal films in het auditorium, die een goed overzicht geven van de verscheidenheid van beeldtaal, inhoud en kleur- en materiaalgebruik van de verschillende gemeenschappen.
De galerie in het museum biedt de mogelijkheid om kunstwerken te kopen en in de museumwinkel zijn kaarten, posters, t-shirts e.d te verkrijgen. Boeken over Australi en de Aboriginals zijn in de boekhandel om de hoek echter aanzienlijk goedkoper. Op een lange leestafel liggen de catalogi ter inzage. Hier staan ook twee van de vier computers in het museum. De website van het AAMU is zeker een bezoek waard. Het museum verzorgt rondleidingen en heeft in de toekomst workshops, lezingen en educatieve activiteiten voor kinderen gepland.
In eerste instantie lijkt het AAMU voor ingewijden het meest toegankelijk. Directie en medewerkers koesteren echter de ambitie om er een levend museum van te maken. Hopelijk worden na verloop van tijd de toegankelijkheid en de informatievoorziening verbeterd en wordt een bezoek aan het AAMU een ontdekkingstocht voor leek n expert. Eigenlijk is het museum dat verplicht. Aboriginalgemeenschappen produceren kunst om begrip te kweken voor hun cultuur en gemeenschap. Dat nodigt uit om voor ons westerlingen methoden te ontwerpen die de toegankelijkheid en het begrip bevorderen.
In de aanloop naar de Olympische Spelen van Sydney kregen de oorspronkelijke bewoners van het continent Down Under voor een aantal zaken die hun leefsituatie betroffen internationaal veel aandacht. De kunstuitingen van de Aboriginals waren in Europa al bij een steeds groter publiek in de belangstelling komen te staan. In Utrecht opende begin maart van dit jaar het eerste museum voor Aboriginal Art in Europa zn deuren.
Auteur: Leen Amersfoort
